• میزبانی پکن برای این دور از نشست سران آپک با توجه به نقش فزاینده این کشور در تحولات بین المللی و چیدمان آتی محیط ژئوپلتیک در چارچوب تعریف جدید از نظام نوین بین المللی از همین منظر قابل ارزیابی و واجد یک اهمیت بنیادین خواهد بود ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۲ آبان ۱٣۹٣ -  ۱٣ نوامبر ۲۰۱۴

کنفرانس ها و نشست های جهانی یا منطقه یی معمولا جدا از اهداف کلان و استراتژیکی که به عنوان کارپایه یا پلاتفرم مذاکراتی خود در چنین نشست هایی مطرح می شود و تا حدود زیادی در پایان دست نیافتنی خواهد بود، در حاشیه چنین کنفرانس هایی دیدارهای سیاسی برای بررسی اختلافات موجود و روابط دوجانبه همواره از اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به متن برخوردار بوده است. نشست کشورهای حوزه اقیانوس آرام موسوم به "آپک" که هم اکنون در چین با حضور رهبران ۲۱ کشور در حال برگزاری است نیز از این قاعده خارج نبوده و تمرکز خبرها هم بیش از هر چیز به همین دیدارها و توافقات دوجانبه معطوف شده است. میزبانی پکن برای این دور از نشست سران آپک با توجه به نقش فزاینده این کشور در تحولات بین المللی و چیدمان آتی محیط ژئوپلتیک در چارچوب تعریف جدید از نظام نوین بین المللی از همین منظر قابل ارزیابی و واجد یک اهمیت بنیادین خواهد بود. همچنین در شرایطی که نظام بین المللی بیش از هر زمان دیگری بعد از پایان جنگ سرد دچار یک موقعیت آنارشیک و درهم ریختگی اساسی در راس هرم قدرت سیاسی بین هژمون های بین المللی و در قاعده این هرم بین قدرت های منطقه یی و فروپاشی های ملی شده است، گفت و گو یا توافقات دوجانبه در بین بازیگران عمده جهانی برای حل و فصل اختلافات موجود می تواند تاثیر مهمی بر این شرایط بگذارد. این تاثیر به این دلیل بسیار مهم و با اهمیت تلقی می شود که اختلافات در هرم قدرت جهانی راه را برای گسترش تنش و جنگ های نیابتی در قاعده این هرم فراهم کرده و به چرخه آنارشی موجود و فروپاشی ثبات و امنیت در ابعاد منطقه یی و ملی وسعت می بخشد.
چین به عنوان میزبان این دور از نشست آپک و هم به دلیل موقعیت بی بدیل خود در حوزه اقتصاد جهانی هم اکنون کانون اصلی و یکی از پایه های ثابت مذاکرات و توافقات دوجانبه است. از آنجا که موقعیت سیاسی – اقتصادی چین در جغرافیای سیاسی جهان معاصر تا به آن اندازه منحصر به فرد است که بسیاری از تحلیلگران و رهبران سیاسی بین المللی وزن این کشور در ترسیم نقشه آینده "جهان نوین" را تقریبا یگانه و در حد همترازی با ایالات متحده آمریکا تلقی می کنند، بی مناسبت نیست که این کشور در نشست اخیر، جدا از موقعیت میزبانی خود، نقش محوری داشته باشد. اهمیت نقش چین در مناسبات قدرت جهانی تا به آن اندازه بوده است که "باراک اوباما" رئیس جمهوری آمریکا به عنوان بزرگترین رقیب این کشور در عرصه جهانی در اولین اظهارات خود در بدو ورود به پکن تاکید می کند "آمریکا از ترقی یک چین مرفه، صلح جو و با ثبات استقبال کرده و ما خواهان موفقیت چین هستیم". اوباما همچنین می افزاید "ما در زمینه های تجاری رقابت داریم، اما همزمان در پی همکاری در طیف وسیعی از چالش ها و فرصت های مشترک هم هستیم". در طول دیدارهای دوجانبه بین اوباما و "شی جین پینگ" رهبر چین آنان حول توافق بر سر طرحی در خصوص مهار گازهای گلخانه یی و مقابله با گرمایش زمین توافق کرده اند که این موضوع می تواند به بن بست موجود در مورد توافق محیط زیستی "کیوتو" تا حدودی پایان دهد. رهبران آمریکا همچنین با پیشنهاد طرحی جهت سهولت ویزای توریستی به اتباع چینی بسیار مشتاق می باشند که از سبد بزرگ ۱۰۰ میلیون نفری توریست های چینی سهم به مراتب بیشتری از دو درصد فعلی را نصیب خود کنند. هر چند که هنوز اختلافات عمده و بزرگی در روابط بین دو کشور به خصوص در مورد ایجاد منطقه آزاد اقتصادی در حوزه اقیانوسیه، امنیت سایبری، تراز بازرگانی، ارزش پول ملی چین "یوان" و تلاش پکن برای اعمال هژمونی منطقه یی وجود دارد، اما ظاهرا اوباما در این سفر قصد دارد نگرانی های چین در خصوص تغییر توازن نیروهای نظامی خود به منظور مهار این کشور در منطقه را تا حدودی رفع کند.
در نشست اخیر آپک همچنین کشور ژاپن که در طی سال های اخیر مناسبات سردی با پکن حول اختلافات ارضی از جمله مالکیت جزایر مورد اختلاف "دیائویو" در دریای چین داشته است به جد در تلاش می باشد که این مناسبات را بهبود بخشد. گرایش جدید توکیو برای بهبود مناسبات با پکن بیش از هر چیز ناشی از جهش بزرگ اقتصادی چین در عرصه بین المللی و جایگاه این کشور در مناسبات جدید جهانی است. چرا که در شرایط سردی روابط بین توکیو – پکن در این سال ها، کشور کره جنوبی به عنوان یکی از قدرت های اقتصادی منطقه توانسته است با گسترش روابط خود با چین که هم اکنون حجم آن فراتر از ۲۷۴ میلیارد دلار رفته است، جایگاه سنتی ژاپن را به شدت تهدید کند. از آنجا که چین هم اکنون یکی از دو آلترناتیو اصلی اقتصادی در عرصه بین المللی و بزرگترین و تعیین کننده ترین آلترناتیو اقتصادی – سیاسی در منطقه آسیایی به حساب می آید رشد و ترقی منطقه پیرامونی آن به میزان دوری یا نزدیکی به این قدرت بی بدیل در منطقه بستگی خواهد داشت. در این بین یک بازیگر متفاوت نیز وجود دارد که با نقش آفرینی و نزدیکی استراژیک خویش به پکن هم اینکه وزن ژئوپلتیکی چین را به شدت سنگین کرده است و هم اینکه سعی دارد در وضعیت جنگ سردی که با غرب گریبانش را گرفته یک توازن و بالانس را ایجاد کند. روسیه که هم اکنون از طرف واشینگتن – بروکسل به خصوص بعد از تحولات اوکراین به شدت زیر فشار قرار گرفته است و تاثیر تحریم های اعمال شده توسط آنان اقتصاد این کشور را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است در چین به دنبال یک شریک قابل اعتماد می گردد. سفر "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه به پکن و شرکت در نشست آپک بیش از آنچه نگاه به اهداف جمعی نشست داشته باشد ارتباط مستقیمی به گسترش و تعمیق روابط دوجانبه بین پکن – مسکو خواهد داشت. نهایی کردن قرارداد بزرگ گازی بین دو کشور که از طریق منابع سیبری قرار است در طول ٣۰ سال آینده به حجم ۴۰۰ میلیارد دلار برسد به تازگی راه جدیدی را از بخش آسیایی نیز مطرح کرده که می تواند در کوتاه مدت هم با صدور گاز از طریق خط لوله های موجود بر حجم مراودات افزوده و مهم تر اینکه در آستانه زمستان سرد اروپا این کارت برنده را به دست مسکو بسپارد که جایگزینی چین به جای اروپا جهت کسب بازار انرژی چندان هم سخت نیست. از طرف دیگر به عکس روابط بین چین و دیگر اعضای آپک که بیشتر در حوزه اقتصادی مفهوم عینی می یابد، روابط پکن – مسکو طیف وسیعی از موضوعات ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک را به طور همزمان در بر خواهد گرفت. این دو کشور به لحاظ نظری و عملی نظم نوین جهانی به رهبری آمریکا را در شکل کنونی چندان با منافع راهبردی خود منطبق نمی دانند و به همین دلیل سعی دارند به یک مفهوم جدید از نظام بین المللی با مشارکت جمعی مشروعیت و عینیت ببخشند. بدون تردید برای پوتین چین تنها یک شریک اقتصادی تلقی نخواهد شد بلکه وی در وضعیت کنونی به همسایه آسیایی خود به عنوان بدیلی برای رقابت با غرب نگاه می کند. نشست کنونی آپک با توجه به همزمانی آن با مذاکرات هسته یی ایران و گروه ۱+۵ در مسقط نیز اهمیت ویژه یی خواهد داشت و بدون شک یکی از محورهای گفت و گوهای دوجانبه بین رهبران چین، آمریکا و روسیه حول این موضوع دور خواهد زد. سفر "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا بلافاصله از مسقط به پکن و گمانه زنی در خصوص بازگشت وی به مسقط این ذهنیت را ایجاد می کند که احتمالا مباحث مطرح در مذاکرات مسقط مورد رایزنی این رهبران قرار خواهد گرفت و امکان یک توافق در سطوح بالای جهانی در خصوص این پرونده وجود دارد.