• این تغییرات دو هفتهٔ قابلِ پیش بینی نبود. گرچه بسیاری شک نداشتند که دفاع قهرمانانه و در عین حال مظلومانهٔ ساکنین کوبانی و حمایتهای همرزمان کرد آنها در دیگر بخشهای کردستان، و بسیاری از شهرهای اروپا و آمریکای شمالی دیر یا زود تغییراتی را در معادلاتی که بشدت به زیانِ آنان بود بوجود خواهد آورد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ٣۰ مهر ۱٣۹٣ -  ۲۲ اکتبر ۲۰۱۴

سرانجام دفاع قهرمانانهٔ مردم کوبانی و اعتراضاتِ وسیع کردها و متحدانشان در کشورهای مختلف نتایجِ مطلوبی ببار آورده و میرود که تغییراتی در آیندهٔ نبرد علیه داعش بوجود آورد. اولین محمولهٔ تسلیحات و داروی فراهم شده توسط اقلیم کردستان عراق روز گذشته توسط هواپیماهای آمریکایی با استفاده از ۲۸ چتر نجات بر فرازِ کوبانی فرود آمد تا تقریباً یکماه پس از شروعِ محاصرهٔ شهر توسط داعش، نخستین کمکی باشد که بدست مدافعان شهر می رسد.

از همهٔ ویدئوهایی که از جنگ کوبانی منتشر شده اند، مشهود بود که مدافعان کوبانی از کمبود شدیدِ مهمات رنج می برند. امری که در صورت رسانه ای شدن می توانست بر روحیهٔ مهاجمان داعش بیفزاید. آنها که فقط با تفنگهایشان و معدودی تیربار در مقابل نیروهای بغایت مجهزِ داعش مقاومت می نمودند، حتی فشنگ کافی برای تیربارهایشان نداشته و در همهٔ ویدئوهای منتشر شده مشاهده می شد که تیربارها با نوارهایی که عموماً فقط چند تیر داشتند خشابگذاری شده و همین فشنگهای محدود نیز با احتیاط زایدالوصفی شلیک می گردیدند. بدون دریافت کمکهای اقلیم کردستان، ادامهٔ دفاع از شهر ممکن نبود.

در خبر دیگری که در اولین ساعات روز دوشنبه، ۲۰ اکتبر ۲۰۱۴ توسط سایت بی بی سی منتشر گردید، آمده است که حکومت ترکیه موافقت نمود اجازه دهد که پیشمرگان کرد عراقی خود را به کوبانی رسانده و به یاری مدافعان آن بشتابند.

این تغییرات دو هفتهٔ قابلِ پیش بینی نبود. گرچه بسیاری شک نداشتند که دفاع قهرمانانه و در عین حال مظلومانهٔ ساکنین کوبانی و حمایتهای همرزمان کرد آنها در دیگر بخشهای کردستان، و بسیاری از شهرهای اروپا و آمریکای شمالی دیر یا زود تغییراتی را در معادلاتی که بشدت به زیانِ آنان بود بوجود خواهد آورد، سوال این بود که آیا کوبانی خواهد توانست که تا آنهنگام دوام آورد؟ علیرغم سلطهٔ جریان اصلی بر رسانه ها، هرگاه مقاومتی مردمی شکل گیرد طنین آن در شبکه های اجتماعی و رسانه های مترقی میتواند موجی از همدلی و حمایت را دامن زند که نادیده گرفتن آن توسط اربابان قدرت کار ساده ای نخواهد بود. حقیقتاً هدفی نیست که نتوان با مبارزهٔ مصمم و سازمان یافتهٔ مردم به آن دست یافت.

تغییر در مواضع کشورهای مختلف
آمریکا و هم پیمانانش

اخیراً ویدئویی از جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا، در سایت های اینترنتی منتشر شد که اذعان می داشت که آمریکا با تجهیز نظامی و پشتیبانی مالی گروههای افراطی توسط ترکیه، عربستان، قطر، و امارات متحده مخالف بوده و این مخالفت را به این کشورها نیز گوشزد نموده است، که ظاهراً مورد توجه و قبولِ آنان قرار نگرفته است. دفتر بایدن بعداً طی اعلامیه ای توضیح داد که منظور بایدن آن نبوده است که کمک کشورهای مذکور به تقویت داعش و امثالهم عمداً انجام پذیرفته است. حتی اگر همهٔ آنچه بایدن می گوید درست باشد، آمریکاییها امکان آن را داشتند که مردم جهان را از خطرِ عملکردِ غیرمسئولانهٔ این کشورها آگاه گردانیده و ابتکار عمل در قبالِ آنان را به افکار عمومی جهانیان واگذارند. آمریکا و متحدانش در ناتو، با سکوت کامل در قبالِ کمکِ کشورهای مذکور به سازمانهای جهادی در سوریه، نظاره گر خاموشِ تشکیل و رشد این سازمانها بودند. این در صورتی است که همهٔ گزارشات دیگر در مورد کمک مستقیم غربیها به این سازمانها را نادیده گرفته و فقط به آنچه خود آنان در این باره می گویند اکتفا نماییم. در هیچ حالتی نمی توان حکم به بی گناهی غربیها در پیدایش داعش و امثال آن داد، هر چند میزان این گناه در حالات مختلف، متفاوت باشد.

گرچه با توسعهٔ قلمرو داعش و کشتارها، آدم رباییها، اعدامها و برده گرفتن های آن، کشورهای توسعه یافته امکان سکوت در قبالِ این توحشها را از دست دادند و مجبور به موضعگیری آشکار علیه آن در عراق گردیدند، به تبعیت از مواضع ترکیه، در روزهای آغازین محاصرهٔ کوبانی، حاضر به یاری رسانی به ساکنین کوبانی در امرِ دفاع از شهر نبودند. همچنانکه از قولِ وزیر و سخنگوی وزارت امور خارجهٔ آمریکا نقل گردید نجات کوبانی از سقوط بدست داعش جزء اولویتهای آمریکا در سوریه نبود. هویت چپِ اکثر مدافعانِ کوبانی نیز در این بی میلی آمریکا بی تأثیر نبود. در حالی که مسئولین حزب حاکمِ ترکیه و آمریکاییها به دفعات در موردِ سقوط شهر سخن گفتند و کسی شانسی برای نجات شهر قائل نبود، مقاومت معجزه آسای شیر زنان و دلیر مردان کوبانی موجب گردید تا همه در ارزیابیهای خود تجدید نظر نمایند. هر چه این دفاع قهرمانانه بیشتر به درازا کشید، مخالفت سرسختانهٔ اردوغان و یارانش برای مسدود نمودن راههای کمک رسانی به کوبانی بیشتر موجبِ انزوای آنان گردید و ضمن ایجادِ انزجاری عمومی از عملکرد آنان موجی از همدردی و حمایت از مدافعان شهر را در سراسر جهان برانگیخت. گرچه ترکیه در روزهای اولیهٔ هجوم داعش مسئولانه به شمار بزرگی از مردم کوبانی اجازهٔ ورود به خاک ترکیه را داد، تصاویر تلویزیونی شماری از این مردم که بدلیل بستن مرزها امکان ورود به ترکیه را نیافته و در طول مرز سرگردان مانده بودند بر این همدردیها افزود. بمبارانِ مواضع پ ک ک توسط نیروی هوایی ترکیه که می توانست بشدت بر پیچیدگی های اوضاع منطقه بیفزاید تیری بود که حزب عدالت و توسعه به پاهای خود شلیک نمود که در همان حال موجب باز شدن چشمانِ عدهٔ بیشماری گردید.

با ادامهٔ مقاومت در کوبانی، به ناگهان این واقعیت در برابر چشمان دولتمردانِ غرب قرار گرفت که حتی در شهری کوچک با اندازه های کوبانی، در صورت عزمی جزم و با مقاومتی جانانه، حتی با حداقل امکانات، می توان هیولای داعش را متوقف و یا حداقل پیشروی آنرا کُند نمود. با پیروزی بر داعش در کوبانی، کورسوی امیدی در منطقه برای مقابله با آن زنده می ماند که با یاری آن سامان دادن مقاومت های بومی امکانپذیرتر می نمود و بدون آن دخالت نیروی زمینی ناتو ناگزیر می گردید. همهٔ آنانی که اوضاع اقتصادی کشورهای عضو ناتو را دنبال می نمایند می دانند که این اقتصادها در موقعیتی نیستند که بتوانند هزینهٔ دخالتهای نظامی دراز مدت بیشتری را تحمل نمایند. درضمن دولتها در اکثر این کشورها از اکثریتهای پارلمانی بسیار شکننده ای برخوردارند و بشدت از این هراس دارند که با ورود به جنگهایی جدید، با مخالفت های وسیع مردمی مواجه و از مسند قدرت به زیر کشیده شوند. چنین بود که آمریکاییها پس از ناکامی در قانع نمودن اردوغان برای گشایش راههای کمک رسانی به کوبانی، مستقیماً دست بکار شده و با تشدید بمبارانها و رساندن کمک های اهدایی اقلیم از راه هوا موافقت نمودند.

نباید از تأثیر تبادل نظرها و رایزنی های مسئولین اقلیم کردستان در تشویق آمریکاییها به یاری رسانی به مقاومت کوبانی غافل ماند گرچه میزانِ این تأثیرگذاری را در شرایط موجود نمی توان برآورد نمود. نکتهٔ قابل توجه دیگر خودداری پ ک ک از درغلتیدن به دام تحریکات نظامی برای آغازِ مجدد جنگ با ترکیه بود که می توانست معادلات را کاملاً به زیان مقاومت کوبانی تغییر دهد. هوشیاری این حزب در خودداری از عملیات نظامی تحسین برانگیز است.

اجبار به همکاری موقتی با نیروهای آمریکا امکان تحمیل سیاستهایی را بدنبال دارد که می تواند با سیاستهای پیشین کانتونها مغایر باشد. باید منتظر ماند و دید که بینش مترقی مدافعان کوبانی در عرصهٔ سیاست از پس آنچه که آمریکاییها در پی تحمیل آن خواهند بود بر خواهد آمد؟ گرچه این اتفاق نا ممکن می نماید، نباید از یاد برد که کردهای کوبانی قبلاً نیز غیرممکن هایی را ممکن گردانیده اند.

ترکیه

در صورتِ اتخاذ سیاستی درست در مقابله با داعش، آقای اردوغان می توانست برندهٔ اصلی ماجراهای چند ماههٔ اخیر باشد بدون آنکه برای نیل به این مهم نیاز به آن باشد که منافع ملی ترکیه را به خطر اندازد. منافع ذیل می توانست حاصل چنین سیاستی باشد:
• شایعات قبلی در مورد حمایت از داعش را بی اثر نماید (اگر فرض بر آن باشد که در واقعیت کمکی به داعش ننموده اند)
• ترکیه را به وزنه ای قابل اعتماد در حل و فصل بحرانهای منطقه ای تبدیل نماید
• ابتکار عمل را در دستان آقای اردوغان نگهداشته و کار را بدان جا نکشاند که آمریکا از روی سرِ او با کردهای سوریه تماس برقرار نماید
• نزاعی را که می توانست منطقه ای بماند به نزاعی بزرگتر تبدیل ننموده و زمینه را برای دخالت آمریکا و سایر دول غربی فراهم نیاورد. آقای اردوغان باید می دانست که با ورود این قدرتها به صحنه، نقشِ ترکیه از بازیگری اصلی به عاملی درجه چندم تنزل خواهد یافت
• شک و تردیدی را در مورد همکاری های آتی با ترکیه در مسئولین اقلیم کردستان (که از شرکای عمده تجاری ترکیه است) برنیانگیزد
• کردهای سوریه که در سه سال گذشته همسایگان مسئولی در طول مرزهای ترکیه بوده و هیچ تهدید امنیتی را متوجه آن ننموده اند به همین منوال حفظ نماید نه اینکه با تروریست خواندن آنان همزیستی با آنان را به نفاق و دشمنی جدیدی فرارویاند
• روند صلح با کردهای ترکیه را با جلب هر چه بیشتر اعتماد آنان تسریع بخشیده و شانس موفقیت این روند تقویت نماید
• حتی در صورتِ عدم اعتماد به پ ک ک، اردوغان می توانست از همان آغاز با یاری رسانی اقلیم به کوبانی موافقت نموده و خود را آماجِ آنهمه اتهام ننموده و از سلسله تظاهراتی که حدود چهل کشته برجای گذاشت جلوگیری نماید. نباید از یاد برد که حزب عدالت و توسعه در همهٔ انتخابات اخیر با تکیه بر رأی کردهای ترکیه بر رقبای خود پیروز گشته است. از دست دادن این آرا می تواند تداوم سلطهٔ این حزب را با خطر جدی مواجه نماید.
• با کنار آمدن با کردهای سوری که در سه سالِ گذشته همسایگان بی ضرری بوده اند، امکان استقرار داعش در مرزهای خود را به حداقل رساند. می توان حدس زد که هدف داعش از اعلام خلافت اسلامی آن نبوده است که کنترل آنرا به آقای اردوغان بسپارد. ترکیه قربانی بعدی داعش در مسیر بسط و توسعهٔ خلافتش خواهد بود، همچنانکه عربستان و کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس، بعد از تصرفِ عراق، قربانیان بعدی آن خواهند بود.

از هر زاویه ای به قضیه بنگریم، هیچ سیاستی به اندازهٔ آنکه اردوغان در پیش گرفت منافع ملی ترکیه و حزب مطبوعش را در معرض خطرات جدی قرار نمی داد و چنین لطماتِ جبران ناپذیری را به اعتبار منطقه ای آن وارد نمی آورد.

گرچه موافقت ترکیه با کمک رسانی اقلیم کردستان کمکِ قابل ملاحظه ای را در اختیار مدافعان کوبانی می گذارد، ترجیح داده می شد که این موافقت قبل از آن حاصل گردد که داعش قسمتی از شهر را اشغال و برای بیرون راندنش به بمبارانهایی نیاز باشد که بخش بزرگی از شهر را به ویرانه ای غیر قابل سکونت تبدیل می نماید. زیان دیگر این تأخیر در یاری رسانی خود کردها به کوبانی در ناخواسته هایی است که برای اجتناب از سقوط شهر و قتل عام باقیماندهٔ ساکنین آن بدست داعش، می تواند توسط آمریکایی ها به مدافعان شهر تحمیل گردد. مقاله ای از جل برینسما در مجلهٔ ROAR به اعلامیه ای از نیروهای مدافع کوبانی اشاره می نماید که در آن به توافق آنان در همکاری با ارتش آزاد سوریه پرداخته شده است. علیرغم خودداری دراز مدتِ دولت اوباما از دخالت مستقیم در جنگ سوریه، اکنون که آمریکاییها وارد عمل گردیده اند، قادر خواهند بود که در مواردی معادلات را تغییر داده و شرایطی را به دیگر بازیگران این صحنه تحمیل نمایند. مقاومت در برابر داعش هر چه بومی تر و منطقه ای تر بماند، عوارض متعاقب آن قابلِ کنترل تر خواهد بود.

مسئولین اقلیم کردستان عراق

در نوشتهٔ دیگری اشتباه ارزیابی مسئولین اقلیم کردستان در مورد شرایط منطقه و خطر داعش را گوشزد نموده بودم و نیازی نمی بینم که آنرا در اینجا هم تکرار نمایم. بخشی از این اشتباهات، مقاومت کوبانی را نیز تحت تأثیر قرار داد. هر چند بسیار دیر، ولی کمکِ اخیر مسئولین اقلیم به کوبانی، بدون شک کار خود آنان را در نبرد با داعش در کردستان عراق تسهیل نموده و در دستیابی به پیروزهای بیشتر بر داعش یاری گرشان خواهد بود. بعید می دانم که تأثیرِ وقایع دو - سه ماههٔ اخیر بر سیاستهای مسئولین اقلیم کردستان به امرِ کوبانی محدود گردد و این امیدواری را دارم که موجب بازبینی و تغییرات عمده تری در سیاستهای آنان گردد. امیدوارم که از خود - مدیریتی کردهای سوریه آموخته و در بهبود عملکردِ خود و نیروهای تحتِ امرشان بکوشند. مدتهاست که وقت آن رسیده است که فساد رایج در ارگانهای حکومتی اقلیم مورد توجه و چاره اندیشی صادقانه و قاطعانه قرار گیرد.