• اکبر گنجی از منتقدین حکومت ایران که در خارج از کشور به سر می برد، روز سه شنبه دوم آبان (۲۴ اکتبر) در محل پارلمان اروپا در استراسبورگ سخنرانی کرد. گنجی در این سخنرانی نسبت به نادیده گرفتن نقض حقوق بشر در مناسبات غرب با تهران هشدار داد و پیشنهاد شکستن انحصار رسانه ای جمهوری اسلامی را مطرح کرد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲ آبان ۱٣٨۵ -  ۲۴ اکتبر ۲۰۰۶

اکبر گنجی از منتقدین حکومت ایران که در خارج از کشور به سر می برد، روز سه شنبه دوم آبان (۲۴ اکتبر) در محل پارلمان اروپا در استراسبورگ سخنرانی کرد. گنجی در این سخنرانی نسبت به نادیده گرفتن نقض حقوق بشر در مناسبات غرب با تهران هشدار داد و پیشنهاد شکستن انحصار رسانه ای جمهوری اسلامی را مطرح کرد. متن کامل سخنرانی او در زیر آمده است:
 
(۱)
حضور درجمع نمایندگان مردم اروپا برای من مایه افتخار است.   تلاش دیرپای مردم اروپا در دفاع از آزادی، دموکراسی، و حقوق بشر همواره برای روشنفکران و فرهیختگان کشورهای مختلف جهان الهام بخش و ستایش انگیز بوده است. این افتخار نصیب اروپا شده است که آزادی و حقوق بشر، و دستاوردهای روشنگری نخست در میان مردم این قاره زمینه رشد یافته است. روشنفکران و آزادیخواهان ایرانی هم در مقاطع مختلف تاریخ خود از دوران انقلاب مشروطیت تا به امروز همواره از تجربه تاریخی ای که مردم اروپا در مبارزه برای کسب آزادیهای سیاسی و اجتماعی، و نیز فهم و دفاع از مقوله مهّم حقوق بشر، و نیز سامان بخشیدن به نظامهای سیاسی دموکراتیک داشته اند، درسهای مهّمی آموخته اند.   در سالهای اخیر هم محافل فرهنگی، سیاسی، و اجتماعی اروپا از جنبش دموکراسی خواهی ایران، و خصوصاً از حقوق زندانیان سیاسی و نیز سایر افراد و گروههای اجتماعی که حقوق انسانی اولیه شان توسط زمامداران نظام جمهوری اسلامی نقض شده و می شود، حمایت اخلاقی و معنوی موثری داشته اند، و این امر نشانه امید بخشی از همدلی تمام انسانهای آزادیخواه و صلح طلب جهان است.
 
(۲)
این همدلی و همبستگی بخوبی نشان می دهد که ما در سالهای آغازین هزاره سوّم در جهانی زندگی می کنیم که بیش از هر وقت دیگری در تاریخ بشر به هم پیوسته است.   تحولات و نا آرامیهایی که در یک گوشه جهان رخ می دهد، به سرعت آثار سیاسی و اجتماعی خود را در سایر کشورهای جهان هم آشکار می کند.   امروزه امنیت کشورهای اروپایی، و تمام کشورهای صنعتی شمال تا حدّ زیادی با وضعیت امنیت در کشورهایی مانند افغانستان، کشورهای خاورمیانه، و شمال آفریقا پیوند خورده است.   حضور گسترده مهاجرینی که از این کشورهای حاشیه ای به اروپا کوچیده اند، می تواند آثار ناامنی در آن مناطق را با خود به قلب اتحادیه اروپا منتقل کند.   بنابراین، می توان ادعا کرد که صلح و آرامش در اروپا تا حدّ زیادی در گرو صلح و آرامش در خاورمیانه، جنوب مدیترانه، و شمال آفریقاست.
تداوم ناامنی، فقر، توسعه نایافتگی، نابرابریهای گسترده اقتصادی و اجتماعی، امواج پیاپی جنگ، و شکست و تحقیر ناشی از آن، به افراطی گری های قومی و دینی در این مناطق دامن زده است، و موجب شده است که جریانهای گوناگون بنیادگرایی بیش از پیش زمینه رشد بیابند و روز به روز ستیزه جوتر، خشن تر، و غیر انسانی تر شوند.   اشکال افراطی بنیادگرایی خصوصاً در جنگهای نیمه دوّم قرن بیستم در شبه قاره هند و منطقه خاورمیانه ریشه دارد: جنگ شش روزه ۱۹۶۷، جنگ لبنان در ۱۹٨۲، ادامه اشغال سرزمینهای فلسطینی و نقض گسترده حقوق مردم فلسطین، جنگ ۲۷ ساله در افغانستان، جنگ و فقدان دولت در سومالی، جنگهای دهه ۱۹۹۰ در چچن و برخی مناطق آسیای میانه، مهمترین ریشه های تغذیه کننده اندیشه های بنیادگرایانه و خشونت طلب در این مناطق بوده است.
  در این میان منطقه خاورمیانه از حساسیت بیشتری برخوردار است.   در این منطقه علاوه بر مشکلات یادشده دو عامل دیگر هم به رشد بنیادگرایی دامن زده است:
  عامل نخست، مسأله فلسطین است.   مسلمانان منطقه احساس می کنند که در مناقشه میان اسرائیل و فلسطین، دولتهای غربی به طور یکجانبه از اسرائیل حمایت می کنند، و حقوق انسانی و اولیه مردم فلسطین را به رسمیت نمی شناسند.   این دوگانگی در برخورد با حقوق انسانها به بنیادگرایان کمک می کند تا افکار عمومی توده ها را در جوامع اسلامی به نفع خود و علیه منافع غرب بسیج کنند.  
عامل دوّم که درقیاس با مسأله فلسطین از اهمیت کمتری برخوردار است این است که خصوصاً پس از حمله به افغانستان و عراق، مسلمانان منطقه احساس می کنند که مورد هجوم کشورهای غربی واقع شده اند.   در چنین فضایی بنیادگرایان مسلمان، یهودی، و مسیحی به این تصوّر دامن می زنند که آنچه در جریان است جنگ میان غرب مسیحی- یهودی از یک سو، و خاورمیانه مسلمان از سوی دیگر است.   یعنی منازعات منطقه ای به سرعت رنگ و بوی جنگهای تعصب آمیز دینی به خود می گیرد.   در هنگامه این فضای ملتهب و سوء تفاهم انگیز هم گه گاه کسانی در کشورهای غربی گویی عامدانه مقدسات مسلمانان را به ریشخند می گیرند، به پیامبر آنها اهانت می کنند، و درباره آیین محبوب آنها تعابیری تند و ناشایست به کار می برند.
در این میان دولت خودکامه و سلطانی ایران هم بر آتش این منازعات می افزاید.   دولت خودکامه بقای خود را در سرکوب داخلی و بحران آفرینی منطقه ای و جهانی می بیند.   بنیادگرایان حاکم بر ایران برای بقای خود ناگزیرند که کشور را مدام در وضعیت جنگی نگه دارند تا از این طریق بتوانند احساسات ناسیونالیستی و مذهبی مردم را تحریک کنند، و اجماع ملّی را حول مبارزه با دشمن خارجی بازتولید نمایند.   از این رو جمهوری اسلامی نظامی بحران آفرین و دشمن تراش است.   آگاهان سیاسی به روشنی می توانند نقش دولت ایران را در بسیاری از بحرانهای منطقه ای ردّیابی کنند:   دولت ایران از حامیان گروههای تندرو از جمله حماس، حزب الله، و جهاد اسلامی است (برای مثال، رهبر گروه حزب الله لبنان به صراحت اعلام می کند که این گروه توسط جمهوری اسلامی تشکیل شده و مورد حمایت مالی و نظامی دولت ایران است)؛ دولت ایران در عراق نیز از طریق حمایت از شیعیان حضور جدّی دارد( برای مثال، به یاد داریم که رئیس کنونی قوه قضائیه ایران سالها رهبری مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را برعهده داشت)، در افغانستان نیز حضور و نفوذ دولت ایران چشمگیر است.   دولت ایران، خصوصاً پس از حذف طالبان و صدام حسین، از شرّ دو دشمن اصلی خود رهایی یافته، و به قدرتی منطقه ای تبدیل شده است.   رهبران بنیادگرای ایران در پی آن هستند که رهبری افکار عمومی جهان اسلام را نیز به دست آورند، و بر جایگاه گروههای بنیادگرایی مانند القاعده تکیه بزنند.   البته تندروی روحیه غالب مردم مسلمان منطقه خاورمیانه نیست.   اما فقر و بیسوادی گسترده در خاورمیانه و نیز ظلم حکومتهای خودکامه و روابط بین المللی ناعادلانه در منطقه موجب می شود که در شرایط جنگی و بحرانی نیروهای رادیکال و غرب ستیز به آسانی احساسات مردم و افکار عمومی را به نفع خود تحریک و بسیج کنند.   گروههای غرب ستیز مانند القاعده می کوشند با سردادن شعارهای رادیکال بر این امواج سوار شوند، و رهبری افکار عمومی تهییج شده را در اختیار بگیرند.   در این فضاست که جمهوری اسلامی می کوشد با طرح شعارهای تندتر گوی سبقت را از رقیبان خود برباید. لازمه این کار طرح شعارهای رادیکال علیه آمریکا و اسرائیل، و حمایت مادّی و نظامی از گروه های تندرو منطقه ای است.   عظمت طلبی های اتمی دولت ایران را هم در همین راستا باید ارزیابی کرد.   البته نباید مسأله هسته ای و جاه طلبیهای اتمی دولت ایران را به معنای تقابل اسلام و غرب تلقی کرد.   اسلام- هراسی هیچ مبنای موّجهی ندارد.   آنچه بیش از همه موجب نگرانی است قرائتهای فاشیستی، توتالیتر، و بنیادگرایانه از اسلام است.   متأسفانه رشد بنیادگرایی، خواه از نوع اسلامی آن و خواه از نوع یهودی و مسیحی اش نهایتاً به زیان صلح و ثبات منطقه ای و بین المللی می انجامد.   آزادیخواهان و صلح دوستان جهان باید بنیادگرایی را در تمام اشکال آن محکوم کنند.   بنیادگرایی مسیحی و یهودی نیز به اندازه بنیادگرایی اسلامی خطرخیز و بحران آفرین است.   پیامدهای ویرانگر ظهور و گسترش اندیشه های بنیادگرایانه و متکی بر خشونت را می توان آشکارا در افغانستان وعراق، و نیز حوادث تروریستی در آمریکا و اروپا مشاهده کرد.
چهره داخلی بنیادگرایان حاکم بر ایران نیز چهره ای آمرانه و پرخشونت است.   مهمترین ویژگی دولت بنیادگرای ایران در داخل کشور، سرکوب آزادیهای مدنی و نقض گسترده حقوق بشر است.   حکومت ایران، تمام ایرانیان را از یکی از بنیادی ترین مصادیق حقوق بشر، یعنی حق مشارکت در تصمیم گیریهای سیاسی محروم نموده است.   تمام نهادهای مدنی و سیاسی که خواست و نظر مردم را نمایندگی می کنند، یا به کلّی تعطیل شده اند، یا یکسره در کنترل حکومت درآمده اند.   نهاد انتخابات تحت نفوذ و دخالت مستقیم دولت و نهادهای انتصابی تبدیل به نهادی تشریفاتی و فرمایشی شده است.   دولت تقریباً تمام روزنامه ها و نشریات مستقل را تعطیل کرده است، تولیدات فرهنگی، خصوصاً نشر کتاب با دشواریهای بسیار جدّی روبروست.   اندیشمندان و هنرمندان جامعه تحت فشار و سانسور شدید قرار دارند.   زندانیان سیاسی در زندانها می میرند، یا مورد آزار و شکنجه قرار می گیرند. امروز در ایران هیچ رسانه مستقل و آزادی وجود ندارد، تمام سایتهای اطلاع رسانی مسدود شده است، و دولت تمام مجاری ارتباطی در جامعه را تحت کنترل و سانسور شدید خود درآورده است.   دولت سازمانهای غیر دولتی را ستون پنجم دشمن می خواند، و شرکت دانشگاهیان، اندیشمندان و خبرنگاران را در کنفرانسهای بین المللی بدتر از جاسوسی اعلام می کند.   استقلال دانشگاهها از طریق گروههای فشار و نیز دخالتهای علنی و مستقیم دولت تاحدّ زیادی آسیب دیده است.   استادان مستقل و برجسته دانشگاهها، خصوصاً استادان سکولار و لیبرال، مجبور به بازنشستگی شده اند، نهادهای دانشجویی مستقل را با خشونت تمام سرکوب نموده اند، دانشجویان فعال و منتقد دولت شدیداً تحت فشار قرار گرفته اند، و علناً از ادامه تحصیل آنها جلوگیری می شود، و اکنون حتّی در تلاش اند در محتوای موّاد درسی دانشگاهها نیز تصرف کنند، و آن را با ایدئولوژی خود منطبق نمایند.   دولت از شکل گیری تشکلهای کارگری مستقل به شدّت جلوگیری می کند، و جنبشهای کارگری را بیرحمانه قلع و قمع می سازد. به بیان ساده، دولت خودکامه و سلطانی ایران درصدد است   تمام نهادهای مدنی و مستقل از دولت را یکسره از میان بردارد تا هیچ نیروی مهارکننده و تعدیل کننده ای را در برابر خود باقی نگذارد.   قوانین مدنی در ایران نیز آشکارا مبتنی بر تبعیض جنسی و دینی است.   حقوق انسانی و اولیه زنان در ایران به نحو سیستماتیک و گسترده نقض می شود.   زنان ایرانی اگرچه درصد بالایی از فارغ التحصیلان دانشگاهها را در ایران تشکیل می دهند، اما ازبسیاری از حقوق اجتماعی و سیاسی خود محروم اند، و از جمله حق احراز بسیاری از مشاغل سیاسی و اجتماعی را ندارند. اقلیتهای دینی و اقلیتهای قومی نیز از بسیاری از حقوق اجتماعی و سیاسی خود محروم شده اند.   مهمتر از همه آنکه روند نقض حقوق انسانی و مدنی شهروندان ایرانی، خصوصاً با قدرت گرفتن نیروهای نظامی و امنیتی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی شتاب روزافزونی یافته است. این شرایط دشوار موجب شده است که فرآیند فرار مغزها در ایران شتاب فزاینده تری بیابد، و کشور از مهمترین سرمایه های انسانی خود محروم گردد.
بنابراین، ایرانیان در داخل گرفتار دولتی بنیادگرا با ساختاری سلطانی شده اند که به نحو گسترده و سیستماتیک حقوق انسانی اولیه آنها را نقض می کند، و در خارج در دل منطقه ای بحرانی قرار گرفته اند که در آن آتش جنگ و خشونت شعله ور است، و بنیادگرایی دینی به سرعت در آن رو به رشد است، و نیز خود را با جهانی روبرو می بینند که در میان پاره ای از کشورهای مهم و موثر آن مانند آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی، گفتار سیاسی مبتنی بر ملاحظات نظامی و امنیتی رفته رفته به گفتار مسلط تبدیل می شود.
 
(٣)
برای رویارویی با این وضعیت بحرانی چه باید کرد؟  
برای حلّ این بحران دو چارچوب مختلف می توان اختیار کرد: یا می توان به این مسأله از منظر آرمانی – اخلاقی نگریست، یا آن را در چارچوب واقعیت روابط بین المللی مورد بررسی قرار داد.   از منظر آرمانی- اخلاقی، تمام انسانها، صرف نظر از تعلقات دینی، سیاسی، منطقه ای، نژادی و غیره اخلاقاً موظفند از ارزشهای جهانشمول آزادی، دموکراسی، و حقوق بشر دفاع نمایند.   در این چارچوب، موارد نقض حقوق بشرمطلقاً مسأله داخلی هیچ کشوری بشمار نمی آید، و همگان موظفند نسبت به موارد نقض حقوق اساسی انسانها مسوولانه واکنش نشان دهند، و در راه کاستن از درد و رنج انسانها تلاش کنند.   از نظر اخلاقی مرزهای جغرافیایی اعتباری که کشورهای مختلف را از هم جدا می کند، در مقابل حیات و حقوق اساسی انسانهای واقعی هیچ ارزش و اعتباری ندارد. به این ترتیب، تمامی جوامع و دولتها اخلاقاً موظفند از حقوق اساسی و مشروع مردم تحت ستم و سرکوب حکومتهای خودکامه دفاع کنند.
اما در چارچوب واقعیتهای موجود روابط بین الملل،   محور تصمیم گیریها، سیاست گزاریها، و اقدامات عملی بیشتر منافع سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیک، و امنیتی هر کشور است تا ارزشهای اخلاقی.   این واقعیت که مسائل بین المللی صرفاً از زاویه منافع ملّی هر کشور مورد توجه قرار گیرد، اخلاقاً دفاع پذیر نیست. از اینرو من در اینجا می کوشم تا درباره نحوه رویارویی با بحران خاورمیانه و ایران، مسأله را از هر دو زاویه بررسی کنم.
حقیقت این است که پیوستگی امنیت و آرامش در سطح جهانی حلّ مسائل و بحرانهای خاورمیانه را از حدّ مشکلی منطقه ای فراتر می برد.   برای حلّ این بحرانها آمریکا و اتحادیه اروپا هم می توانند و می باید کمکهای سازنده و موثری داشته باشند.   حلّ بحران خاورمیانه از جهات متعدد به سود منافع کشورهای غربی نیز خواهد بود.   برقراری صلح عادلانه و آرامش در منطقه خاورمیانه نه فقط می تواند به ثبات و آرامش بیشتر در کشورهای غربی بینجامد، بلکه از حیث اقتصادی هم می تواند فرصتهای تازه تری برای سرمایه گذاران فراهم آورد.   سرمایه گذاری مستلزم امنیت است، و اگر امنیت در آن منطقه برقرار شود، بازارهای تازه ای بر روی سرمایه های جهانی گشوده می شود.  
مهمترین چالشی که در منطقه خاورمیانه پیش روی ماست، مقابله با رشد روزافزون بنیادگرایی است.   البته تفاوت مهّمی میان بنیادگرایان عرب و بنیادگران حاکم بر ایران وجود دارد:   بنیادگرایان عرب دست به عملیات استشهادی می زنند، یعنی برای پیشبرد مقاصد خود هم آماده کشتن هستند، و هم آماده کشته شدن؛ اما هواداران بنیادگرای حکومت ایران اگرچه آماده اند برای پیشبرد اهداف حکومت ایران دست به کشتن بزنند، اما حاضر نیستند در این راه کشته شوند.   بنیادگرایان هوادار رژیم ایران آماده اند که مخالفان حکومت و دگراندیشان را در داخل و خارج کشور ترور و حتّی سلاخی کنند، اما حاضر نیستند به خاطر آن رژیم جان ببازند.   عملیات استشهادی از جانب بنیادگرایان ایرانی تاکنون وجود نداشته و به احتمال زیاد در آینده نیز وجود نخواهد داشت.
برای مقابله با موج روبه گسترش بنیادگرایی، تمامی صلح طلبان جهان و نیروهای میانه رو و صلح دوست منطقه باید با یکدیگر علیه بنیادگرایی همکاری کنند.   برای این منظور، باید پاره ای اقدامات مهّم صورت بپذیرد:
اوّل آنکه، جهان غرب باید باب گفت و گوی سازنده با صداهای طرفدار میانه روی، مدارا، و دموکراسی را در دنیای اسلام بگشاید، و از گسترش تلاشهای رسانه ای و سیاسی برای خلق تصویری غیر واقعی از فرهنگ و آموزه های دینی اسلام به عنوان دشمن مدرنیته و دموکراسی بپرهیزد.   توجه به این نکته مهّم است که ریشه مناقشات خاورمیانه تقابل اسلام و غرب نیست.   در واقع این تلاش بنیادگرایان اسلامی از یک سو، و بنیادگرایان مسیحی و یهودی از سوی دیگر است که می کوشند اسلام را در قرائت فاشیستی و بنیادگرایانه منحصر کنند، و به این ترتیب تصویری از اسلام به جهانیان عرضه کنند که با مقتضیات جهان مدرن از جمله دموکراسی و حقوق بشر مغایرت دارد.   این معادله خطاست، و نهایتاً به زیان جنبشهای آزادیخواهی و دموکراسی طلبی در منطقه می انجامد و به صلح و ثبات بین المللی هم کمکی نمی کند.   متأسفانه امروزه رسانه های غربی فقط صدای بنیادگرایان اسلامی را منعکس می کنند، و خاورمیانه را کانون تروریستها و افراطیون بنیادگرا تصویر می نمایند.   در حالی که جنبشهای میانه رو، آزادیخواه، ضد خشونت، و هوادار دموکراسی و حقوق بشر در منطقه خاورمیانه وجود دارد.   گفت و گو و حمایت از این جریانات میانه رو و رساندن صدای مسلمانان سکولار به گوش جهانیان نقش مهّمی در تقویت صلح در منطقه ایفا خواهد کرد.   برای مثال، اهدای جایزه صلح نوبل به خانم شیرین عبادی از جمله اقدامات ارزنده ای بود که در تقویت صداهای میانه رو، صلح دوست و اهل مدارا در خاورمیانه بسیار موثر افتاد.
دوّم آنکه، دولتهای اروپایی باید به مفهوم گسترده تری از "امنیت" بیندیشند.   این دولتها باید امنیت مردم و جامعه مدنی را در کشورهای منطقه خاورمیانه نیز به اندازه امنیت نظامی، امنیت آبراهها و مناطق استراتژیک، و امنیت صدور نفت، در ملاحظات سیاسی و تصمیم گیریهای مربوط به سیاست خارجی خود منظور نمایند.
سوّم آنکه، آمریکا و دولتهای اروپایی می توانند نقش "واسطه صلح"، و داور بی طرف را در منازعه اصلی منطقه خاورمیانه، یعنی مسأله اسرائیل و فلسطین، ایفا کنند.   این دولتها باید مسأله فلسطین را بر مبنای راه حلّی مبتنی بر به رسمیت شناختن حق حیات و موجودیت دو دولت مستقل اسرائیل و فلسطین که در داخل مرزهای شناخته شده بین المللی و مورد تأیید قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل دارای حاکمیت بلامنازع هستند، به نحو عادلانه حل و فصل کنند، و به این ترتیب یکی از مهمترین دستاویزهای جریانات بنیادگرا را برای جلب افکار عمومی از دست ایشان خارج کنند.   البته مایلم در اینجا تأکید کنم که نسبت ایرانیان با مسأله فلسطین با موضع و نسبت اعراب متفاوت است. اعراب خود از جمله طرفهای درگیر در آن مناقشه اند، اما ایران هرگز مستقیماً در مسأله اسرائیل و فلسطین درگیر نبوده است.   نگرانی ایرانیان نسبت به سرنوشت فلسطینیان بیشتر از موضع انسانی و بشردوستانه است.  
به هر حال نباید فراموش کنیم که سایه جنگ همواره به سود دولتهای خودکامه و جریانات سیاسی و اجتماعی ماجراجو می انجامد.   این واقعیت را در تاریخ اروپا نیز شاهد بوده ایم.   غالب پژوهشهای تاریخی و جامعه شناسانه نشان می دهد که رشد بوروکراسی های نظامی و توتالیتر در اروپا از قرن پانزدهم به بعد محصول جنگ و تهدید جنگ در دوره های طولانی بوده است.   در جهان اسلام هم خطر جنگ، تهاجم خارجی، یا جنگهای داخلی ناشی از تعارضات قومی و منطقه ای موجب رشد همزمان دولتهای مطلقه اقتدارگرا و اشکال افراطی بنیادگرایی شده است.   در کشورهایی مانند سومالی، افغانستان، و در سالهای اخیر در عراق، جنگ "امری عادی" و بخشی از زندگی روزمره مردم بوده است.   جنگ واقعی، یا خطر جنگ به دولتها فرصت می دهد تا آزادیهای مشروع سیاسی و اجتماعی را محدود کنند، و رفته رفته عرصه های وسیعتری از جامعه مدنی را به تصرف خود درآورند.   مبنای مشروعیت غالب دولتها در این "مناطق بحرانی" دفاع از کشور و ملّت در برابر تجاوز خارجی یا خطر جنگ بوده است.  
اما اکنون مایلم نکاتی را درباره مسأله ایران بیان کنم:
به نظر می رسد در حال حاضر مهمّترین نگرانی کشورهای غربی درخصوص ایران مسأله انرژی هسته ای است.   این نگرانی تا حدّ زیادی قابل فهم است.   نظامهای خودکامه نظامهایی پنهانکار، مسوولیت ناپذیر، غیر پاسخگو، و غیر قابل اعتمادند.   جاه طلبی های اتمی ایران در شرایط کنونی با منافع ملّی ایرانیان نیز سازگار نیست.   به نظر می رسد که نظام جمهوری اسلامی برای تضمین امنیت و بقای خود امنیت و منافع ملّی ایرانیان را به گرو گرفته باشد.   به بیان دیگر، پیام آشکار و پنهان جمهوری اسلامی این است که یا دولتهای غربی، و خصوصاً آمریکا امنیت و بقای نظام جمهوری اسلامی را تضمین می کنند، یا دولت ایران آماده است آتش جنگ و ویرانی را به درون مرزهای ایران بکشاند. جمهوری اسلامی بقا و آبادانی ایران را در گرو دوام و بقای خود قرار داده است.
اما برای مقابله با جاه طلبی های اتمی جمهوری اسلامی چه باید کرد؟  
مهمّترین شیوه مقابله با بلندپروازی های دولت جمهوری اسلامی دموکراتیزه شدن نظام سیاسی ایران است.   دموکراسی و حقوق بشر مهمّترین راه حل نگرانیهای بین المللی، و مهمّترین راه تأمین منافع ملّی ایرانیان است.
(۱) جهان غرب باید روشن کند که آیا در روابط خود با ایران در پی منافع کوتاه مدّت خود است یا به تأمین منافع دراز مدّت خود نظر دارد.   اگر غرب منافع کوتاه مدّت خود را می جوید البته مسأله نفت، مبادلات تجاری، و انرژی هسته ای در صدر نگرانیهای آن قرار می گیرد.   به بیان دیگر، ممکن است که دولتهای اروپایی ِ طرف مذاکره با دولت ایران به این جمع بندی برسند که برای تأمین منافع اقتصادی خود بهترین شیوه آن است که تضمینهای امنیتی مورد درخواست دولت ایران را به آن دولت بدهند، و در عوض دولت ایران نیز متعهد شود که از پروژه های پنهانی خود در زمینه انرژی اتمی دست بردارد.   به بیان دیگر، دولتهای غربی منافع اقتصادی و نگرانیهای امنیتی خود را به هزینه چشم پوشی از نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر در ایران تأمین نمایند.  
من در اینجا با اطمینان کامل اعلام می کنم که مردم ایران و روشنفکران و فرهیختگان ایرانی روند مذاکرات دولتهای غربی با جمهوری اسلامی را بر سر مسائل هسته ای به دقت تمام تعقیب می کنند. هرگونه سازشی که به قیمت نادیده گرفتن مسائل مربوط به حقوق بشر در ایران حاصل شود، از جانب مردم ایران غیر قابل قبول و نابخشودنی است.   مردم ایران دیر یا زود آرمان دموکراسی را در جامعه خود تحقق می بخشند، و در آن هنگام در روابط خود با دولتهای غربی سوابق آنها را در حمایت از جنبش دموکراسی خواهی و حقوق بشر در نظر خواهند گرفت.   ما امیدواریم که اروپا در مذاکرات خود با دولت ایران به دنبال طرحی نظیر "طرح لیبی" نباشد: توافق بر سر مسائل هسته ای نباید به هزینه نادیده گرفتن نقض حقوق بشر تمام شود.   پیش شرط هرگونه توافق با دولت ایران باید رعایت حقوق بشر و از جمله حق سلب ناشدنی آحاد مردم ایران در مشارکت سیاسی و تعیین سرنوشت خود باشد.
(۲) از سوی دیگر، راه حلهای نظامی از نوع مدل افغانستان و عراق نیز مطلقاً گره گشا نیست.   هزینه سنگین و توانفرسای جانی و مالی جنگ مستقیماً بر دوش مردم بی گناه ایران قرار خواهد گرفت، و تأسیسات زیربنایی ایران که با صرف میلیاردها دلار درآمد ملّی ساخته شده است، یکسره ویران می شود.   از سوی دیگر، حمله نظامی دست دولت را در سرکوب داخلی گشوده تر می کند، و بهانه ای برای نابودی هرچه بیشتر جامعه مدنی نوپای ایران به دست می دهد.   وقتی که مسأله فوری زندگی مردم امنیت و   حفظ جان باشد، مسأله دموکراسی و حقوق مدنی و سیاسی به اموری حاشیه ای و کم اهمیت تبدیل می شود.   از سوی دیگر، حمله نظامی به ایران خوراک تازه ای برای هیولای روبه رشد بنیادگرایی در منطقه فراهم می آورد، و اندیشه های مبتنی بر مدارا، و نیز نیروهای میانه رویی که مدافع حقوق و آزادیهای مدنی و سیاسی هستند و در برابر دیکتاتوری و اقدامات سرکوبگرانه دولتهای منطقه مقاومت می ورزند، بیش از پیش به حاشیه رانده خواهند شد.   دولتهای اروپایی از جمله مهمّترین شرکای تجاری ایران هستند.   حجم مبالات تجاری اتحادیه اروپا با ایران از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ نزدیک به دو برابر شده است. خصوصاً حجم مبادلات تجاری آلمان و ایتالیا با ایران بسیار چشمگیر است.   دولتهای اروپایی برای آنکه به نیروهای آزادیخواه و دموکرات ایران ثابت کنند که در مناسبات خود با ایران صرفاً در پی منافع اقتصادی و تضمین صدور نفت نیستند، باید هرگونه روابط اقتصادی، سرمایه گذاری، و انتقال تکنولوژی به ایران را به رعایت موازین حقوق بشر، و رعایت قواعد رقابت سیاسی دموکراتیک، و نیز حاکمیت قانون در این کشور مشروط کنند.   نقض حقوق بشر در داخل مرزهای سیاسی یک کشور را مطلقاً نمی توان از امور داخلی آن کشور بشمار آورد.   حقوق بشر ارزشی جهانی است، و تمام دولتها و ملتها وظیفه دارند که به طور علنی و شفاف در دفاع از آن بکوشند.   تاریخ اروپا گواهی می دهد که چگونه بی اعتنایی نسبت به   نقض حقوق بشر توسط نازی ها در آلمان به فجایعی هولناک انجامید، و چگونه آن آتش از درون مرزهای آلمان فراتر رفت و جهان را طعمه خود کرد.  
جامعه جهانی باید در مورد مسأله حقوق بشر در ایران هم سو و یک صدا شود.   اگر اروپا در زمینه حقوق بشر نقش موثر خود را ایفا کند، هم جمهوری اسلامی را به رعایت موازین حقوق بشر وامی دارد، و هم گروههای تندرو در سیاست خارجی آمریکا را که مدافع برخوردهای نظامی هستند، وادار به عقب نشینی می کند.  
البته دفاع کشورهای غربی از حقوق بشر در ایران در صورتی نتیجه بخش تر و موثرتر است که این دولتها خود در رعایت حقوق بشر جدّی تر و حساستر باشند.   متأسفانه دولتهای آمریکا و انگلیس در مبارزه با تروریسیم، و حمله نظامی به عراق و افغانستان در موارد زیادی موازین حقوق بشر را نقض کرده اند، و حتّی کوشیده اند برای توجیه اقدامات غیرانسانی خود در پاره ای مبادی انکارناپذیر حقوق بشر رخنه بیفکنند.   البته موارد نقض حقوق بشر در آمریکا، اروپا، یا اسرائیل مطلقاً نقض حقوق بشر در ایران را توجیه نمی کند، اما ناقضان حقوق بشر در ایران به آسانی می توانند از آن موارد بهانه و دستاویزی برای توجیه رفتارهای سرکوبگرانه خود فراهم کنند.
(٣) از سوی دیگر، توجه به این نکته ضروری است که وقتی در منطقه برخی از کشورها به سلاحهای هسته ای دسترسی دارند، سایر کشورها آشکارا یا پنهان برای دسترسی به سلاحهای اتمی وارد رقابت خواهند شد.   اگر داشتن سلاح اتمی برای یک کشور موّجه دانسته شود، باید همین حق را برای سایر کشورها نیز به رسمیت شناخت.   بنابراین، به نظر می رسد که بهترین شیوه برای مقابله با رقابت برای دستیابی به سلاحهای اتمی آن است که بکوشیم منطقه خاورمیانه بزرگ را یکسره از سلاحهای اتمی بپیراییم.   دسترسی به سلاحهای هسته ای مطلقاً ضامن امنیت و حافظ صلح نیست.   اتحاد جماهیرسوسیالیستی شوروی، علی رغم آنکه بزرگترین ارتش جهان را در اختیار داشت و از قدرتهای اتمی جهان بشمار می آمد، از هم فروپاشید.   امنیت و صلح در منطقه را می توان از طریق ترتیبات امنیتی منطقه ای، رژیم امنیت جمعی، امضای پیمانهای جمعی عدم تعرض و نظایر آن به نحو مسالمت آمیز حل و فصل نمود.
(۴) جامعه جهانی از راه دیگری هم می تواند به جنبش دموکراسی خواهی ایرانیان یاری برساند.   متأسفانه دولت ایران تکنولوژی مربوط به سرکوب را به آسانی از طریق شرکتهای غربی فراهم می کند.   برای مثال، امروزه دولت ایران به تکنولوژی پیشرفته شنود، فیلترینگ، و نیز اختلال در امواج ماهواره ای دسترسی دارد.   دولت ایران از طریق این تکنولوژیهای پیشرفته به آسانی می تواند نیروهای فعال در زمینه آزادی و حقوق بشر را تحت کنترل خود درآورد، و تمام مجاری ارتباط جامعه مدنی را مختل نماید.   دولتهای غربی نباید این گونه تکنولوژیها را در اختیار دولتهای خودکامه و سرکوبگر قرار دهند.
(۵) اما این سخن به معنای تجویز تحریم اقتصادی و تجاری علیه ایران نیست.   تجربه بیش از یک دهه تحریم اقتصادی عراق و لیبی نشان داد که آن تحریمها خللی در ارکان قدرت حکومتهای خودکامه آن کشورها ایجاد نکرد، و تنها نتیجه آن تیره روزی و مرگ هزاران کودک و زن و مرد بیگناه در آن کشورها بود.   قربانی این تحریمها مردم ایران خواهند بود، نه حکومت جمهوری اسلامی.   این گونه تحریمها به لحاظ سیاسی، در بهترین حالت بی ثمر، و به لحاظ انسانی فاجعه آمیز خواهد بود.   از همین رو ایرانیان دموکرات و آزادیخواه با هرگونه تحریمی که آثار و پیامدهایش متوجه مردم ایران شود،مخالف هستند.
(۶) از سوی دیگر، نظام جمهوری اسلامی ایران، مانند تمام حکومتهای خودکامه و سرکوبگر در پی آن است که جامعه ایران را به جامعه ای تک صدایی تبدیل کند، و برای این منظور بجدّ می کوشد تا هژمونی رسانه ای خود را بر کشور تحمیل نماید.   در این شرایط بزرگترین کمکی که می توان به مردم ایران کرد درهم شکستن هژمونی رسانه ای رژیم ایران است.   این هژمونی باید شکسته شود تا مردم ایران از حق دانستن که از حقوق انسانی بنیادین آنهاست، محروم نگردند، و بتوانند آزادانه به اخبار و اطلاعات صحیح و در خور اعتماد دسترسی بیابند.   شکستن هژمونی رسانه ای نظام جمهوری اسلامی موجب می شود که صدای نیروهای صلح طلب و دموکرات ایران به گوش مردم ایران، و صدای مردم ایران به گوش جهانیان برسد.
(۷) و سرانجام غرب باید به طور جدّی از ورود ایران به سازمان تجارت جهانی حمایت نماید.   کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی ناگزیرند بسیاری از قوانین خود را تغییر دهند و تابع قوانین سازمان تجارت جهانی شوند.   این فرآیند راههای رفت و آمد با جهان خارج را بر روی ایرانیان می گشاید، و جامعه بسته مطلوب حاکمان خودکامه را ناممکن می سازد.   از همه مهمتر عضویت در سازمان تجارت جهانی منجر به شکل گیری بازار آزاد و بخش خصوصی می شود، و به این ترتیب نهادهای مدنی مستقل از دولت امکان شکل گیری و دوام می یابند، و این امر رفته رفته به رشد و گسترش جامعه مدنی پایدار و نیرومند می انجامد.   دموکراسی نیازمند یک جامعه مدنی قوی و گسترده است.
البته بدون تردید تحقق دموکراسی و آزادی در ایران کار و وظیفه ما ایرانیان است.   مردم ایران از این رسالت به نیکی آگاهند، و خود به شایستگی می توانند از عهده این وظیفه تاریخی برآیند.   دموکراسی کالایی صادراتی نیست.   ایرانیان خود باید از طریق شجاعت و نافرمانی مدنی دموکراسی را در ایران تحقق بخشند.   سخن گفتن از "تغییر رژیم" توسط غربیان، یا دامن زدن به تحرکات "تجزیه طلبانه"، بدون تردید به زیان جنبش دموکراسی خواهی و به سود رژیم حاکم بر ایران است.   در شرایطی که ایران با خطر حمله نظامی، احتمال تجزیه، یا دخالت بیگانگان روبرو باشد، رادیکالترین مخالفان دولت ایران نیز حفظ تمامیت ارضی، صلح و آرامش را بر دموکراسی و آزادی مقدم می دارند، و حتّی تا آنجا پیش می روند که در برابر خطر حمله نظامی بیگانگان با بنیادگرایان ناقض حقوق بشر همسو می شوند.
من مایلم در اینجا به عنوان یک ایرانی صدای جنبش دموکراسی خواهی و صلح طلبی مردم ایران را به گوش شما برسانم.   ممکن است این صدا در زیر آوار تبلیغات رسانه های غربی،   فریاد خشونت بار گروههای بنیادگرا، و سرکوب خشن حکومتی خودکامه وسلطانی محو و گنگ بنماید، و این خطر وجود دارد که واقعیت این جنبش نادیده گرفته شود.   جنبش دموکراسی خواهی مردم ایران جنبشی مسالمت آمیز برای گذار به دموکراسی است.   این جنبش ضد خشونت است، و بنای آن برپا کردن چوبه های دار، و حذف مخالفان و رقیبان از صحنه اجتماع نیست.   غایت آن برقراری نظامی است که در چارچوب رقابت سالم دموکراتیک فضایی برای همزیستی تمام گرایشهای سیاسی و فکری فراهم آورد. اصل "ببخش و فراموش نکن" پیش شرط دموکراسی است. متأسفانه در شرایط کنونی حکومت ایران هیچ نوع مبارزه مدنی و مسالمت آمیز را تحمل نمی کند، و تشکیل نهادهای مدنی و مبارزات قانونی را "براندازی نرم" یا "انقلاب مخملین" یا "جاسوسی برای غرب" می خواند، و هرنوع حرکت مدنی مستقل را سرکوب می کند.   در این شرایط مبارزه مسالمت آمیز به معنای مبارزه قانونی نخواهد بود.   در این شرایط مبارزه مسالمت آمیز به معنای   نافرمانی مدنی است، یعنی مبارزه از طریق نقض قوانین ناعادلانه، ناحق و خلاف وجدان.
امیدوارم مردم آزادیخواه و حساس به حقوق بشر در اروپا صدای این جنبش را بشنوند، و دولتهای خود را ترغیب کنند که در مناسبات خود با دولت ایران مسأله حقوق بشر را در صدر مذاکرات خود قرار دهند، و از اتخاذ هر سیاستی که به زیان منافع ملّی مردم ایران است، مطلقاً بپرهیزند.
ایرانیان طالب آزادی، دموکراسی و زندگی ای شرافتمندانه در خور انسانهای کرامتمند هستند.   صدای مردم ایران را بشنوید و حمایت اخلاقی و معنوی خود را از ایشان دریغ ندارید.