• اگر در سال‌های گذشته تهران در محاصره مناطق حاشیه‌ای بود، حالا زاهدان، مشهد، اردبیل، سنندج، همدان، تبریز و کرج جزو شهرهایی شده‌اند که تعداد حاشیه‌نشینان آنها روزبه‌روز درحال افزایش است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۱ دی ۱٣۹٣ -  ۱ ژانويه ۲۰۱۵

شهروند: ٦ ‌سال پیش ٩‌میلیون نفر بودند و حالا ١١‌میلیون نفرند. این آخرین آماری است که دیروز از حاشیه‌نشین‌های ایران اعلام شده؛ خبر را دیروز مدیرکل دفتر توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی اعلام کرده است. نریمان مصطفایی نتایج یک مطالعه را اعلام کرده که براساس آن مشخص شده درحال حاضر ١١‌میلیون حاشیه‌نشین در ایران زندگی می‌کنند: «یک کار مطالعاتی درباره حاشیه‌نشینی ۷۷ شهر کشور انجام شده است، کار مطالعاتی ۱۴ شهر دیگر کشور نیز در دستورکار قرار دارد و با اتمام کار مطالعات ۱۴ شهر باقی‌مانده پیش‌بینی می‌شود جمعیت حاشیه‌نشین کشور به ۱۱‌میلیون نفر برسد. ساکنان این مناطق حاشیه شهرها از تأسیسات و خدمات شهری مناسب بی‌بهره‌اند.»

به گفته او مساحت سکونتگاه‌های غیررسمی ۷۷شهر کشور بالغ بر ۵۴‌هزار هکتار با جمعیت بیش از ٦‌میلیون نفر است. مصطفایی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای ساماندهی این سکونتگاه‌ها در ۲۴ شهر گفته است: «از محل اعتبارات ملی و بانک جهانی بیش از ۱۳۰‌میلیارد تومان جهت ارتقای سرانه‌های خدماتی هزینه شده است. براین اساس در سال‌های ۸۴ تا ۸۸ با اعتباری حدود ۷۰‌میلیارد تومان که از سوی بانک جهانی تأمین شد و اعتباراتی که از سوی دستگاه‌ها به آن افزوده شد، کار ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی ٥ شهر کشور اجرا شد.» او ادامه داده است: «با توجه به بازنگری‌های انجام‌شده در سند ملی توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی در دولت یازدهم، تغییراتی در اجرای این سند ایجاد شده و ستاد اجرایی این سند به ریاست شخص رئیس‌جمهوری و با عضویت ۱۳ وزیر و سه معاون رئیس‌جمهوری تشکیل شده است.» به گفته‌ او برنامه‌های ارایه شده در این سند، ابتدا در ٥ استان سیستان‌وبلوچستان، کرمانشاه، هرمزگان، کردستان و آذربایجان‌شرقی اجرا شده است.
مدیرکل دفتر توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی بعد از آن از وجود ١١‌میلیون حاشیه‌نشین در ایران خبر داده که یک ماه پیش علی اکبر سیاری، معاون بهداشتی وزارت بهداشت هم از زیر پوشش قرار دادن ١٠میلیون و صد‌هزار نفر حاشیه‌نشین در مرحله دوم طرح تحول نظام سلامت خبر داد.
طبق آمار در کشور ١٠میلیون و صد‌هزار نفر حاشیه‌نشین و ٤ میلیون و ٤٠٠هزار نفر جمعیت در شهرهای بین ٢٠ تا ٥٠ هزار نفر داریم که روی هم حدود ١٥ میلیون جمعیت را به خود اختصاص می‌دهد که باید اطمینان پیدا کنیم که این تعداد به خدمات مراقبت‌های اولیه دسترسی دارند. تهران یکی از شهرهای ایران است که تعداد زیاد حاشیه‌نشین‌هایش همیشه بر سر زبان‌ها بوده؛ در شهر تهران شهرک‌های متعدّدی در منطقه ١٦ و مناطق حاشیه‌ای در پاکدشت، قیام‌دشت، احمدآباد، حسن‌آباد، خلیج، بادامک و رامینک وجود دارد و تعداد افراد ساکن آنها روزبه‌روز افزایش می‌یابد. اگر در سال‌های گذشته وقتی از حاشیه‌نشینی در ایران حرفی به میان می‌آمد، این تهران و مناطق حاشیه‌ای آن بود که به ذهن می‌رسید، حالا این داستان فرق کرده؛ زاهدان، مشهد، اردبیل، سنندج، همدان، تبریز و کرج حالا جزو شهرهایی شده‌اند که تعداد حاشیه‌نشینان آنها روزبه‌روز درحال افزایش است. براساس آمارهای رسمی، بیش از یک‌میلیون حاشیه شهر مشهد هستند. همین تعداد زیاد حاشیه‌نشین‌های مشهد است که باعث شده در چند ماه اخیر، تعدادی از مسئولان درباره این موضوع واکنش نشان دهند. آخرین آنها برمی‌گردد به دیروز؛ وقتی سردار سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران گفت غیرت و تعصب ما با واقعیت‌های حاشیه شهر مشهد متناسب نیست. او گفته وضع این مناطق برای هیچ مسئولی قابل توجیه نیست و رسیدگی به مسائل آن نیازمند کار جهادی و انقلابی است و هر نهادی با توجه به میزان نقش و مسئولیت خود در قبال این معضل مسئول است.
از سال‌های گذشته مجموعه‌ای به‌عنوان توانمندی امکان غیررسمی که با همکاری بانک جهانی در ٥ استان کشور ارایه شده است. اولین شهری که زیرنظر بانک جهانی مورد توجه این مجموعه قرار گرفت، شهر همدان بود که با همکاری قریب به ١٥ دستگاه مانند آموزش و پرورش، بهداشت محیط، شهرداری، نیروی انتظامی و... اقداماتی در جهت حل کردن مشکلات حاشیه‌نشین‌ها صورت گرفت به‌طوری که حدود ٤٠٠ پروژه در این مناطق مصوب و اجرایی شد. حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ به دلایل زیادی، ازجمله تمرکز امکانات در این شهرها و توزیع ناعادلانه موقعیت‌های شغلی و ثروت برمی گردد و جامعه‌شناسان دلایل زیادی را در آن دخیل می‌دانند. مثلا امیدعلی میرزایی، جامعه‌شناس درباره علت و راه مقابله با پدیده حاشیه‌نشینی در شهر‌ها و کنترل آن معتقد است: «اگر از رونق اقتصادی کمتر برخوردار باشیم اما از نظام توزیع متعادل، بهره‌مند شویم، پدیده حاشیه‌نشینی رو به افول خواهد گذاشت. مسأله اصلی در ایجاد و پیدایش پدیده حاشیه‌نشینی توزیع نامتعادل امکانات است و نه میزان تولید آن. به همین علت برای پیشگیری از به‌وجود آمدن این پدیده، باید رشد اقتصادی به موازات توزیع غیرمتمرکز آن انجام شود. از سوی دیگر براساس آمارهای رسمی جمعیت حاشیه‌نشینان تا ۱۰‌سال آینده بیشتر از۳۰‌درصد کل جمعیت کشور خواهد شد. در حالی که حاشیه‌نشینان در طول سال‌های گذشته نه‌تنها هیچ‌گاه آنچنان که باید مورد حمایت دولت و گروه‌های سیاسی حاکم قرار نگرفته‌اند، بلکه همواره و با تغییر دولت‌ها ومدیریت‌های شهری همچنان با مشکلات بسیاری مواجه بوده‌اند.