سیاسی دیدگاه ادبیات جهان - مقالات و خبرها بخش خبر آرشیو  
   

ماشین جنگی داعش در مسیر سقوط به دره


اردشیر زارعی قنواتی


• از زمانی که مالکی کناره گیری خود را اعلان کرده و نیروی هوایی آمریکا هم عملا وارد نبرد با دولت اسلامی گردید، به صورت ماهوی و شکلی فضای عمومی تحولات عراق دگرگون شده و از این پس می بایست در چارچوب فضای جدید به این بحران نگاه کرد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱۱ شهريور ۱٣۹٣ -  ۲ سپتامبر ۲۰۱۴


سیر تحولات عراق به آن اندازه شتابناک است که هر لحظه می توان تغییرات شکلی و ماهوی را در معادلات جاری این کشور شاهد بود. از چند ماه پیش که بحران این کشور به شدت تشدید گردید از یک طرف با ادامه نخست وزیری "نوری مالکی" و طیف گسترده مخالفان وی یک گسست و واگرایی سیاسی را موجب گردید که با وجود دشمن مشترکی به نام مالکی بستر مساعد برای ائتلاف مخالفان سنی با پرچم داری "داعش" که بعدا با تسخیر یک سوم خاک عراق منجر به ایجاد خلافت اسلامی به رهبری "ابوبکر بغدادی" گردید، مهیا گردید. از طرف دیگر با کناره گیری نوری مالکی در هفته گذشته زیر فشار مخالفان داخلی و خارجی که با استقبال ملی، منطقه یی و بین المللی مواجه گردید در کنار اشتباه محاسباتی گروه دولت اسلامی (داعش) در حمله به اقلیت های مسیحی، ایزدی و قلمرو اقلیم کردستان که بالاخره پای آمریکا و کشورهای اروپایی را به نبرد نظامی علیه داعش کشید، تناسب قوای جدید رقم خورد که بسیار متفاوت با گذشته بود. در این تغییر معادلات که ابتدا شورشیان سنی و در راس آن داعش در ابتدا نقش آلترناتیوی و هژمونیک روند تحولات را در دست داشتند هم اکنون مجموعه نیروهای حاضر حول پروژه وحدت ملی با حمایت سیاسی و نظامی نیروهای بیرونی از حالت تدافعی خارج شده و ضمن در پیش گرفتن موقعیت تهاجمی، جایگاه هژمونیک خود را برای تثبیت نقش آلترناتیوی در روند حرکتی تحولات تحکیم کرده اند. در این بین می توان معادلات تازه را از دو زاویه سیاسی و نظامی حول اجرای پروژه وحدت ملی با استقرار یک دولت فراگیر با نخست وزیری "حیدر عبادی" و همچنین همکاری میدانی ارتش عراق با پیشمرگه های کرد با پشتیبانی هوایی و لجستیکی ائتلاف خارجی جهت بازپسگیری مناطق تسخیر شده توسط داعش در روزها و هفته های آینده انتظار داشت.

از زمانی که مالکی کناره گیری خود را اعلان کرده و نیروی هوایی آمریکا هم عملا وارد نبرد با دولت اسلامی گردید، به صورت ماهوی و شکلی فضای عمومی تحولات عراق دگرگون شده و از این پس می بایست در چارچوب فضای جدید به این بحران نگاه کرد. به لحاظ سیاسی با حذف گزینه "دشمن مشترک" که در تصویر نوری مالکی حداقل برای مخالفان سنی و حتی کردها تجلی می یافت، مخرج مشترک تحولات سیاسی تغییر یافته است. در فاز جدید حیدر عبادی با توجه به استقبالی که از سوی تمامی جناح های سیاسی و قومی درون عراق از انتصاب وی به نخست وزیری انجام شده است، می بایست با درس گرفتن از سیاست های شکست خورده و انحصارطلبانه سلف خود به سمت تشکیل یک دولت ملی با مشارکت جمعی حرکت کند. با توجه به مذاکرات و پیغام های نهان و آشکار طیف های سیاسی و رهبران قومی که بین آقای عبادی و این جناح ها و اشخاص جریان دارد، هم اکنون بهترین زمینه و بستر برای عبور از بحران سیاسی در هرم قدرت ملی ایجاد شده است و نخست وزیر جدید می تواند از این موقعیت مساعد بیشترین استفاده ممکن را بکند. بدون تردید به دلیل واگرایی قبلی و عدم اعتمادی که بر فضای سیاسی عراق حاکم است هنوز تا رسیدن به یک مصالحه مرضی الطرفین و ملی راه زیادی باقی مانده و رهبران سیاسی این کشور باید با اتخاذ یک برنامه کوتاه مدت جهت "پروژه" نجات فوری کشور از فروپاشی و همچنین یک برنامه بلند مدت برای تنظیم مناسبات قدرت در یک "پروسه" مشارکت جمعی حوصله به خرج دهند. در هر دو فاز حرکتی پروژه و پروسه سیاسی – امنیتی می بایست مبنای عمل بر اساس اتحاد ملی، حفظ تمامیت ارضی، مبارزه با تروریسم بنیادگرای تکفیری و مشارکت فعال تمامی جناح های سیاسی در دولت آینده مدنظر قرار گیرد.

از آنجا که عراق امروز در وهله اول به ثبات امنیتی احتیاج دارد مشارکت جمعی رهبران سیاسی این کشور ضمن تمرکز بر وحدت سیاسی و ملی می بایست حول خروج از بن بست امنیتی و فضای نظامی کنونی معطوف شود. به همین دلیل به موازات فعالیت در حوزه میدانی جنگ با گروه داعش اولین اولویت برای دولت عبادی با پذیرش حقوق مشروع و جایگاه واقعی اعراب سنی، ایجاد شکاف در بین ائتلاف نظامی شکل گرفته حول تروریسم داعشی می باشد. با توجه به شواهد موجود بسیاری از رهبران قبایل و بخشی از نیروهای سکولار سنی عراق که هم اکنون متحد داعش تلقی می شوند یا حداقل در تقابل با دولت مرکزی بغداد قرار گرفته اند، حاضرند تا با کسب امتیازاتی از دولت جدید عبادی صف خود را از داعش جدا کرده و همگام با ائتلاف جدید ضدتروریستی وارد عمل شوند. این موقعیت جدید این فرصت را در اختیار دولت عبادی قرار می دهد تا زمینه پیوستن بخش بزرگی از شورشیان مسلح سنی و پایگاه اجتماعی آنان را به بدنه سیاسی – امنیتی حکومت مرکزی فراهم کند. شکست های اخیر دولت اسلامی در شمال عراق به خصوص تسلط نیروهای ارتش عراق و پیشمرگه های کرد بر سد موصل شروع فاز جدیدی در حوزه میدانی نبرد است که به همان نسبت که داعش را در موضع تدافعی قرار می دهد، نیروهای ائتلاف ضدتروریستی کنونی را در وضعیت تهاجمی قرار داده است. همین تغییر شرایط در حوزه نظامی خود می تواند شکاف و جدایی بسیاری از نیروهای سنی که به جبر شرایط ناشی از وضعیت موجود، جذب گروهبندی به رهبری دولت اسلامی شده بودند را رقم بزند.

از آنجا که بعد از چرتکه اندازی های بسیار و تعلل کاسبکارانه واشینگتن و دیگر قدرت های اروپایی هم اکنون شرایط تغییر کرده است و نیروی هوایی آمریکا به صورت فعال در عرصه میدانی جنگ شرکت دارد، تصور اینکه دولت اسلامی بتواند همچنان متصرفات سرزمینی خود را حفط کند به دور از هر واقعیت سیاسی می باشد. واشینگتن بالاخره وارد کارزاری شده است که می بایست به لحاظ نظامی از درون آن پیروز بیرون بیاید چرا که عدم تحقق این موضوع موجب سلب اعتبار و افول هژمونی این کشور در جهان خواهد شد. از طرف دیگر با حضور آمریکا در این نبرد راه برای حمایت و کمک های پیدا و پنهان حامیان دولت اسلامی تا حدود زیادی در بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مسدود شده و از این پس بازی زیگزاکی رهبران محافظه کار عرب با کارت داعش مستلزم پرداخت هزینه سنگینی است که به نظر نمی رسد کسی خطر ریسک آن را به جان بخرد. ظهور این شرایط جدید در ابعاد منطقه یی و بین المللی نیز معادلات قبلی را تغییر خواهد داد و بسیاری از متحدین سنتی واشینگتن با توجه به پیوندهای آنان با تروریسم بنیادگرای اسلامی به حاشیه رانده شده و الزام همکاری سازنده بین دشمنان و رقبای دیروزی رقم می خورد. فاز اول مصالحه سیاسی با کناره گیری نوری مالکی از قدرت و بستر مساعد برای شکست نظامی داعش به دلیل شکل گیری یک ائتلاف ملی، منطقه یی و بین المللی علیه تروریسم بنیادگرای تکفیری هم اکنون فراهم آمده است. در این شرایط روند حرکتی، معادلات جدید بیش از هر چیزی به مدیریت درست رهبران عراقی و به خصوص نخست وزیر جدید این کشور بستگی خواهد داشت که از این شرایط مساعد بهترین استفاده ممکن را برای اتحاد ملی و خروج از بن بست موجود را برده و مهر پایانی بر فروپاشی عراق بزند.


اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Facebook
    Delicious delicious     Twitter twitter     دنباله donbaleh     Google google     Yahoo yahoo     بالاترین balatarin


چاپ کن

نظرات (۱)

نظر شما

اصل مطلب

بازگشت به صفحه نخست