• فرصت ریاست جشنواره‌ها و حتی داوری بیشتر برای مردان است و در همه جای جهان هم این فرصت کمتر به زنان داده می‌شود. اما این اتفاق بعد از بیش از ۲۴ بار داوری در جشنواره‌های جهانی افتاد و به عنوان رییس هیات داوران این جشنواره انتخاب شدم. رییس هیات داوران مسوولیت بیشتری به نسبت داوران دارد. اوست که مدیریت جلسات هیات را برعهده دارد تا درنهایت هیات داوران انتخاب درست و بی‌حاشیه داشته باشد. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۹ تير ۱٣۹٣ -  ۱۰ ژوئيه ۲۰۱۴

اعتماد| نیکی کریمی در کارنامه سینمایی‌اش بیش از ۵۰ فیلم سینمایی، ده‌ها جایزه بین‌المللی بازیگری و کارگردانی از جشنواره‌های معتبر بین‌المللی در سرتاسر دنیا و مهم‌تر از این­ها، ده‌ها حضور بین‌المللی در جشنواره‌های سینمایی به عنوان داور دارد. این‌بار اما او به مدت دو هفته ریاست هیات داوران یکی از قدیمی?ترین جشنواره‌های بین‌المللی سینمایی جهان را در اسکاتلند برعهده داشت. در شصت و هشتمین دوره جشنواره ادینبرو علاوه بر ۱۲۲ فیلم بلند از ۴۷ کشور، سی و چهار فیلم در بخش ویژه ایران و آلمان هم نمایش داده شد که از میان آنها می‌توان به آخرین اثر داریوش مهرجویی «اشباح»، «موش و گربه» شهرام مکری و «خانه پدری» کیانوش عیاری اشاره کرد. در گفت‌وگوی کوتاهی با نیکی کریمی از تجربه‌های متعدد بین‌المللی?­اش در جشنواره‌های سینمایی و تاثیرات آن بر زندگی حرفه ­یی و شخصیش، مقوله داوری آثار سینمایی، مشغولیت­?های این روزها، برنامه‌های آینده و پیش‌بینی اش از فینال جام جهانی پرسیدیم.

اعتماد: صندلی ریاست هیات داوران با یک کلیشه جنسیتی عجین شده، اینکه یک مرد روی این صندلی نشسته است. خبر انتخاب شما به عنوان رییس هیات داوران قدیمی‌ترین جشنواره هنری جهان این تصویر را تغییر داد. این از آن شترهایی بود که پشت در ستاره‌های زن سینمای جهان هم هر روز و سر هر جشنواره نمی‌نشیند. دلیل انتخاب شما چه بود و این سمت چه تفاوتی با تجربه‌های قبلی شما به عنوان داور داشت؟
درست می‌گویید، اصولا فرصت ریاست جشنواره‌ها و حتی داوری بیشتر برای مردان است و در همه جای جهان هم این فرصت کمتر به زنان داده می‌شود. اما این اتفاق بعد از بیش از ۲۴ بار داوری در جشنواره‌های جهانی افتاد و به عنوان رییس هیات داوران این جشنواره انتخاب شدم. رییس هیات داوران مسوولیت بیشتری به نسبت داوران دارد. اوست که مدیریت جلسات هیات داوری را برعهده دارد تا جلسات را به‌نوعی اداره کند که اجازه بی‌نظمی به کسی داده نشود یا اینکه اجازه داده نشود یک داور روی یک فیلم به خصوص تاکید کند و... در واقع همین ریزه‌کاری‌های مدیریتی است که باید رعایت شود تا در نهایت هیات داوران انتخاب درست و بی‌حاشیه داشته باشد.

البته به نظر نمی‌رسد مدیریت داورانی که هرکدام تجربه‌ها و نگاه خود را دارند، کار راحتی باشد.
راحت نیست چون همان‌طور که گفتید همه کسانی که در این جلسات شرکت می‌کنند داوران صاحب تجربه و معتبری هستند. اما تجربه داوری در این سال‌ها کمک بزرگی برایم بود. سال‌ها در مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان مثل کن، لوکارنو، برلین و... در این سوی میز نشسته بودم و کار رییس هیات داوران را از نزدیک می‌دیدم.فکر می کنم به هر حال تجربه باارزش و جدیدی بود که به‌خوبی از پس آن برآمدم.

‌از میان سینماگران زن ایرانی، شما بیشترین حضور بین‌المللی را در جشنواره‌های جهانی داشته‌اید. این تجربه چه تاثیری روی حرفه شخصی شما یا اساسا خروجی برای سینمای ایران داشته است؟
نخستین دفعاتی که برای داوری دعوت شدم به‌واسطه بازیگری و جوایزی بود که در این حوزه گرفته بودم. اما فارغ از تجربه‌های شخصی که هرکسی در حوزه حرفه‌یی خود کسب می‌کند، حضور در رقابت‌ها یا جلسات تاثیرگذار بین‌المللی خواه در عرصه هنر باشد، خواه سیاست در نهایت به اعتبار و به نام کشورش است. اینکه من امروز رییس هیات داوران یک جشنواره مهم بین‌المللی باشم یا داور جشنواره‌یی دیگر، پیرو تاثیری است که سینمای ما در جهان گذاشته است. در واقع باید بگویم که سینمای کشورهاست که روی این جشنواره‌ها و حضور هنرمندانش در آن تاثیر می‌گذارد. دلیل اینکه ما برای داوری دعوت می‌شویم صرفا تجربه و کوله‌باری که اندوخته‌ایم، نیست. برای توضیح اینکه این رفت و آمدها و تجربه‌های جهانی چه تاثیری در کار ما یا سینمای کشورمان داشته و دارد، نظر کارشناسان سینما قابل اتکاتر از نظر من باشد. به هر حال هر تجربه‌یی تاثیر خود را بر کار یک بازیگر یا کارگردان می‌گذارد ولی این تاثیر چه بوده و چقدر مثبت یا منفی بوده چیزی است که بیشتر از خود ما مردمی که مخاطبان هستند، متوجه می‌شوند.

‌داوری و ریاست دست کم ۲۵ جشنواره معتبر جهانی در نهایت چقدر مسوولان برگزاری جشنواره‌های داخلی را به سمت انتخاب شما به عنوان داور سوق داد؟
راستش را بخواهید به نظرم نمی‌رسد اشتیاق خاصی در آنها ایجاد کرده باشد. این تجربه چندساله مختص همین یکی دو سال اخیر نیست. سال‌هاست به این جشنواره‌ها دعوت می‌شوم و شاید تا چهار سال پیش حتی خبر این داوری‌ها هم در جایی منتشر نمی‌شد. حداکثر خبر کوچکی در نشریات تخصصی سینما می‌آمد و تمام می‌شد. بعد از فراگیری اینترنت این اخبار نه‌فقط درباره من که درباره همه کسانی که در سینما فعال هستند به‌سرعت پخش شد و مخاطب را درگیر کرد. تا پیش از این در جشنواره‌های مهمی شرکت می‌کردم و با آدم‌های بسیار حرفه یی همکاری می‌کردم. حتی خبری از آن هم منعکس نمی‌شد. اگرچه در سطوح مدیریتی کسانی بودند که این اخبار را پیگیری می‌کردند، مثلا آقای امیر اسفندیاری، رییس بخش فرهنگی فارابی گاهی با من تماس می‌گرفتند و اطلاعاتی درباره آن جشنواره‌ها می‌دادند که برایم جالب بود. اما به‌طور کلی این تجربه در حد یک تجربه شخصی و نه عمومی باقی می‌ماند. امسال برای نخستین‌بار احساس کردم که خبر حضور ما در این جشنواره‌ها اهمیت پیدا کرده. مثلا انجمن بازیگران طی نامه‌یی ریاست هیات داوران را تبریک گفته بود. این برایم بسیار ارزش داشت و فکر می‌کنم می‌توانیم امیدوار باشیم که مسوولان سینمایی بخواهند از این تجربه‌های اندوخته استفاده کنند.

قضاوت در کل موضوع پرچالشی است. نه فقط در یک جلسه داوری فیلم که حتی در زندگی روزمره هم همین طور است. هم مساله‌یی است که از آن فرار می‌کنیم، هم به‌شدت برای?مان جذاب است. مثال زنده‌اش پرطرفدارترین برنامه تلویزیونی، « نود» است که برای نقد داوری اجرا می‌شود. موضوع داوری چقدر برای شما بار اخلاقی و مسوولیت اخلاقی دارد؟
قضاوت و داوری هم برای مان جذاب است، هم ترسناک. درست است وقتی پای یک جشنواره یا مسابقه در میان است، بحث داوری هم وجود دارد. بحث رقابت است و وقتی پای هنر هم به‌میان می‌آید گریزی از سلیقه داوران وجود ندارد. هر داوری یک نگاه شخصی برای خودش دارد. یکی سینمای هالیوود را می‌پسندد و به سینمای هنری علاقه‌یی ندارد، دیگری سینما را از دریچه هنر می‌بیند به سینمای تجاری اهمیت نمی‌دهد. در هر ترکیبی از هیات داوران همین تفاوت نگاه وجود دارد. برای همین هم در بیانیه بیشتر جشنواره‌ها تاکید می‌شود که اگر فیلمی کاندید یا برنده نشده به معنای این نیست که آن فیلم بد بوده، بلکه در نهایت سلیقه داوران هم در تصمیم نهایی موثر بوده است. مثلا در بیانیه همین جشنواره ادینبرو اعلام کردیم که تاثیرگذار بودن یک فیلم هم در این انتخاب یکی از معیارهای داوری ما بوده است.

قبل از اینکه خبر حضورتان در این جشنواره را بشنویم، اخبار مربوط به آخرین کتاب‌تان را خواندیم که هنوز منتظر مجوز آن بودید. خبر جدیدی از «عشق زمان غم» دارید؟
خوشبختانه این هفته مجوز این کتاب بعد از چند سال بلاتکلیفی در وزارت ارشاد صادر شد و به‌زودی منتشر می‌شود. این یکی از کتاب‌های حنیف قریشی است که ترجمه کردم و در تمام این سال‌ها منتظر انتشار آن بودم.

همیشه درباره کتاب با لحن شادی صحبت می‌کنید و خیلی شبیه لحن‌تان موقع صحبت کردن درباره سینما نیست.
برای این است که از سرمایه و عشق اصلی‌ام حرف می‌زنم. کتاب همه ‌چیزی است که دارم و برایم مهم است. تسلطم به انگلیسی و فرانسه از همین عشق می‌آید که از کودکی جز فارسی کتاب‌هایی به این دو زبان می‌خواندم و شعرها یا داستان‌های کوتاهی را که می‌خواندم برای خودم ترجمه می‌کردم. این نخستین لذت هنری‌ای بود که کشف کردم. برای همین امسال هایکوهای دیگری را ترجمه خواهم کرد. کتاب خواندن و ترجمه کردن واقعا لذتبخش‌ترین کاری است که هر روز انجام می‌دهم.

‌درباره فیلم خودتان کمی توضیح دهید، اخبار کمی درباره آن منتشر شده و هنوز نمی‌دانیم نیکی کریمی کارگردان برای آخرین فیلمش چه برنامه‌یی دارد؟
هنوز هم ترجیح می‌دهم در موردش صحبت نکنم. بعد از سفری که پیش رو دارم این کار را کلید می‌زنم که احتمالا مهر‌ماه امسال این اتفاق خواهد افتاد. یک فیلم اجتماعی که فکر می‌کنم تجربه متفاوتی باشد.

شما یک مجموعه فوتبالی را کارگردانی کردید و از طرفداران پروپا قرص فوتبالید. بهترین بازی جام‌جهانی که تا امروز دیدید کدام بود؟
همه بازی‌ها را در حاشیه همین جشنواره می‌دیدیم و بهترین بازی‌ای که دیدم بی‌اغراق بازی ایران مقابل آرژانتین بود. بچه‌های ما عالی بودند و این چیزی بود که حتی داوران خارجی را که با هم فوتبال را می‌دیدیم هم شگفت‌زده کرد و به آن اعتراف کردند. بچه‌ها زیباترین بازی جام را رقم زدند و به نظر من آنقدر که خوب بازی کردند مورد لطف هموطنان‌شان قرار نگرفتند. حق بچه‌ها بیش از این بود و از بی‌مهری که به آنها شد، متاثر شدم.

و برنده فینال؟
به نظرم ، آلمان.