• بنا برگزارشهای منتشر شده در ایران بیش از دومیلیون وپانصد هزار کودک کار در ایران وجود دارد که در معرض آزارهای جدی ناشی از کودک آزاری جسمی و جنسی قرار دارند. براساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار از دهه هفتاد به بعد ورود کودکان طبقات واقشار تهی دست به بازار کار شتابی خطرناک یافته است است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۷ شهريور ۱٣۹٣ -  ۱٨ سپتامبر ۲۰۱۴

مقدمه:
عدم وجود قوانین وسازمانهای حمایتی مناسب کودکان در ایران شاید علت تامه و بنیادین رواج و گسترش کودکان کار در ایران است، عدم وجود قوانین ناکارآمد که منجر به شکل‌گیری سایر مناسبات ناسالم و فاسد در سطوح اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می‌گردد به نظر پژوهشگران عمده‌ترین علل رواج پدیده کودکان کار در ایران است

کودکان کار در ایران:
کودکان کار به کودکان کارگری گفته میشود که به صورت مدوام وپایدار به خدمت گرفته میشوند و این امر آن ها را بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه وتجربه دوران کودکی بی بهره میسازد. مفهوم کودکان خیابانی مفهومی خالی از معانی ودلالت های اخلاقی وعاطفی نیست، بلکه مفهومی عام است که میتوان آنرا بر مصادیق و گروهای مختلفی از کودکان حمل کرد. دراصل کودکان خیابانی بخشی از گروه بزرگتر کودکان آسیب پذیر شهری هستند که متاسفانه ساعات طولانی از شبانه روز (موقت یا دایم) و در شرایط بسیار بد بهداشتی ودور از تغذیه مناسب و برای مدتی نامعلوم خارج از نهادهای حمایتی مانند خانواده و مدرسه به قصد و انگیزه کار و یا دوری از خانواده در خیابان به سر میبرند. روی آوردن به زندگی خیابانی عوارض منفی وخطرناکی همچون: خشونت، بهره کشی، بزه دیدگی، انحرافات اجتماعی را می‌تواند به دنبال داشته ‌باشد.
در کشورهای پیشرفته به دلیل اینکه حداقل‌ها برای خانوده‌ها تامین میشود، همین امر مانع استثمار کودکان میشود. کار کودکان بسیارمعمول است و میتواند شامل کار در کارخانه، معدن، کشاورزی، کمک در کسب وکار والدین، داشتن کسب وکار شخصی مانند فروش غذا وغیره باشد. ناپذیرفتنی ترین شکل کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن فروشی کودکان است. موارد کمتر جنجالی ومعمولا قانونی (با بعضی محدودیت ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه میباشد. بر اساس آمار سازمان جهانی کار (ILO) سالانه ۲۵۰ میلیون کودک پنج تا چهارده ساله محروم از کودکی میشوند، طبق این آمار ۱۲۰ میلیون نفر از آنها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام وقت هستند.

اما در ایران گزارشات متفاوت و متناقض بسیاری در مورد کودکان کار انتشار یافته. بنا برگزارشهای منتشر شده در ایران بیش از دومیلیون وپانصد هزار کودک کار در ایران وجود دارد که در معرض آزارهای جدی ناشی از کودک آزاری جسمی و جنسی قرار دارند. براساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار از دهه هفتاد به بعد ورود کودکان طبقات واقشار تهی دست به بازار کار شتابی خطرناک یافته است که میتوان به دلایل ذیل اشاره داشت.

۱. تغییرات اقتصادی ناگهانی ناشی از جنگ
۲. هدفمند سازی یارنه ها وسخت تر شدن شرایط تولید
٣. عدم ثبات سیاسی و ورود افراد بی بهره دارای عدم شناخت کافی از بازار تجارت وسرمایه و تولید در ایران
۴. هزینه های گزاف تحصیلی و نظام اموزشی نادرست
۵. عدم حمایت کافی از اقشارضعیف و کم درامد (طبقه کارگر)
۶. عدم تطابق خانوده ها با ساختارها وشیوه های زندگی جدید شهری و گرفتار شدن در دام زرق و برق شهرها
۷. کاستی های شدید اقتصادی در شهرهای کوچک و روستاها
٨. فقر عاطفی موجود در خانواده
۹. تعدد زوجات پدر
۱۰. اعتیاد یکی از والدین
۱۱. تمایل به استقلال فردی و تلاش برای اشتغال
۱۲. عدم تسلط سرپرست به هدایت و حمایت کودک
۱٣. فشار روانی ناشی از بروز پدیده‍ی طلاق و خلا ایجاد شده
۱۴. همسر گزینی سریع و بدون مطالعه و مشورت سرپرست
علاوه بر موارد فوق فاصله فاحش طبقاتی در ایران منجر به ثروتمند شدن بیشتر ثروتمندان و فقیر شدن بیشتر فقرا شده است. از همین رو خانواده های فقیر در ایران برای تامین نیازهای اولیه خود ناچار به کار کودکان خود شده که این امر موجب افزایش سود وانباشت سرمایه برای ثروتمندان و صاحبان صنایع و افزایش آسیب های اجتماعی در بین خانوده‌های کودکان کار در ایران میشود. نکته جالب توجه در مورد کودکان خیابانی و کار در ایران این است که افراد فوق در اکثر مواقع دارای خانه و خانواده هستند.
سازمانهای متولی این امر همواره تعداد کودکان کار در ایران را انکار کرده و با کوچک نشان دادن این معضل اجتماعی از پاسخ گویی مناسب از ان طفره رفته و با تفاوتی تلاش می کنند که این موضوع را ساده انگاشته و به فراموشی سپارند. در واقع حل مشکل کودکان کار در ایران نیازمند عزم جدی دولتمردان وتلاش های پیگیر جامعه مدنی و ارگانهای دولتی مسئول در این زمینه میباشند.