• آنچه که مسلم است اکوتوریسم باید با نگرش سیستمی توسعه یابد و پویایی و پایایی را به طور توامان داشته باشد. منظور از نگرش سیستمی، توجه به کلیه ابعاد اکوتوریسم و ارتباط هایی است که با سایر اجزای موجود در محیط دارد .باید محاسبه شود که اکوتوریسم چه می دهد و چه می ستاند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۵ آبان ۱٣۹٣ -  ۲۷ اکتبر ۲۰۱۴

توسعه پایدار عبارت از ایجاد تعادل میان توسعه و حفاظت از محیط زیست با توجه به جنبه های اقتصادی و اجتماعی است و فرایندی است که طی آن مردم یک کشور نیازهای خود را بر می‌آورند و زندگی خود را ارتقا می‌بخشند، بدون اینکه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد مصرف کنند. در حقیقت توسعه پایدار در گرو رفاه اجتماعی است و بدون توجه به مسائل جامعه و نگاه جامعه محور ،مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین توسعه را زمانی پایدار می‌خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع، اعم از آب، خاک، منابع ژنتیکی، گیاهی و جانوری را برای آیندگان فراهم آورد.در توسعه پایدار، اصل این است که منابع طبیعی پایه به گونه‌ای محافظت شوند که نسلهای آینده دست کم بتوانند به اندازه نسل کنونی تولید و مصرف کنند . جهانگردی به مثابه منبعی از برکات اقتصادی و اجتماعی از قبیل اکتساب ارز خارجی، مولفه مهمی برای توسعه پایدار کشورهای در حال توسعه است. امروزه صنعت توریسم به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه همه جانبه بسیاری از کشورهای جهان بشمار میآید . انواع توریسم را با توجه به عملکرد توریستها می‌توان به پایدار و ناپایدار تقسیم کرد.از میان انواع توریسم، اکوتوریسم از سایر انواع، با توسعه پایدار همخوانی و سازگاری بیشتری دارد. اکوتوریسم که زیرمجموعه ای است از صنعت زنده و پویای توریسم در عین بازدهی و سودآوری چشمگیر اقتصادی، متضمن تامین لایه های عمیقتر توسعه نیز می¬باشد. اکوتوریسم یا توریسم اکولوژیکی یک شکل از توریسم یا گردشگری پایدار است که به اکولوژی یا بومشناسی توجه دارد. اکوتوریسم سفر مسئولانه به مناطق طبیعی و طبیعت است که باعث حفظ محیط زیست و فراهم آوردن رفاه برای افراد محلی است. در واقع اکوتوریسم به عنوان یک فعالیت مناسب و مستمر میتواند در بهبود وضعیت زیستی و معیشتی مردم بومی و جوامع محلی حاشیه اکوسیستم¬های حائز اهمیت نقش داشته و از نظر اکولوژیکی باعث کاهش فشار بر منابع- طبیعی گردد. در اکوتوریسم انگیزه اصلی مسافرت، جذابیت های طبیعی یک منطقه، شامل ویژگی های فیزیکی و فرهنگ بومی است و توریست پس از مشاهده جذابیت ها، بدون اینکه خللی در آنها وارد آورد یا آن ها را تخریب کند، محل را ترک می کند. در واقع توریسم طبیعت گرا نوعی از توریسم است که بر طبیعت اثر مخرب نگذارد، رد پا باید تنها اثری باشد که از اکوتوریسم در طبیعت به جا گذاشته می شود و عکس‌ها و خاطرات سفر نیز تنها یادگاری‌هایی باشند که از طبیعت نزد اکو توریست‌ها(بوم‌گردان) باقی می‌ماند. افرادی که در زمینه اکوتوریسم فعالیت می کنند باید ۱- لطمه به طبیعت را به حد اقل برسانند ۲- توجهات و احترامات فرهنگی و زیست محیطی را به خاطر داشته باشند ٣- موجبات بوجود آمدن خاطرات خوش برای میهمانان و میزبانان را فراهم آورند ۴- برای حفظ محیط زیست درآمد زایی مستقیم داشته باشند.۵- برای مردم محلی سود آوری اقتصادی داشته باشند . ۶- نسبت به موقعیت سیاسی – اجتماعی و محیط زیست کشور میزبان توجه بیشتری نشان دهند.۷- به حقوق بشر احترام بگذارند. اکوتوریسم اگر بصورت پایدار نباشد اثرات زیانباری وغیر قابل جبرانی را به محیط زیست وارد می¬سازد. نتایج تحقیقی که در بیست و سه منطقه حفاظت شده به عمل آمده نشان می¬دهدکه بسیاری از پروژهایی که سبب ارتقای اکوتوریسم شده¬اند مزایای چندانی برای مردم بومی نداشته¬اند. اکوتوریسم پایدار توریسمی است که از نظر اکولوژیکی پایدار باشد، یعنی به نیازهای فعلی اکوتوریستها پاسخ دهد و به حفظ و بسط فرصتهای اکوتوریستی برای آینده بپردازد و به جای صدمه زدن به اکولوژی، در جهت پایداری آن تلاش ورزد.در اکوتوریسم پایدار، انگیزه اصلی مسافرت به طبیعت، دیدار از جذابیتهای طبیعی یک منطقه است و اکوتوریست پس از مشاهده جذابیتها، بدون اینکه خللی در آنها وارد آورد و به تخریب آنها بپردازد، محل را ترک کرده، امکان استفاده را برای دیگر علاقه‌مندان باقی می‌گذارد.به این ترتیب، در عین حال که از فرهنگ، سوابق تاریخی و نمودهای طبیعی منطقه، شناخت حاصل می‌کند، شأن و جایگاه اکوسیستم را حفظ و در ضمن، فرصتهای اقتصادی و درآمدزایی را برای مردم محلی ایجاد می‌کند.
بنابراین هرنوع فعالیت انسانی وابسته به منابع اکولوژیکی، پایدار نمی¬ماند مگر اینکه به درستی برنامه¬ریزی و سازماندهی شود.
آنچه که مسلم است اکوتوریسم باید با نگرش سیستمی توسعه یابد و پویایی و پایایی را به طور توامان داشته باشد. منظور از نگرش سیستمی، توجه به کلیه ابعاد اکوتوریسم و ارتباط هایی است که با سایر اجزای موجود در محیط دارد .باید محاسبه شود که اکوتوریسم چه می دهد و چه می ستاند. آیا آنچه از آن عاید می شود بر هزینه های آنی و آتی آن فزونی دارد؟ آیا منافع آنی و کوتاه مدت آن به خسارات آ تی و بلند مدتش می ارزد؟ آیا می توان هم از منابع آنی بهره گرفت و هم به منابع و منافع نسل های آینده لطمه نزد؟

منصور سهرابی
دکترای تخصصی اگرواکولوژی
Email: sohrabi.mansour@gmail.com