• گزارشگران بدون مرز رده بندی جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۰۶ را منتشر کرد. در این گزارش نسبت به پسرفت آزادی مطبوعات در آمریکا، فرانسه و ژاپن ابراز نگرانی شده است. مطابق این گزارش، ایران در رده های انتهایی جدول در ردیف ۱۶۲ قرار دارد. کشوری که در آن مطبوعات مستقل وجود ندارد، رسانه های رسمی فقط ابزار تبلیغ حکومتی هستند و قدرت مردان حاکم، کنترل کامل گردش اطلاعات را در دست دارند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲ آبان ۱٣٨۵ -  ۲۴ اکتبر ۲۰۰۶

گزارشگران   بدون مرز پنجمین جدول رده بندی سالیانه خود از آزادی مطبوعات در جهان را منتشر کرد. در حالی که کشور های سرکوبگر همچنان در جای خود در قعر جدول مانده اند،   کشورهای در حال توسعه گاه از کشورهای غربی جلو زده و به   بالای جدول صعود کرده اند.
  متاسفانه هیچ تغییری درکشوردرنده گان آزادی مطبوعات در جهان به وجود نیامده است. روزنامه نگاران کره شمالی، اریتره ای، ترکمن، کوبایی، برمه ای   و یا چینی برای امر اطلاع رسانی از جان و آزادی خود هزینه می پردازند. این اوضاع به شدت خطرناک است، رهبران این دول به فوریت باید انتفادات را پذیرفته و به سرکوب منظم و خشونت بار رسانه ها پایان دهند. هر سال کشورهای جدیدی از نیمکره جنوبی به رده بالاتری دست می یابند و در رده های پیشین دولت های اروپایی و امریکا قرار می گیرند. این خبر خوبی است که یکبار دیگر نشان می دهد که حتا این اگر کشورهایی فقیر باشند اما می توانند به ویژه آزادی بیان را محترم شمارند. بر عکس افول بطئی اما ثابت شرایط در ایالات متحده، فرانسه و ژاپن، ما را به شدت نگران کرده است.  
سه کشور جهنمی برای آزادی مطبوعات کره شمالی ١٦٨ آخرین رده، ترکمنستان ١٦٧ و اریتره ١٦٦ بازهم بر شدت العمل خود در برابر رسانه ها افزوده اند. روزنامه نگار ترکمنستانی اوگلوسپار مرادوف در زندان و در زیر شکنجه کشته شد. رئیس جمهور مادام العمر صفرمراد نیازاوف، نشان داد که می تواند علیه کسانی که جرائت می کنند وی را مورد انتقاد قرار می دهند به شدیدترین خشونت ها متوسل شود. گزارشگران بدون مرز همچنین مراتب نگرانی   شدید خود را در باره ی وضعیت روزنامه نگاران اریتره ای که بیش از پنج سال است در زندان های مخفی بسر می برند، اعلام می دارد. درکره شمالی کیم ایل جونگ قدرتمند همچنان سلطه ی مطلق خود را بر سر مطبوعات کره شمالی حفظ کرده است.      
باز هم مثل همیشه کشورهای اروپای شمالی برنده این مسابقه ی آزادی بیان شدند. هیچ موردی از سانسورو هیچ تهدید و ارعاب و یا اقدام تلافی جویانه ای نه در فنلاند، نه در ایرلند، ونه در اسیلند و هلند شمارش نشده است.
 
تنزل امریکا و ژاپن در رده بندی، فرانسه نیز امتیاز از دست داده است
 
ایالات متحده امریکا (در رده ٥٣) نسبت به سال گذشته ٩ امتیازاز دست داده است، وقتی که در سال ٢٠٠٢ گزارشگران بدون مرز اولین رده بندی سالیانه خود را منتشر کرد، امریکا در هفدهمین جایگاه قرار داشت. مناسبات میان مطبوعات با   دستگاه حاکمه رئیس جمهور بوش، از زمانی که وی طرح امنیت ملی را به اجرا گذاشته است و هر روزنامه نگاری که جنگ وی "علیه تروریسم" را مورد سوال قرار دهد، مشکوک تلقی میکند، کاملا تخریب شده است. حمیت دستگاه قضایی فدرال که بر خلاف ٣٣ ایالت متحد، حق ویژه نهان داشتن منبع اطلاعات را به رسمیت نمی شناسد، حتا روزنامه نگارانی را که کارشان هیچ ربطی به تروریسم ندارد، را نیز تهدید می کند. جرج ولف روزنامه نگار و وبلاگ نویس برای عدم پذیرش ارائه بایگانی فیلم های ویدئویی اش به دادگاه به زندانی شد. از سوی دیگر بازداشت بدون اتهام فیلم بردار سودانی شبکه الجزایره از تاریخ   ١٣ ژوئن ٢٠٠٢ در پایگاه نظامی گوانتانامو   و عکاس اسوشیدتد پرس، بلال حاجی از ١٢ آوریل ٢٠٠٦ در عراق، این طرازنامه را سنگین تر کرده است.   
فرانسه از سال گذشته ٥ رده و ٢٤ رده نسبت به پنج سال پیش عقب نشسته است . تعدد بازرسی های قضایی رسانه ها و تعقیب قضایی روزنامه نگاران دغدغه واقعی ست برای سازمان های صنفی و سندیکاها در این کشور. پائیز ٢٠٠٥ به شکل ویژه برای خبرنگاران فرانسوی دشوار بود، تعداد بسیاری از آنها در ماجرای خصوصی کردن شرکت کشتی رانی جنوب درمنطقه کرس و در جریان تظاهرات خشونت بار ماه نوامبر در حومه های پاریس، مورد تهاجم و تهدید قرار گرفتند.
سیستم محدود سازی کلوپ مطبوعات و برآمد ناسیونالیسم، تهدید برخی از دستاوردهای دمکراتیک، عات   نزول ١٤ رده برای ژاپن در رده بندی امسال شد. روزنامه نیهون کزیا مورد حمله قرار گرفت و تعدادی از روزنامه نگاران توسط گروهک های راست افراطی مورد تهاجم قرار گرفتند.
 
نتایج ماجرای کاریکاتور پیامبر اسلام محمد
 
اولین قربانی این ماجرا ، دانمارک است ( در رده ١٩) که صدرنشینی خود را به علت تهدیدات جدی که علیه صاحبان اثر کاریکاتورهای   پیامبر اسلام در پائیز ٢٠٠٥ به عمل آمد، از دست داد. برای اولین بار در طی سالهای اخیر،   در این کشور بسیار مراعات کننده ی آزادی های بنیادین، روزنامه نگاران در اثر تهدیدات مرتبط با انجام وظیفه شان تحت حفاظت پلیس قرار گرفتند.  
سپس یمن (در رده ١٤٩) با از دست دادن ١٣ امتیاز به علت دستگیری تعدادی از روزنامه نگاران و توقیف رسانه هایی که کاریکاتور های دانمارکی را منتشر کرده بودند.
در عوض، به جز یمن و عربستان سعودی (در رده ی ١٦١) بقیه کشورهای پیشتاز عربی، صعود قابل توجه ای در جدول رده بندی داشته اند. کویت (در رده ٧٣) جایگاه رهبری دنیای عرب را درست پیش از امارات متحده عربی( در رده ٧٧) و قطر (در رده ٨٠)   حفظ کرده است.  
 
جنگ ویرانگر آزادی مطبوعات!
 
لبنان از رده ی ٥٦ به ١٠٧ تنزل کرده است. مطبوعات لبنان درسال ٢٠٠٥ قربانی بمب گذاری و در سال ٢٠٠٦ حمله ی اسرائیل، از وخامت سیاست منطقه ای همچنان رنج می برند. مطبوعات لبنان که از جمله آزادترین و مجرب ترین   مطبوعات دنیای عرب هستند، به جدیت   نیاز به جوی آرام و تضمین امنیت دارند. ناتوانی دولت خودمختار فلسطین(در رده ١٣٤)   در برقراری ثبات در سرزمین های تحت نظارت خود و رفتار اسرائیل در خارج از مرزهای خود به شکل جدی آزادی مطبوعات در خاورمیانه را به خطر انداخته است.
وضعیت در سریلانکا نیز کمابیش بدین منوال است. در سال ٢٠٠٢ این کشور در زمان صلح   در رده ی ٥١ قرار داشت، امسال که جنگ میان شورشیان تامول و نیروهای دولتی آغاز شده است به رده   ١٤١ رفته است. ده ها روزنامه نگار تامول در بعد مورد اتهام قرار گرفتنشان از هر دو سوی درگیری به هواداری از طرف مقابل، قربانی خشونت شده اند.                        
وضعیت آزادی مطبوعات در نپال نسبت به درگیری نظامی که در سالهای اخیر کشور را می لرزند، به شکل مطلوبی تغییر کرده است. " انقلاب دمکراتیک" در آوریل گذشته آزادی های بنیادین را در کشور گسترش داده است. اینگونه باید شاهد صعود نپال در رده بندی سالهای آینده گزارشگران بدون مرز باشیم.
 
تغییرات حکومتی نجات بخش
 
  برخی تغییرات در راس حکومت گاهی برای آزادی مطبوعات نجات بخش هستند. هائیتی در پی برکناری جان برنارد آریستید در سال ٢٠٠٤ در طی دو سال از رده ی ١٢٥ به رده ی ٨٧ رسیده است. اگر چه هنوز تعدادی از پرونده ای قتل روزنامه نگاران بدون مجازات مانده اند، اما از شدت خشونت علیه مطبوعات کاسته شده است.
توگو (در رده ٦٦)   در پی مرگ گانسینبه ایادما در فوریه ٢٠٠٥ و به قدرت رسیدن پسرش، و پیشبرد طرح آشتی ملی با مخالفان، تحت حمایت جامعه بین المللی، ٢٩ رده صعود کرده است.
و بالاخره در موریتانی کودتای اوت ٢٠٠٥ به سانسور حاکم برمطبوعات پایان داد. موریتانی از رده ی ١٣٨ به رده ٧٧ صعود کرده است و یکی از مهمترین موارد صعود در این رده بندی است.
 
به جز در تونس، بهبود شرایط در افریقای شمالی
 
شرایط در الجزایر و مراکش بهبود یافته است. در این دو کشور قدرت های حاکم نسبتا تحمل بیشتری در برابر مطبوعات از خود نشان می دهند. از سوی دیگر در سال جاری برای اولین بار گزارشگران بدون مرز توانست به لیبی سفر و با مقامات رسمی دیدار کند.
کنار نهادن خطوط قرمز تحمیل شده بر مطبوعات توسط دربارشاه مراکش و باز شدن فضا برای رادیو و تلویزیون، اجازه داد که مراکش (در رده ٩٧) نسبت به سال گذشته بیست و سه رده صعود کند. با این حال دو هفته نامه مستقل   تل کل و لو ژورنال در سال جاری در پی محکوم شدنشان به اتهام اهانت به پرداخت جریمه های سنگین محکوم شدند.
همچنین الجزایر(در رده ١٢٦)   و لیبی (در رده ١٥٢)   در حال پیشرفت هستند و به ترتیب سه و ده رده صعود کرده اند. اگر چه در پی پروژه عفو عمومی عبدالعزیز بو تفلیقا در سال ٢٠٠٦ روزنامه نگاران الجزایری کمتر مورد حمله قرار گرفته اند. اما هیچ طرح اصلاحی مشخصی برای بهبود وضعیت آزادی مطبوعات پیشنهاد نشده است. در لیبی مقامات قول داده اند دسترسی بهتر به اطلاعات و به ویژه به اینترنت و شبکه ماهواره ای کشورهای عرب و خارجی را فراهم آورند. با این همه دولت معمر قذافی   همچنان صداهای معترض را سرکوب می کند.
در تونس   (در رده ١٤٨)   توقیف روزنامه ها، اخراج های و قطع دستمزد از دل مشغولی های روزمره   روزنامه نگاران است. برگزاری نشست جهانی برای آزادی گردش اطلاعاتی در نوامبر سال گذشته، مضحکه ای واقعی بود. تعداد بسیاری از روزنامه نگاران حاضر در این نشست به شکل تنگاتنگ و علنی از سوی ماموران اطلاعاتی کنترل می شدند.   یک روز پیش از آغاز نشست روزنامه نگار لیبراسیون مورد ضرب و شتم واقع شد و گروهی از تلویزیون بلژیک و فرانسه مورد آزار و تهدید قرار گرفتند.
 
در ایران، سوریه و عربستان سعودی سرکوب ادامه دارد
 
این کشورها سالهاست که درانتهای جدول رده بندی قرار دارند. در عربستان سعودی (در رده ١٦١)، سوریه (در رده ١٥٣) و ایران (در رده ١٦٢) در حالی که مطبوعات مستقل وجود ندارد، رسانه های رسمی فقط ابزار تبلیغ حکومتی هستند. قدرت مردان حاکم، کنترل کامل گردش اطلاعات را در دست دارند و خطوط قرمز متعددی را که نباید از آنها گذشت، ترسیم می کنند. خودسانسوری بهترین وسیله برای حفظ خود از سوی دست اندرکاران رسانه هاست. از سوی دیگر خبرنگاران خارجی به ندرت موفق به دریافت ویزا می شوند.   
 
تازه آمدگان در جمع کشورهای رعایت کننده ی آزادی بیان
 
دو کشور برای اولین بار در میان بیست کشور صدرنشین جدول قرار گرفته اند. بولیوی (در رده ١٦)   اولین کشور نیمکره جنوبی در این جایگاه است.   روزنامه نگاران بولیویایی در سال گذشته از آزادی قابل مقایسه ای با همکارانشان در اطریش و کانادا بهره بردند. با این حال دوقطبی شدن رو به رشد فشا در میان رسانه های دولتی و خصوصی، موافقان و مخالفان رئیس جمهور ایو مورالس،می تواند شرایط را پیچیده کند.
بوسنی هرزوگوین (در رده ١٩)   صعود بطئی خود را که در بعد از پایان جنگ یوگسلاوی سابق آغاز کرده است ، ادامه می دهد. این کشور امروز وضعیت بهتری نسبت به همسایگانش چون یونان(در رده ٣٢) و ایتالیا(در رده ٤٠)   که عضو اتحادیه اروپا هستند، دارد.
کشور غنا (در رده ٣٤) نیز در جایگاه مناسبی قرار دارد. در میان کشورهای آفریقایی چهارمین رده را دارد، پس از سه کشور راس نشین قاره بنین   (در رده ٢٣)، نامبیا(در رده ٢٦) و جزیره موریس (در رده ٣٢). رده خود را حفظ کرده است. مطبوعات غنا در شرایط اقتصادی دشواری به سر می برند اما مشکل تهدید های حکومتی را برای خود حل کرده است.
در آخر پاناما (در رده ٣٩)   از محیط سیاسی آرام و جدی بهره می برد که رشد فضای مطبوعات آزاد و فعال آنرا فراهم کرده است. این کشور در سال گذشته سی رده صعود کرده است.
 
برای تهیه این جدول رده بندی، گزارشگران بدون مرز از سازمانهای همیار خود در جهان (١٤ انجمن دفاع از آزادی بیان در ٥ قاره جهان ) از شبکه ١٣٠ نماینده ویژه خود در جهان، روزنامه نگاران ، محققان، حقوقدانان و فعالان حقوق بشر خواسته است که به ٥٠ سوال که نمودار وضعیت آزادی مطبوعات در یک کشوراست، پاسخ دهند. در این رده بندی ١٦٨ کشور وجود دارد، علت غیبت دیگر کشورها عدم امکان دسترسی به اطلاعات بوده   است.