• یکی از دلایلی که دولت اسلامی یا همان "داعش" توانست در کمترین زمان ممکن به فتوحات زیادی در شمال و غرب عراق دست یابد استفاده آنان از آنارشی سیاسی حاکم بر این کشور و حضور یک دشمن مشترک به عنوان نوری مالکی بود که بستر مساعد برای پیشروی داعش را در مناطق سنی نشین فراهم کرد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۹ شهريور ۱٣۹٣ -  ٣۱ اوت ۲۰۱۴

تحولات شتابناک اخیر عراق به خصوص در روزهای اخیر از دو زاویه نظامی و سیاسی همچنان خبرساز شده و این واقعیت را گوشزد می کرد که بحران این کشور به لحاظ امنیتی و سیاسی بسیار پیچیده بوده و برخورد داخلی و خارجی با آن می بایست بر اساس درک درست از وقایع جاری انجام گیرد. در حالی که با ورود آمریکا به عرصه نبرد با داعش تا حدود زیادی معادلات موجود دستخوش تغییر گردید و بالاخره بعد از چرتکه اندازی های زیاد سیاستمداران واشینگتن تصمیم گرفتند تا در این کشمکش ویرانگر جانب حفظ تمامیت ارضی، ثبات، مبارزه با تروریسم بنیادگرا و تکفیری و مهمتر از همه شراکت جمعی جناح های عراقی حول دفاع از مصالح ملی را بگیرند. هم زمان اکثریت بزرگ احزاب و جریانات شیعه تحت عنوان "ائتلاف ملی عراق" این بار با همراهی بخش بزرگی از نمایندگان "حزب الدعوه" که جدیدا در ائتلاف "دولت قانون" گرد آمده اند، با پیوستن آنان به ائتلاف ملی توانستند بر روی "حیدر عبادی" به عنوان کاندیدای نخست وزیری عراق به توافق جمعی دست یابند. هر چند شب قبل از آن با سخنان تند "نوری مالکی" نخست وزیر کنونی عراق در خصوص شکایت از "فواد معصوم" رئیس جمهوری این کشور به دادگاه عالی عراق به دلیل مسامحه در معرفی وی به عنوان کاندیدای نخست وزیری، از صبح روز
بعد با حضور پر رنگ ماموران امنیتی و پلیس در نقاط حساس بغداد تنش سیاسی به بالاترین سطح خود رسیده بود. با استدلال مالکی و رهبران ائتلاف دولت قانون مبنی بر اینکه طبق قانون اساسی عراق بزرگترین حزب یا ائتلاف در پارلمان می بایست مامور تشکیل کابینه و معرفی نخست وزیر شود آنان این سمت را حق قانونی خود می دانستند. این در شرایطی است که روز دوشنبه ائتلاف ملی عراق که اکثریت بزرگ احزاب شیعی را در خود جای داده است گفته می شود که نامه یی را با امضای بیش از ۱۲۰ نماینده تسلیم فواد معصوم کرده است که به لحاظ عددی به جایگاه بزرگترین فراکسیون پارلمانی ارتقاء یافته است. بالاخره بعد از ادامه فشارها به نوری مالکی برای کناره گیری از مسند نخست وزیری وی در آخرین دقایق شب پنجشنبه در یک نطق تلویزیونی تسلیم این فشارها گردید و رسما با کناره گیری خود از قدرت از آقای عبادی به عنوان نخست وزیر منتخب حمایت کرد.
بدون شک این اجماع نظر اکثریت احزاب و فراکسیون های شیعی بر سر نخست وزیری حیدر عبادی به دلیل نفوذ تهران بر این جریانات متحد با خود، با چراغ سبز ایران برای یک همکاری ملی جهت خروج از بن بست سیاسی عراق صورت گرفته است. از آنجا که احزاب شیعه در پارلمان جدید عراق حدود ۱٨۰ کرسی را در اختیار دارند با توجه به حمایت بیش از ۱۲۷ نماینده شیعه از عبادی نشان می دهد که نزدیک به نیمی از ائتلاف دولت قانون با عبور از مالکی به ائتلاف ملی عراق پیوسته بودند. در این ائتلاف که متحدین سنتی ایران همچون احزاب مجلس اعلای اسلامی، صدریون و تشکیلات بدر در کنار بخشی از الدعوه حضور دارند، جای هیچ شکی باقی نمی گذارد که نقش سازنده تهران برای سامان بخشی به اوضاع متشنج عراق و حرکت در مسیر مصالحه ملی این کشور که تاکنون به دلیل مخالفت دیگر جناح های کرد و سنی با مالکی موجب بروز یک بن بست سیاسی شده بود، هرگز قابل انکار نخواهد بود. از آنجا که یک روز قبل از این تصمیم مالکی شورای امنیت ملی ایران و بالاترین مقامات ارشد این کشور از مصالحه انجام گرفته در بغداد حول نخست وزیری عبادی حمایت کرده بودند، نقش تعیین کننده تهران برای پروسه گذار عراق به مرحله اجرایی در آمد و به تمامی تردیدها پایان داد. استقبال اکثریت
جامعه عراق، بازیگران اصلی در هر سه طیف شیعه، سنی و کرد و همچنین جامعه بین المللی از جمله ایران، واشینگتن و بروکسل از این روند و معرفی حیدر عبادی به عنوان نخست وزیر آینده این کشور تا حدود زیادی تکلیف تعیین دولت جدید را مشخص و تضمین کرده است. در این شرایط اصرار نوری مالکی و حامیان وی بر درخواست قبلی خود برای معرفی او به عنوان کاندیدای نخست وزیری هیچ وجاهت قانونی و اعتبار اخلاقی نداشت و می توانست اوضاع متشنج عراق را از آنچه هم اکنون هست را افزایش دهد. روند جدید با توجه به استقبال اکثریت جریانات عراقی، متحدین منطقه یی و جامعه جهانی از آن، به لحاظی برگشت ناپذیر بوده و تلاش برای بر هم زدن این روند نه تنها در جهت گسست و فروپاشی ملی این کشور تلقی می شد که حتی می توانست یک خودکشی سیاسی نیز به حساب آید.
یکی از دلایلی که دولت اسلامی یا همان "داعش" توانست در کمترین زمان ممکن به فتوحات زیادی در شمال و غرب عراق دست یابد استفاده آنان از آنارشی سیاسی حاکم بر این کشور و حضور یک دشمن مشترک به عنوان نوری مالکی بود که بستر مساعد برای پیشروی داعش را در مناطق سنی نشین فراهم کرد. مالکی در طی دوران زمامداری خود با اتخاذ یک سیاست انحصارطلبانه و مبتنی بر مرزبندی های فرقه گرایانه جامعه سیاسی – اجتماعی عراق را چند قطبی کرده و ثبات امنیتی این کشور را در مسیر فروپاشی ملی قرار داد. نارضایتی کردها و اقلیت سنی عراق از این وضعیت زمینه یی را به وجود آورد که واگرایی ملی در بین طیف ها و جریانات سیاسی – قومی کشور به مرز یک گسست کامل ملی رسیده بود. در صورتی که روند جدید با نخست وزیری عبادی بتواند زمینه همکاری طیف هایی از جناح سنی و کردهای عراق را برای تشکیل یک دولت وحدت ملی جلب کند که نشانه های موجود گویای این امر است، می توان انتظار داشت که بستر مساعدی که داعش در آن رشد کرد، خشکانده شده و به زودی شاهد تقابل بخش بزرگی از سکولارهای سنی و نیروهای قبایلی علیه این گروه تروریست و جنایتکار بود. برای ایران حیدر عبادی شخص غریبه یی نبوده و او که خود عضوی از حزب الدعوه است روابط خوبی با تهران دارد، مضاف بر اینکه به دلیل حمایت دیگر احزاب شیعه متحد با وی از این پس هزینه انشقاق های مخرب گذشته در صحنه سیاسی عراق دیگر گریبان تهران را نخواهد گرفت. تغییر نقش دیپلماسی ایرانی در عراق ضمن اینکه موجب تضمین و تایید روند مصالحه ملی در این کشور می شود و ثبات منطقه یی در خاورمیانه پرآشوب کنونی را تحکیم می کند حتی می تواند یک تاثیر تعیین کننده در تناسب نیروهای درون ساختار سیاسی تهران نیز گذاشته و دست جناح های تندرو و فرقه گرا در این کشور را از محیط منطقه یی تا حدودی کوتاه کند. نقش سازنده ایران در خروج از بن بست سیاسی موجود در عراق به همان نسبت
که برای جایگاه آتی ایران در عرصه سیاسی – امنیتی هر دو کشور سودمند است می تواند جایگاه بین المللی تهران را در چینش های ژئوپلتیک به عنوان یک شاقول موازنه و آلترناتیو اصلی حفظ ثبات منطقه یی تحکیم و تثبیت کند. در شرایطی که هم اینک بر جامعه جهانی و افکارعمومی دیگر پوشیده نیست که حامیان بنیادگرایی تروریستی و به خصوص پشت جبهه داعش از ترکیه تا کشورهای عرب حوزه خلیج فارس گسترده می باشد، با ورود فعال ایران در پروسه مبارزه با تروریسم بنیادگرا و مشارکت در روند مصالحه ملی عراق این امکان برای تهران فراهم می شود که معادلات تحریک آمیز گذشته را تا حدود زیادی تغییر دهد. سخنان "باراک اوباما" رئیس جمهوری آمریکا و ژنرال "مارتین دمپسی" رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور و همچنین اظهارات وزرای امور خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان در خصوص خطر فزاینده دولت اسلامی و ضرورت همکاری بین کشورهای منطقه از جمله ایران در تشکیل یک ائتلاف منطقه یی – جهانی علیه این گروه تروریست نشان می دهد که معادلات گذشته تغییر کرده و پارامترهای جدیدی وارد قضیه شده است که می تواند بستر همکاری و تعامل بیشتر بازیگران حول مبارزه با داعش را فراهم کند. با خروج مالکی از قدرت و پایان یافتن انشقاق در بالاترین سطوح فوقانی هرم سیاسی عراق از این پس ظرافت سیاسی و هنر مدیریتی آقای عبادی برای جلب نظر جناح های سنی و کرد برای مشارکت جمعی در دولت آتی که از حمایت ملی، منطقه یی و بین المللی هم برخوردار است، می تواند دوران گذاری را رقم بزند که اولین قربانی آن تروریست های داعش خواهند بود. توافق ملی حول راه حل سیاسی در عراق اولین گام برای خروج از بن بست موجود تلقی می شود و از این پس مکانیزم اجرایی مشارکت جناح های سیاسی و قومیتی در شکل بخشی به ساختار جدید قدرت در بغداد، دقیقا همان حلقه مفقوده یی است که تمامی بازیگران داخلی و خارجی می بایست از آن به عنوان آلترناتیو آشتی ملی نهایت استفاده را بکنند. این پروسه مصالحه ملی در عراق در یک فاز بزرگتر می تواند حتی در بین جناح محافظه کاران سنی در منطقه حول نقش سیاسی ایران نیز تاثیر مثبتی گذاشته و دست دولت "حسن روحانی" را برای اثبات نقش سازنده در ژئوپلتیک منطقه یی و بین المللی و شروع دوران نوین دیپلماسی مثبت ایران در منطقه و جهان برای ورود به پرونده های حل نشده نیز باز کند.