اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۴ بهمن ۱٣۹٣ -  ۲۴ ژانويه ۲۰۱۵

 «پادزهر اسلام هراسی»عنوان سرمقاله روزنامه جام جم است که در آن می خوانید؛نامه مهم رهبر معظم انقلاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی و بازتاب گسترده آن در رسانه ها و شبکه های اجتماعی، فارغ از تاثیری که در مقابله با موج تازه اسلام هراسی در کشورهای غربی داشته، از آن جهت حائز اهمیت است که زمین بازی برای مواجهه تمدن غربی با تمدن اسلامی را تغییر می دهد.
سناریونویسان جنگ تمدن ها، سال هاست تلاش می کنند با استفاده از ظرفیت تندروها چه در کشورهای اسلامی و چه در جهان غرب، رویارویی میان این دو تمدن را تئوریزه کرده و از یک سو، اسلام را در کنار «ترور» بنشانند و از سوی دیگر، پیام آزادی خواهی را به «توهین» و طرد ادیان الهی فروکاهند تا به این سان بسیاری از ماجراجویی های نظامی دولت های غربی در جهان اسلام توجیه شود.
این درحالی است که برخی تندروهای مذهبی با تکیه بر نوعی تفکر تکفیری با این سناریو همراه شده و عملا در زمینی بازی کرده و می کنند که فرجامی جز تائید نمایشنامه از پیش طراحی شده برای مهندسی تحولات جهانی را در بر ندارد.
با این همه در نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی که در واقع نوعی سخن گفتن با آینده تمدن غرب است، نه فقط پشت پرده این نوع صورت بندی ایدئولوژیک زیرسوال رفته، بلکه با برداشتن مرزهای تبلیغاتی که به جنگ تمدن ها منتهی می شود، از پژوهشگران و عموم جوانان غربی دعوت شده تا بدون فیلتر رسانه ها و بی استفاده از عینک سیاستمداران غربی، درباره پیام اسلام حقیقی، تحقیق کرده و اسلام را به روایت اسلام فهم کنند، نه آنچه از زبان تروریست ها یا رسانه های ضددین غربی مطرح می شود.
همین تغییر چارچوب مواجهه فکری میان جهان اسلام و دنیای غرب می تواند رقیبی جدی برای پروژه اسلام هراسی باشد و نشان دهد همان طور که تمدن غربی قابل تقلیل به توهین های نشریاتی چون شارلی ابدو نیست، اندیشه داعش و القاعده نیز نمی تواند نماینده تفکر اسلامی باشد و این همان پیام مهمی است که می تواند پادزهری در برابر اقدامات اسلام هراسان باشد.
از یاد نباید برد که رهبر کبیر انقلاب نیز در آستانه فروپاشی شوروی، در نامه ای تاریخی، کمونیست ها را به تحقیق درباره آموزه های اسلامی فراخواندند و اکنون رهبر معظم انقلاب با توجه به رسالت انقلابی آگاه سازی ملت های مختلف، در نامه خود بار دیگر اذهان پرسشگر جوانان را به تحقیق درباره پیام اسلام دعوت کرده اند تا از دل این تحقیق و جستجو، درک تازه ای از تمدن اسلامی حاصل شود؛ درکی که به جای هراس از اسلام، می تواند بستری برای تعامل در آینده جهان ایجاد کند.

کیهان:عربستان پس از ملک عبدالله
«عربستان پس از ملک عبدالله»عنوان یادداشت روز روزنامه کیهان به قلم سعدالله زارعی است که در آن می خوانید؛مرگ ملک عبدالله ۹۱ ساله و انتخاب ملک سلمان ۷۹ ساله به عنوان هفتمین پادشاه از فرزندان عبدالعزیز و نیز انتخاب مقرن ۷۰ ساله به عنوان ولیعهد عربستان سوالات زیادی را پدید آورده است. آیا آل سعود برای ادامه حکومت در سرزمین پهناور عربستان، راهی به جز عمل به وصیت بنیانگذار «عربستان سعودی» مبنی بر دست به دست شدن حکومت در میان فرزندان ذکور عبدالعزیز داشته اند؟ آیا پادشاهی که بنا به نوشته دیروز واشنگتن پست به انواعی از بیماری ها از جمله آلزایمر مبتلاست قادر است ولو برای چند صباحی اداره واقعی امور عربستان را در دست داشته باشد؟
درخصوص تحولات سیاسی عربستان توجه به نکات زیر اهمیت دارند:
۱- براساس وصیت ملک عبدالعزیز که ابتدا ۲۹ سال بر منطقه نجد و سپس ۲۲ سال بر عربستان حکومت کرد، و «عربستان سعودی» را با کمک وهابی ها و قبیله بزرگ عتیبه به وجود آورده است، تا زمانی که فرزندان ذکور وی در قید حیات هستند، پادشاهی عربستان به نوه ها و دیگران نمی رسد.
بر این اساس از سال ۱٣۲۵ که وی از قدرت کناره گرفته و در سال ۱٣٣۲ فوت کرده است، فرزندان او به ترتیب ملک سعود ۱۶ سال، ملک فیصل ۱۱ سال، ملک خالد ۷ سال، ملک فهد ۲٣ سال و ملک عبدالله ۱۰ سال بر سرزمین عربستان حکومت کرده اند علاوه بر این در طول این دوران فرزندان ذکور وی پست های حساس وزارتی و غیروزارتی و مناصب مهم سیاسی، اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی عربستان را در چنبره خود داشته اند. بعضی از محققین گفته اند ۷۰۰۰ نفر از آل سعود تمام پست های بزرگ و کوچک را در انحصار داشته و البته سهم فرزندان ذکور مستقیم ملک عبدالعزیز در پست های حساس بیش از بقیه بوده است. با این وصف می توان گفت عربستان از حیث اداری یک کشور استثنایی به حساب می آید.
۲- از منظر داخلی دوره حکومت در عربستان دارای ساختار شبه قبیله ای است. یکی از ویژگی های قبایل این است که یک سیستم اجتماعی منظم داشته و توسط یک نفر به عنوان رئیس قبیله مدیریت و شناخته می شود. در درون قبیله نوعی از قوانین که ریشه در دستورات و مصلحت اندیشی های شخصی رئیس قبیله دارد، جریان می یابد. از نظر قلمرو، قبیله محدوده ای را برای خود در نظر می گیرد و معمولا وارد قلمرو قبیله های دیگر نمی شود و اجازه ورود هیچ قبیله ای به قلمرو خویش را نیز نمی دهد. آل سعود جدای از اینکه خود برخاسته از شعبه «مصالیخ» از قبیله «عنزه» می باشد، به لحاظ رفتاری و رویکردی تا حدود بسیار زیادی به یک قبیله شباهت دارد. وصیت ملک عبدالعزیز عملا سیستم سیاسی عربستان را بر پایه ای بدوی قرار داده و آن را از محیط منطقه ای و بین المللی جدا کرده است.
در عین حال ذکر این نکته لازم است که عبدالعزیز که از سال ۱۲٨۱ تا ۱٣۱۰ شمسی بر منطقه «نجد» که شامل سه استان امروزی ریاض، قصیم و وائل می شود و تنها منطقه حنبلی های عربستان به حساب می آید، حکومت می کرد، با کمک وهابی ها و سران قبیله بزرگ «عتیبه» که نفوذشان از منطقه بصره در عراق تا حجاز در غرب عربستان امتداد دارد، بر مناطق جنوبی و شرقی(شیعه نشین) غربی (شافعی و مالکی نشین) شمالی (حنفی نشین) سیطره پیدا کرد و کشوری به نام «عربستان سعودی» را پایه گذاری کرد.
وی در عین حال پس از به قدرت رسیدن به قلع و قمع قبایل پرداخت و حتی رئیس قبیله عتیبه را در زندان به قتل رساند از این رو حکومت عربستان در عین قبیله ای عمل کردن، حقوق و حضور قبایل را نپذیرفت و دائما درصدد تضعیف آنان برآمد تا جایی که تحلیل گران برجسته ای در عربستان نظیر شروک الفاتح معتقدند قبایل و بازخیزی آنان در عربستان پایه اصلی تحول آینده را در اختیار خواهند گرفت.
٣- به قدرت رسیدن اسمی سلمان بن عبدالعزیز در حالی صورت گرفت که وی در دوره سه ساله ولیعهدی به دلیل شدت بیماری کمتر در انظار عمومی ظاهر می شد و اداره امور کشور را عمدتاً مثلث بندربن سلطان، مقرن بن عبدالعزیز و متعب بن عبدالله در دست داشته اند.
در نتیجه باید گفت اعلام پادشاهی سلمان سرپوش گذاشتن بر شرایط درونی آل سعود است. سلمان تنها بعنوان یک نماد از فرزندان عبدالعزیز که گفته می شود به دلیل عدم دخالت در کار حکومت طی دهه های گذشته حساسیت برانگیز نبوده و از این رو از او بعنوان «شمع جمع» یاد می شود، خریدن فرصت برای چاره اندیشی درباره اوضاع عربستان است. یک خبر بیانگر آن است که یک هیئت آمریکایی طی سه ماه اخیر دائماً به ارزیابی وضعیت عربستان پرداخته و گزارش های نگران کننده ای را به واشنگتن ارسال کرده است این هیئت طی این مدت عربستان را ترک نگفته و در صدد بوده است تا مخالفت های داخلی شاهزادگان را مدیریت نماید.
آمریکایی ها یک بار در دوره ۵ ساله ولیعهدی سلطان بن عبدالعزیز پیش بینی کرده بودند که در صورت به قدرت رسیدن وی آل سعود به دلیل تندخویی سلطان دچار فروپاشی می شود و لذا وی در این اواخر منزوی بود کما اینکه فرزند او «بندر» متهم بود که درصدد کودتا علیه ملک عبدالله و بدست گرفتن پادشاهی برآمده است. در عین حال یک نقطه مبهم در این روند، برکناری «متعب» می باشد. متعب در سه سال آخر حکومت ملک عبدالله و بخصوص پس از کنار رفتن سلطان بن عبدالعزیز از قدرت زیادی برخوردار بود. وی در مقام وزیر گارد ملی پرونده های حساس خارجی نظیر پرونده عراق، پرونده سوریه، پرونده لبنان و پرونده مصر را در اختیار داشت و از طرف پادشاه به جلسات مهمی فرستاده می شد. متعب در همان روز مرگ پدر از کار برکنار شده و انتخاب فرزند سلمان بعنوان جانشین ولیعهد بیانگر آن است که وی از دور خارج شده است و این می تواند سرآغاز یک سلسله مباحث در درون آل سعود گردد. روند بیماری پادشاه عربستان و ناسازگاری مقرن با فرزندان ملک عبدالله می تواند شرایط جدیدی را در عربستان به وجود آورد به این نکته باید اضافه کرد که در درون وهابی ها هم فرقه هایی نظیر «سروری ها» وجود دارند که با اداره امور توسط مقرن مخالفند.
۴- عربستان برای آمریکایی ها از حساسیت زیادی برخوردار است. سیطره بر عربستان طی ۷ دهه گذشته یکی از پایه های اصلی قدرت و نفوذ آمریکا در جهان بوده است تا جایی که در سیستم سیاسی این کشور، عربستان، ایالت پنجاه و دوم آمریکا به حساب می آید. ریاض برای آمریکا یک قلک پرمنفعت اقتصادی، سیاسی، ژئوپلیتیک، مذهبی و امنیتی است و بخصوص از جنبه کنترل مخالفان آمریکا در جهان اسلام، عربستان طی دهه های گذشته نقش بی بدیلی را برای آمریکا و اروپا ایفاکرده است. از این رو واشنگتن به هر نوع تحول که سطح وابستگی عربستان به آمریکا را کاهش دهد حساسیت نشان می دهد. در عین حال آمریکا به آل سعود بعنوان واسطه هایی در حکومت می نگرد و اصالت حکومتی آنها را قبول ندارد. حدود ۲۰ سال پیش هنری کیسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا با صراحت گفته بود: «آل سعود صاحب عربستان نیستند بلکه انبارداران ما در این کشورند که در قبال کاری که برای ما انجام می دهند، حق انبارداری خود را می گیرند.»
ما در عین حال نباید اینگونه تصور شود که تحولات در عربستان کاملاً در کنترل آمریکایی ها قرار دارد چه اینکه چنین رابطه ای را آمریکا با رژیم پادشاهی ایران نیز داشت و از قضا اهمیت حفظ تاج و تخت محمدرضا شاه برای آمریکا از حفظ تاج و تخت پادشاه سعودی مهمتر هم بود. در عین حال فعل و انفعالات تا جایی که به فعل و انفعال در درون آل سعود برمی گردد، از دایره برنامه ریزی و سیاست گذاری آمریکایی ها خارج نیست کما اینکه در تعیین زمان اعلام مرگ پادشاه و روی کارآمدن فرد جدید و ولیعهد جدید و نوع تغییراتی که در کادر حکومتی شامل مقامات امنیتی و دربار پدید آمد، آمریکا نقش اساسی داشت. بنابراین آل سعود همانگونه که تاکنون در چارچوب یک برنامه فرا عربستانی به اداره امور داخلی سرگرم بوده است از این پس نیز در چارچوب برنامه ای با این مختصات فعالیت خواهد کرد و حتی می توان گفت بعید نیست با مرگ عبدالله که مقتدرترین پادشاه پس از دوران پادشاهی عبدالعزیز بوده و خلأ قدرتی که در درون آل سعود پدید آمده است، دامنه مداخلات آمریکا در اداره داخلی رژیم عربستان بیشتر شود.
قرائن و شواهد نشان می دهد که آمریکا در عین مداخله در جزئیات امور عربستان سعودی و تعیین تکلیف برای پادشاه و شاهزادگان، از روند اوضاع مطمئن نیست. نشانه هایی از این موضوع را می توان در بروز فوری تناقض در مواضع رسمی و غیررسمی مقامات و مجامع مهم آمریکایی دید. در حالی که دولت آمریکا از روی کار آمدن سلمان بن عبد العزیز و مقرن بن عبدالعزیز ابراز اطمینان و خشنودی کرد، دیروز روزنامه واشنگتن پست نوشت که به دلیل ابتلای پادشاه جدید به انواعی از بیماری ها که آلزایمر هم در فهرست آن قرار دارد، یک گروه که ترکیبی از شاهزادگان و مشاوران خارجی است، اداره امور عربستان را در دست داشته و به ارزیابی شرایط و وقایع این کشور سرگرم می باشند.
۵- مرگ پادشاه عربستان با تحولات عمده در یمن توام گردیده است. کشور یمن که نیمی از جمعیت آن را شیعیان زیدی تشکیل می دهد و بخش وسیعی از آن شامل دوسوم سرزمین آن توسط جنوبی های مخالف عربستان اداره می شود، نقش اساسی در موقعیت منطقه ای عربستان دارد. درست یک روز قبل از اعلام رسمی مرگ ملک عبدالله، رئیس جمهور وابسته به عربستان خود را ناگزیر به استعفا دید و جنبش پرقدرت انصارالله طرحی را به مجلس یمن ارائه کرد تا بر اساس آن یک شورای ریاست جمهوری اداره موقت یمن را به دست بگیرد. روند اوضاع نشان می دهد که مخالفان عربستان طی یک دوره ٣ تا ۴ ساله رژیم همگرا با ریاض را ساقط کرده اند. وقتی یمن از جرگه کشورهای تحت نفوذ عربستان خارج شود از موقعیت ژئوپلیتیکی عربستان بطور جدی کاسته می شود. چرا که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نقش آفرینی عربستان در خلیج فارس و تنگه هرمز را به صفر نزدیک کرد و اینک پیروزی انصار الله و حِراک جنوبی بر رژیم وابسته به عربستان در یمن، نقش آفرینی عربستان در دریای سرخ و تنگه باب المندب را به طور جدی تر تحت تاثیر قرار می دهد. این در حالی است که بخش عمده ای از اهمیت عربستان برای غرب به جایگاه ژئوپلیتیکی و مذهبی آن برمی گردد پیروزی شیعیان اثنی عشری در مناطق شمالی و پیروزی شیعیان زیدی در مناطق جنوبی عربستان، شرایط آینده را به ضرر عربستان دگرگون کرده است.

خراسان:ارکستر ناهماهنگ سعودی بعد از عبدا...
«ارکستر ناهماهنگ سعودی بعد از عبدا...»عنوان یادداشت روز روزنامه خراسان به قلم دکترعلیرضا رضاخواه است که در آن می خوانید؛ملک عبدا... بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی در ساعت یک بامداد روز جمعه (به وقت محلی) پس از ۹ سال حکمرانی در ۹۰ سالگی در شهرک پزشکی گارد سلطنتی در شهر ریاض درگذشت. دربار پادشاهی در بیانیه ای از پادشاهی برادر ناتنی و کهنسال او ، سلمان بن عبدالعزیز خبر داد و شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز به عنوان ولیعهد معرفی شد. ریاض تلاش می کند تا با معرفی سریع جانشین پادشاه متوفی یک ارکستر هماهنگ از دربار سعودی به نمایش بگذارد. اما تحلیل گران معتقدند پایان عبدا... را می توان آغاز بحران های داخلی زیادی برای آل سعود دانست. در ادامه به چالش های داخلی دربار سعودی پس از مرگ ملک عبدا... پرداخته می شود.
چالش اول چالش جانشینی است. سیستم ناکارآمد جانشینی باعث شده تا نزاع بر سر تقسیم قدرت به عنوان مسئله ای دیرینه ، همواره سلطنت سعودی ها را به چالش بکشد . با مرگ عبدا... ۹۰ ساله، بر اساس منشور عبدالعزیز ، برادر٨۰ ساله اش که دچار زوال عقل است به قدرت رسیده است. تحلیل گران معتقدند ملک سلمان خیلی زودتر ازآن چه که تصور می شود جایش را به مقرن برادر ۷۰ ساله خود خواهد داد و این جابه جایی های متناوب ساختار نظام سیاسی فرتوت سعودی را از هم خواهد پاشید. منشور عبدالعزیز (انتقال حکومت میان فرزندان عبدالعزیز) علاوه بر این موضوع جانشینی را به چالش نسلی در میان شاهزادگان سعودی پیوند زده است.
نسل دوم شاهزادگان سعودی خود را محق تر از پدران و عمو هایشان برای حکمرانی می دانند. به عنوان نمونه می توان به متعب بن عبدا... فرزند پادشاه سابق اشاره کرد که تلاش داشت بعد از پدرش قدرت به نسل دوم واگذار شود. شاید از همین رو بود که ملک سلمان پادشاه جدید، قبل از دفن جنازه عبدا... پسرش را از کار برکنار کرد.
چالش دیگر چالش قبیله ای در درون دربار سعودی است یعنی رقابت میان سدیری ها و شمری ها. سدیری ها یکی از بانفوذترین شاخه های اصلی خاندان سعودی به شمار می روند. سلمان از اعضای یک جناح قدرتمند خاندان سلطنتی موسوم به گروه "پسران سدیری" است. او یکی از هفت پسر ملک عبدالعزیز، بنیانگذار پادشاهی سعودی، از یکی از همسرانش به نام حصه بنت احمد السدیری است که چند تن از آنان هنوز زنده هستند و از افراد متنفذ خاندان سعودی محسوب می شوند. ملک فهد، پادشاه پیشین سعودی در سال های ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۵ نیز یکی از پسران حصه بود. با این حال پادشاه پیشین از شمری ها بود. او با انتصاب فرزندانش به ریاست گارد ملی و پست های حیاتی نشان داد به دنبال تثبیت جایگاه فرزندان خود در ساختار قدرت عربستان است. حالا با تغییرات انجام شده در خانواده سلطنتی، شرایط به ضرر جناح شمری ها شده است و نیروهای سدیری بار دیگر پس از ۱۰ سال در حال قبضه کردن قدرت هستند. با این وضعیت، به نظر می رسد آنها اجازه نخواهند داد که چهره های اصلی جناح شمری ها از جمله متعب بن عبدالعزیز پسرش و خالد التویجری رئیس دفتر او، سهم چندانی از تقسیم قدرت در عربستان پس از ملک عبدا... داشته باشند.
چالش مدرنیزاسیون، سومین چالش جدی درونی دربار سعودی است، برخلاف ملک عبدا... که تلاش می کرد در یک تعامل مثبت با مدرنیته مسیر حرکت جامعه قبیله ای عربستان را به سوی یک جامعه مدرن هموار سازد. جانشین وی ملک سلمان به شدت با اصلاحات اجتماعی مخالف بوده و دل در گرو محافظه کاری سنتی و دینی دارد.
امری که شکافی عمیق میان شاهزادگان سعودی ایجاد کرده است. حرکت به سمت محافظه کاری سنتی و یا تکیه بر وهابیت برای پیشبرد اهداف سیاسی نه تنها چالشی داخلی برای دربار سعودی محسوب می شود بلکه تبعات بین المللی زیادی برای ریاض خواهد داشت.
آخرین چالش درونی دربار سعودی بعد از مرگ ملک عبدا... را می توان به چالش شخصیت نامید. ملک سلمان بر خلاف سلف خود از یک شخصیت مقتدر برخوردار نیست . علاوه بر کسالت جسمی، وی به شدت از زوال عقل رنج می برد به طوری که سال گذشته در دیدار با «علی زیدان» نخست وزیر لیبی از وی خواسته بود که سلامش را به «برادر سرهنگ قذافی» برساند! همین امر باعث می شود تا ارکستر شاهزاده های سعودی بعد از عبدا... خیلی هماهنگ ننوازد.

جمهوری اسلامی:اهداف پشت پرده استعفای رئیس جمهور یمن
«اهداف پشت پرده استعفای رئیس جمهور یمن»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در ان می خوانید؛اوضاع یمن روز به روز پیچیده تر می شود و بوی کودتا و دخالت خارجی از فضای این کشور به مشام می رسد.
استعفای «منصور هادی» رئیس جمهور یمن به همراه دولت و نخست وزیر در یک روز و درست پس از اعلام توافق دولت و انصارالله بر سر توافقنامه صلح و تعدیل پیش نویس قانون اساسی، علاوه بر معانی خاص و ویژه ای که دارد، اوضاع را در این کشور بحران زده، دشوارتر کرده است.
ماجرای اخیر یمن از آنجا آغاز شد که شش ماه پیش حوثی ها که بیش از ۴۰ درصد جمعیت یمن را تشکیل می دهند و از هرگونه حقوق، امکانات و مشارکت های سیاسی محروم نگهداشته شده اند، در قالب گروه انصارالله به منظور یک راهپیمایی بزرگ و سراسری از نقاط مختلف یمن عازم صنعا شدند تا خواسته های خود را به صورت مسالمت آمیز به گوش رئیس جمهوری، که همچنان بدون توجه به خواسته های مردم، نظام دیکتاتوری سابق را در شکلی به ظاهر تغییر یافته ریاست می کرد برسانند، همان رئیس جمهوری که معاون «علی عبدالله صالح» دیکتاتور عزل شده این کشور بود و در انتخابات تک کاندیدایی سه سال پیش به مدت دو سال به عنوان رئیس جمهور موقت یمن منصوب گردید و علیرغم آنکه یکسال از مدت قانونی ریاست جمهوری وی سپری شده، بی اعتنا به لزوم تحویل قدرت به مردم و برگزاری انتخابات، همچنان بر کلیه مصادر حکومتی تکیه زده و عناصر دیکتاتور رژیم قبل و طوایف جنوبی را در اطراف خود جمع کرده است.
راهپیمایی بزرگ و سراسری حوثی ها تا رسیدن به صنعا توانست گروه ها و طوائف بسیاری را نیز همراه خود کند.از این رو در روزهای نخست ورود به صنعا به لحاظ برخورداری از حمایت توده های میلیونی مردم توانست کنترل شهر را برعهده گرفته و نظام دیکتاتوری عملاً در برابر خواست مردم تسلیم شد و متعهد گردید دیگر گروه های سیاسی و اجتماعی را نیز در قدرت سهیم کند. ولی از شهریور ماه گذشته تاکنون نه تنها هیچ حرکتی از سوی رئیس جمهور برای عمل کردن به توافقات صلح صورت گرفته با حوثی ها و دیگر گروه های سیاسی به عمل نیامد بلکه حتی دولت بر خلاف توافقات انجام شده، پیش نویس قانون اساسی جدید یمن را مبتنی بر فدرالی کردن این کشور به ۶ اقلیم که مورد حمایت عربستان است، ارائه کرد.
ارائه این پیش نویس در هفته گذشته و همزمان با تعلل رئیس جمهور در اجرای توافقنامه با حوثی ها، کار را به جایی رساند که درگیری های صنعا به اطراف کاخ ریاست جمهوری کشیده شد و سرانجام روز پنجشنبه دولت، نخست وزیر و رئیس جمهور همزمان در یک روز استعفا داده و با اعلام به بن بست رسیدن اوضاع یمن، به طور تلویحی خواستار مداخله شورای امنیت سازمان ملل و شورای همکاری خلیج فارس شدند.
بدین ترتیب حوادث اخیر یمن از چند جنبه قابل تعمق و ارزیابی است:
۱ – نخست آنکه نشان داد مردم یمن بویژه گروه انصارالله با ایستادگی و مقاومت، خواستار رسیدن به حقوق قانونی خود و اجرای توافقنامه مشارکت و صلح با رئیس جمهوری هستند که می بایست یکسال قبل به قانون تمکین می کرد و زمینه برگزاری انتخابات را فراهم می ساخت. این مقاومت همچنین بیانگر این نکته است که انقلابیون بر جلوگیری از انحراف انقلاب مردم یمن پافشاری کرده و حاضر نیستند همچون سابق کلاه گشادی از سوی عربستان و بقایای رژیم دیکتاتوری یمن بر سرمردم گذاشته شود.
۲ – فشارها و مداخلات عربستان بر یمن از وضوح چندش آوری برخوردار شده به گونه ای که در ماه های اخیر به جای آنکه رئیس جمهور و دولت یمن در قبال خواسته های حوثی ها و انقلابیون اعلام نظر کنند، ریاض اقدام به موضعگیری کرده و سپس حکومت صنعا نیز به تکرار و رونویسی آن پرداخته است، اما این بار منصور هادی که صدای انقلاب مردم را از پشت درهای کاخ ریاست جمهوری شنیده بود، اعلام کرد که به تعهدات خود برای مشارکت دیگر گروه های سیاسی در قدرت عمل خواهد کرد ولی درست یک روز پس از این اعلام، رئیس جمهور و دولت با همسویی عربستان و با هدف ایجاد خلاء قدرت در یمن و رو در رو قرار دادن جنبش انقلابی انصارالله با شورای امنیت و کشورهای همسایه که احتمالاً از این وضعیت ابراز نگرانی خواهند کرد، استعفا دادند تا راه برای مداخله خارجی باز شود.
٣- اقدام هماهنگ و مدیریت شده استعفای دستجمعی رئیس جمهور، نخست وزیر و دولت یمن به این معناست که رژیم یمن اختیار و توان لازم را برای اجرای تعهدات خود به گروه های سیاسی و تامین خواسته های مردم این کشور ندارد و اصولاً نمی بایست زیر بار چنین تعهداتی می رفت. لذا اگر این استعفا تحت فشار سعودی ها صورت نگرفته باشد، حداقل با همسویی ریاض و برای تضعیف جنبش انقلابی انصارالله صورت گرفته است.
۴ – هر چند مردم یمن از استعفای رئیس جمهوری که برخلاف قانون حتی یکسال بیشتر از موعد مقرر در سمت خود باقی مانده و عاملی برای تداوم رژیم دیکتاتوری این کشور و مهره ای برای اجرای منویات بیگانگان محسوب می شد، استقبال کرده و از این اقدام کاملاً خرسند هستند و این استعفا را گشایشی بزرگ برای ملت و تحقق خواسته های مردم یمن می دانند ولی توجه دارند که توطئه ای خارجی برای رو در رو قرار دادن جامعه جهانی با حوثی ها و متهم کردن آنها به کودتا وجود دارد که باید با هوشمندی مردم و تدبیر گروه های سیاسی برای تنظیم یک دوره انتقالی و جلوگیری از خلا قدرت، خنثی شود.
تحولات ماه های اخیر یمن نشان داد حوثی ها و گروه انصارالله نه تنها یک گروه کوچک مذهبی و طایفه ای نیستند بلکه مورد حمایت اکثریت چشمگیر مردم این کشور قرار دارند و در چارچوب تحقق خواست عمومی و انقلابی مردم گام بر می دارند و هرگز سودای انجام کودتا را نداشته اند.
گروه انصارالله همانگونه که بارها اعلام کرده، فقط خواستار تحقق مشارکت عمومی مردم در اداره کشور و برخورداری همه اقوام و طوائف از حقوق قانونی و مساوی است و با هرگونه عاملی که مسیر انقلاب مردم این کشور را منحرف کرده و یا به مداخلات بیگانه انجامیده و موجب تسلط افراط گرائی بر این کشور شود به شدت مخالف است. در این شرایط، طبیعی است که انتشار شایعات و عملیات روانی برخی رسانه های غربی و عربی به منظور تخریب این گروه و سرپوش گذاشتن بر مداخلات خارجی به صورت سازماندهی شده به اجرا درآید، شیطنتی که خوشبختانه با هوشیاری رهبران انصارالله، خنثی شده است.

رسالت:ساز و برگ فرهنگی سیاست جهان شمول
«ساز و برگ فرهنگی سیاست جهان شمول»عنوان سرمقاله روزنامه رسالت به قلم دکتر حامد حاجی حیدری است که در آن می خوانید؛تز اول برداشت من این است که نامه متفاوت آیت ا... سید علی حسینی خامنه ای، مقام معظم رهبری، خطاب به «جوانان اروپا و آمریکای شمالی»، در کنار تدابیر متمایز دیگر، یعنی «سیاست نرمش قهرمانانه»، و استراتژی «سیاست عمومی» (Public Policy) که در دو دولت اخیر به دو شکل متفاوت اما متمم در حال پی گیری است، گواه بر آن است که ایران قصد دارد در جایگاه یک قدرت جهانی قرار بگیرد و عمل کند، و یک قدرت جهانی نمی تواند در انزوا و منفعل، یک قدرت جهان شمول باشد، و نکته مهم در این سیاست جهان شمول آن است که بیشتر از جنس نرم است تا سخت.
تز دوم
آگاهی پراکنی از این تدبیر و سیاست بلند مدت لازم است، چرا که ابزار اصلی برای این حضور جهانی نه اقتصادی است و نه نظامی و نه از سنخ نفوذ سیاسی، بلکه از جنس فرهنگی است، و خصوصاً این سنخ از عمل جهانی بدون فرمول همیشگی موفقیت جمهوری اسلامی ایران، یعنی «مردم همیشه در صحنه» تحقق نمی یابد.
تز سوم
مردم و نخبگان و بویژه نخبگان فرهنگی این کشور باید بدانند که در چه موقعیت خطیری هستند و «هر کس، در هر جایی قرار دارد، باید کار خود را درست انجام دهد»؛ همان طور که آیت ا... سید علی حسینی خامنه ای، مقام معظم رهبری، مکرراً و در موقعیت های مختلف خصوصاً در رویدادهای حساس هشتاد و هشت، فرمول روزآمد حضور در صحنه را چنین بیان
داشته اند: «هر کس، در هر جایی قرار دارد، کار خود را درست انجام دهد». مهم، تکرار: «هر کس، در هر جایی قرار دارد، کار خود را درست انجام دهد».
تز چهارم
و اما محتوای نامه، متمرکز بر سنخی از «تحدی» است که در آن از مخاطبان خواسته می شود تا مستقیماً با واقعیت روبرو شوند.
ایشان، «حوادث اخیر در فرانسه و وقایع مشابه در برخی دیگر از کشورهای غربی» را در کنار «تاریخ اروپا و آمریکا» قرار دادند که «از برده داری شرمسار است، از دوره استعمار سرافکنده است، از ستم بر رنگین پوستان و غیر مسیحیان خجل است»؛ تاریخی که محققین و مورخین خود آن ها «از خونریزی هایی که به نام مذهب بین کاتولیک و پروتستان یا به اسم ملیت و قومیت در جنگ های اول و دوم جهانی صورت گرفته، عمیقاً ابراز سرافکندگی می کنند». پس، نمی توان وقوع این اتفاقات را مشعر بر ذات نا مساعد اسلام دانست، همان طور که آن رویدادها را نمی توان حاکی ذات خراب انسان و ملیت و مذهب اروپایی و آمریکایی شمرد.ایشان، ضمن برقراری تمایز میان «جوانان»، «پدران و مادران»، «سیاستمداران و دولتمردان»، و «روشنفکران»، منحصراً «جوانان» را هدف خطاب خویش قرار دادند. ایشان با تدارک تعبیر «the disintegration of the Soviet Union» حساب اسلام شرقی را از پیشینه خشونت بار اتحاد شوروی هم جدا کردند.
و بالاخره، ایشان با عبارت their own recruited terrorists as representatives of Islam، تروریست ها را «تازه مزدوران» همان «ریاکاران / hypocrites» دانستند که نمی خواهند جوانان برداشت مستقیم و درستی از اسلام داشته باشند.
حال، و پس از برقراری تمایزها، در سه بند پایانی، مطلب چنین جمع بندی شده است: «من از شما می خواهم اجازه ندهید با چهره پردازی های موهن و سخیف، بین شما و واقعیت، سد عاطفی و احساسی ایجاد کنند و امکان داوری بی طرفانه را از شما سلب نمایند. امروز که ابزارهای ارتباطاتی، مرزهای جغرافیایی را شکسته است، اجازه ندهید شما را در مرزهای ساختگی و ذهنی محصور کنند.
«اگر چه هیچ کس به صورت فردی نمی تواند شکاف های ایجاد شده را پر کند، اما، هر یک از شما می تواند به قصد روشنگریِ خود و محیط پیرامونش، پلی از اندیشه و انصاف بر روی آن شکاف ها بسازد. این چالش از پیش طراحی شده بین اسلام و شما جوانان، اگر چه ناگوار است، اما، می تواند پرسش های جدیدی را در ذهن کنجکاو و
جستجوگر شما ایجاد کند. تلاش در جهت یافتن پاسخ این پرسش ها، فرصت مغتنمی را برای کشف حقیقت های نو پیش روی شما قرار می دهد.
«بنا بر این، این فرصت را برای فهم صحیح و درک بدون پیش داوری از اسلام از دست ندهید تا شاید به یمن مسئولیت پذیری شما در قبال حقیقت، آیندگان این برهه از تاریخ تعامل غرب با اسلام را با آزردگی کمتر و وجدانی آسوده تر به نگارش درآورند».
تز پنجم
سبک نامه، ویژه است؛ نامه، در جایی که بدواً انتظار نمی رفت، خاتمه یافته است. گمان می رفت که مرجع عالی قدر مسلمین، با «جوانان اروپا و آمریکای شمالی» با آوردن آیاتی از قرآن کریم یا براهینی مشعر به حقانیت کلام احتجاج کنند و بیان را ادامه دهند، ولی نامه تأمل و تصمیم را به مخاطبان واگذارده است. برآوردن اعتبار و تکانی در مخاطبان، و سپس، رهانیدن آنها در تأملات شخصی، «شاید ایمان آورند».
نکته آن است که سیاستمدار، برای تغییر دنیای پیرامون خود ابزارهای مختلفی در اختیار دارد؛ ولی تمایز سیاستمداران در تصمیمی است که در مورد ابزارهای تغییر اتخاذ می کنند.
سیاستمدار، گاه نیازمند آن است که «پدران و مادران»، «سیاستمداران و دولتمردان»، و «روشنفکران» را دگرگون کند. در این هنگام، دلیل و برهان می آورد، یا از نفوذ و اقتدار خود استفاده می کند. «پدران و مادران»، «سیاستمداران و دولتمردان»، و «روشنفکران»، برهان و تجربه اندوخته اند، و سیاستمدار، در خطاب با آنها دلیل می آورد، علم اقامه می کند، و فلسفه می ورزد.
هستند سیاستمدارانی که در خطاب با جامعه خود، مدام دلیل و برهان می آورند، یا از اقتدار و قدرت و زور خود استفاده می کنند. این سیاستمداران، در سطح
متوسط الحال یا معلوم الحالی به سر می برند. این سیاستمداران، همان ها هستند که ملت ها یا تمدن ها را به هزیمت کشیده اند. ولی سیاستمداران بزرگ تاریخ، پیامبران ادیان ابراهیمی، یا حکیمانی که مجال سیاست ورزی یافته اند، اصل خطاب خود را نه به سوی «پدران و مادران» و «سیاستمداران و دولتمردان» و «روشنفکران»، که دانش آموخته علم و فلسفه هستند یا زبان اقتدار و زور را خوب می فهمند، معطوف می دارند. سیاستمداران بزرگ در طول تاریخ، «جوانان» را که هنوز علم و فلسفه نیاموخته اند و از این فضیلت برخوردارند که زبان اقتدار و زور را نمی فهمند، میدان اصلی کار بزرگ خویش در تغییر دنیا قرار می دهند، و با آنها با «ایمان به مثابه فلسفه عشق» سخن می گویند.
در بخش اعظم تاریخ، خطاب قرار دادن «پدران و مادران»، «سیاستمداران و دولتمردان»، و «روشنفکران» کم ثمر بوده است چرا که انرژی یک جامعه در نوجوانان و جوانان آن جامعه نهفته است. آنها هستند که نیروی پیشران اغلب جوامع تاریخ را می ساخته اند، و تصمیم آنها بوده است که تاریخ جوامع را رقم می زده است؛ آنچه معمولاً جوانان را راه می برد، علم و فلسفه یا اقتدار و زور نیست، بلکه «ایمان به مثابه فلسفه عشق» است.
تز ششم
«ایمان به مثابه فلسفه عشق» ...
تقابل ایمان با علم و فلسفه و اقتدار و زور، برای نخستین بار، جنبه تاریخی بودن زیست شخصی و اجتماعی انسان را گوشزد می کند. به عنوان مثال، یک نوجوان یا جوان از دروغ گفتن اجتناب می کند، نه به آن خاطر که دقیقاً می داند که دروغ چه مفهوم فلسفی و تجربی منفی به بار می آورد یا نه اینکه با پوست و استخوان خود دقیقاً از عقوبت دروغ گفتن با خبر است، بلکه او به خاطر عمق ایمان خویش به جذبه نبی و حکیم یا عمق عشق به مادری که وی را از دروغ نهی کرده است، دروغ نمی گوید.
«ایمان به مثابه فلسفه عشق»، همواره کارساز است، ولی در میان جوانان و نوجوانان کارسازتر است، و سیاستمدار حکیم که در پی ایجاد یک تغییر بزرگ و تاریخی است، نوجوانان و جوانان را با خود همراه می کند، و برای این همراهی باید «ایمان به مثابه فلسفه عشق» را در آنها برانگیزد.
تجربه جوانی چیست؟ تجربه جوانی بیش از هر چیز، تجربه «تصمیم» و خواستن است. «تصمیم» با این تجربه بنیادی همراه است: می خواهم، ولی نمی توانم خواستن خود را بخواهم.
و سیاستمدار حکیم، بیش از همه، این حقیقت را درک می کند. سیاستمدار حکیم، از آن رو که حکیم باید در درون، تجربه کنیم که منشأ خواستن چیست: «این منشأ و این توانایی تصمیم گرفتن را ما خود نمی توانیم پدید آوریم».
سیاستمدار حکیم، که خوب در این پدیدار نظر می کند، به شهود و روشنی در می یابد که «تصمیم» و آزادی من از خودم نیست، بلکه به من از سوی «بخشایشگر» بخشوده شده است؛ از این رو، جوانان را به تأمل در هستی «بخشایشگر» فرا می خواند؛ از آنان می خواهد که از خود سئوال کنند و به آزادی انتخاب خود مغرور نگردند. تنها در صورت التفات به هستی «بخشایشگر» است که آزادی به معنای واقعی کلمه استمرار خواهد یافت، چرا که حکمت به خوبی نشان می دهد که منشأ آزادی از هستی «بخشایشگر» است و او که منشأ آزادی را درک نمی کند، با خودمداری ریشه های آزادی را به خشکی می کشاند. سیاستمدار حکیم، دریافته است که غفلت از بخشایشگر و «از خود راضی بودن»، به سبب محدودیت ما آدمیان، چه آثار معکوسی می تواند پدید آورد. آدمی از خود رهایی نمی یابد و فراتر از خود نمی تواند رفت، مگر به یاری خداوند «بخشایشگر»، و بدون فرا رفتن از خود، «ایمان به مثابه عشق» برای آدمی دست نیافتنی خواهد شد.
پس، آزادی، اگر خوب در آن تأمل شود، مستلزم التفات به محضر «بخشایشگر» و «فروتنی» در پیشگاه اوست. سیاستمدار حکیم، به پیروان خود می فهماند که اگر چیزی را که از خدا می آید از آن خود بدانند، به تاریکی خودمداری فرو می افتند. پس، فروتنی و افتادگی، شرط حقیقی آزادی نیک و پایدار است.
حالا، به همت سیاستمدار حکیم، سه مفهوم راهنما برای جوانان به دست می آید که هر یک، دنیایی از انگیزه های والا برای تغییر دنیا به همراه دارد: «آزادی»، «بخشایشگر»، و «فروتنی». جوان با ایمان، اگر با سیاستمدار حکیم همراه شود، به این سه مفهوم گرانقدر دست می یابد که برای «تصمیم» به سوی کار نیک، توشه گرانقدری است، که مشابه آن با فلسفه و علم و اقتدار و زور، هرگز به دست نمی آید. سیاستمدار حکیم به چنین نیرویی برای اعمال تغییر در جهان نظر دارد.
جمع بندی
در یک جمع بندی، طرح کلی سیاستمدار حکیم برای تغییر دنیای او معلوم می شود؛ او، از میان سه قشر «جوانان» و «پدران و مادران» و «سیاستمداران و دولتمردان» و «روشنفکران»، نیروهای محرکه اصلی جامعه، همان «جوانان» را انتخاب می کند، و از «ظرفیت»های جوانان، «آزادی» را به گزین می سازد.
و سپس، به یاران جوان خود با این استدلال ساده که «آزاد نیستیم که آزاد باشیم»، می فهماند که این آزادی را «بخشایشگر»ی عطا فرموده است، و آنها را به فروتنی و حد نگهداری فرا می خواند، و به واسطه این تهذیب، آدمی از رستگاری و رهایی به معنی راستین برخوردار می گردد، و آماده می شود، که در اوج انرژی و جوانی، نقش تاریخ ساز خود را ایفا نماید. نهایتاً، آنچه سیاستمدار حکیم، با این آموزش پر حوصله به دست می آورد، پیروی از فرمان های الهی نه به عنوان ادای تکلیف، بلکه از روی عشق است. همین که آدمی به این مرحله می رسد از آزادی ناب بهره مند است، و چون دلش از «ایمان به مثابه فلسفه عشق» آکنده می گردد، کار نیک را به تمام و کمال به انجام می رساند.

سیاست روز:از پیام امام(ره) به اندیشه مارکسیستی تا پیام رهبر انقلاب به اندیشه امپریالیستی
«از پیام امام(ره) به اندیشه مارکسیستی تا پیام رهبر انقلاب به اندیشه امپریالیستی»عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم محمد صفری است که در آن می خوانید؛پس از توهینی که فرانسوی ها و با پشتوانه دیگر کشورهای غربی، به ساحت مقدس رسول اکرم(ص) شد، موجی علیه اسلام در اروپا شکل گرفت. فشارها و تهدیدات علیه مسلمانان در کشورهای اروپایی افزایش یافت و حملاتی علیه آنها انجام شد و حتی راهپیمایی هایی هم از سوی گروه هایی در این کشورها علیه اسلام و مسلمانان برپا شد.
در این میان، گرچه مسلمانان از توهینی که به ساحت مقدس رحمت للعالمین، خشم مقدسی را در دل داشته و دارند، اما این خشم مقدس تبدیل به رفتار تند و افراطی نشد تا بهانه ای دیگر به دست دریوزگان نیفتد.
چنین اقداماتی که از سوی فرهنگ منحط غربی علیه اسلام، مسلمانان و مقدسات آنها انجام می شود از سر استیصال و درماندگی است. درماندگی به این خاطر که، فرهنگ اسلامی با آموزه های انسانی و الهی خود توانسته است، قلوب بسیاری را به سوی خود جلب کند.
وحشت فرهنگ غرب بی هویت هم، از همین است. گسترش اسلام در این کشورها باعث شده است، سران کشورهای اروپایی و غربی، احساس خطر جدی کنند و برای مقابله به نفوذ چنین تمدن ارزشی اسلام، دست به هر کاری بزنند.
در خلال این اتفاقاتی که علیه جهان اسلام صورت گرفت، هیچ یک از سران کشورهای اسلامی به عمق ماجرا توجه نداشتند چون بسیاری از آنها سر در آبشخور اربابان غربی خود دارند.
در این میان پیامی منتشر می شود که روی خطاب آن جوانان اروپایی و آمریکای شمالی است. کشورهایی که سیاستمداران آنها، سعی دارند، چهره ای خشن، غیرانسانی و جنایتکار از اسلام را به مردمان خود معرفی کنند.
پیام رهبر معظم انقلاب در چنین فضایی منتشر می شود و به سرعت در فضای رسانه ای و فضای اجتماعی باز نشر می شود و بازتاب های گسترده ای می یابد.
فرهنگ غربی که به واسطه سیاست های سران کشورهای آن، بر ذهن و فکر و وجدان مردم سوار شده است، یک زندگی مادی و به دور از معنویت را برای آنها شکل داده، زندگی ای که تنها به مسائل مادی و دنیوی می پردازد و به تعبیر سعدی «خور و خواب و خشم و شهوت» را گسترش داده است. اما انسانی که تنها به این موارد بپردازد، خلاء بزرگی را احساس خواهد کرد. خلاء معنویت و خدا. ذات و فطرت انسان الهی است و نیازمند آن است تا بتواند این ذات را بازیابد، بن بستی که اکنون فرهنگ غربی با آن دست به گریبان است، موضوع مهم و حیاتی اخلاق و معنویت است. معنویتی که منشاء خدایی داشته باشد.
در این که مردمان چنین کشورهایی، پس از آشنایی با ماهیت اسلام و آموزه های آن، متوجه می شوند که اسلام، می تواند آن خلاء معنویت را در وجودشان پر کند شکی نیست. نمونه های بسیاری از شهروندان اروپایی و آمریکایی وجود دارند که مسلمان شده اند و پس از آن اعتراف کرده اند که توانسته اند به آرامش برسند.
گرچه موانع و سدهای زیادی از سوی حاکمان و سردمداران غرب در مقابل معرفی اسلام ناب محمدی(ص) ایجاد شده است، اما این اسلام ناب آنقدر نافذ است که باز هم توانسته است، در چنین شرایطی از این موانع و سدها نفوذ کند و نور حقیقت را به دل مردم بتاباند.
پیام رهبر فرزانه انقلاب را می توان همانند پیام حضرت امام(ره) به سردمداران ایدئولوژی شکست خورده مارکسیستی دانست، با این تفاوت که، آن پیام خطاب به سران آن تفکر و اندیشه شکست خورده بود، همراه با هشداری که اگر از سوی آنها جدی گرفته می شد، سرنوشتشان تغییر می یافت، اما پیام رهبر معظم انقلاب خطاب به جوانانی است که به فرموده رهبر انقلاب، «به این سبب است که آینده ملت و سرزمینتان را در دستان شما می بینم و نیز حس حقیقت جویی را در قلب های شما زنده تر و هوشیارتر می یابم».
اروپا دوران پرفراز و نشیبی را سپری کرده است، غرب رنسانس و قرون وسطی را چشیده است، دورانی که در آن حاکمیت مذهب، به دلزدگی مردمان آن از دین ختم شد. اما اکنون زمان آن رسیده است که مردم این خطه از جهان، با یک جهش معنوی، خود را از ورطه انحرافی که سران آنها برای مردمانشان مهیا کرده اند، نجات دهند.
۹ پرسش و دو درخواست حضرت آیت الله خامنه ای از جوانان اروپا و آمریکای شمالی، اگر به خوبی از سوی دست اندرکاران حوزه دین و اندیشه و فرهنگ اسلامی تبیین شود، می تواند راه را برای زدودن سیاهی ها و پلیدی ها از ذهن افکار عمومی جوانان اروپا و آمریکای شمالی هموار سازد.
فرهنگ سرمایه داری و لیبرالی، همچون ایدئولوژی مارکسیستی و کمونیستی، با شرایطی که برای خود ایجاد کرده، در سراشیبی سقوط قرار دارد و تنها راه نجات برای مردمی که، زیرسلطه فرهنگ لیبرالی قرار گرفته اند، تعامل و گفت وگو با فرهنگ اسلامی است.
برای این مهم، فرهیختگان، دین پژوهان، عالمان دینی، فعالان حوزه فرهنگی و به ویژه رسانه های جهان اسلام وظیفه سنگینی بر دوش دارند.
کلید چنین اقدامی با پیام رهبر معظم انقلاب زده شد و اکنون راه برای دلسوزان اسلام ناب باز است تا بتوانند، در ادامه آن، چهره زیبای اسلام ناب محمدی(ص) را به جهان نشان دهند.

وطن امروز:شکنندگی و بی ثباتی، میراث آینده آل سعود
«شکنندگی و بی ثباتی، میراث آینده آل سعود»عنوان یادداشت روز روزنامه وطن امروز به قلم دکتر سعدالله زارعی است که ر آن می خوانید؛ بهمن ماه طبق مشیت الهی به ماه تحولات مهم در دنیای معاصر ما تبدیل شده و از بهمن ماه ۱٣۵۷ تاکنون بارها قدرت اسلام در جهان در این ماه تلألو یافته است. امسال هم لایه هایی از این تحولات با مرگ عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی در ۹۱ سالگی بروز یافته است تا نشانه ای باشد برای اولی الالباب. شاید این هم نشانه ای باشد به مصداق آنچه امام خمینی(ره) درباره ظهور نشانه های پیش از میلاد نبی اکرم حضرت محمد مصطفی(ص) فرمودند؛ همانند خاموش شدن آتش آتشکده فارس پس از هزاران سال یا فرو ریختن طاق کاخ کسری.
عبدالله، پادشاه عربستان در حالی دیروز پس از ۱۰ سال سلطنت از دنیا رفت که آل سعود پس از او وارد وضعیت جدیدی شده است چرا که در زمان روی کار آمدن عبدالله به جای فهد، فرزندان ملک عبدالعزیز، بنیانگذار پادشاهی سعودی تا این حد فرتوت نبودند اما امروز سن کوچک ترین فرزند ذکور عبدالعزیز یعنی مقرن ۷۰ سال است. بر این مبنا قاعده ای که نخستین شاه سعودی به مثابه یک وصیت تخلف ناپذیر به جای گذاشت، یعنی حکومت فرزندان ارشد ذکورش یکی پس از دیگری، امروز آل سعود را دچار شکنندگی بی سابقه ای کرده است. همین دیروز در روزنامه واشنگتن پست در ارتباط با وضعیت شاه جدید عربستان، سلمان بن عبدالعزیز خواندم که با انواع بیماری ها دست و پنجه نرم می کند از جمله بیماری فراموشی و عدم توانایی در مسائل عمومی که حتی یک انسان عادی را فلج می کند چه رسد به پادشاه کشوری که داعیه برتری بر جهان عرب را دارد. چنین وضعی اداره عربستان را با دشواری مواجه می کند، ضمن اینکه مرگ زودهنگام سلمان که بسیاری آن را پیش بینی می کنند، بی ثباتی را به عربستان دیکته می کند.
با روی کار آمدن مقرن بن عبدالعزیز به عنوان ولیعهدی که به طور طبیعی پادشاهی واقعی عربستان سعودی را در اختیار دارد، اختلافات موجود میان بازماندگان ملک عبدالله و ملک فهد تشدید می شود و اطرافیان سلمان نیز وارد نزاع قدرت می شوند و به آن دامن می زنند. نمونه اش برکناری زودهنگام و باعجله رئیس گارد سلطنتی و فرزند ملک عبدالله یعنی متعب بود و همین طور وزیر دربار. هر دوی این اتفاقات دیروز و به دنبال خبر مرگ عبدالله به فاصله چند ساعت رخ داد که نشان می داد پادشاهی جدید ـ سلمان و پسرانش ـ در حال تغییر هر چه سریع تر ترکیب درونی حکومت ریاض به نفع سلطه خود بر امور هستند. این هم از عمق اختلافات و شکاف در میان خاندان حاکم سعودی حکایت دارد و هم از میزان بی تدبیری پادشاه جدید خبر می دهد که عملاً دست به کودتایی عجولانه زده که بعید نیست بزودی از طرف مقابل پاسخ داده شود.
پادشاه جدید زمانی قدرت را در ریاض به دست می گیرد که منطقه ما شاهد تحولاتی بسیار جدی است. وضعیت در اطراف عربستان، در یمن، بحرین، عراق و سوریه و همین طور در داخل این کشور بویژه در مناطق ناراضی شیعه نشین شرقی، به هیچ وجه آرام نیست و مدیریت این شرایط ویژه نیاز به انرژی فراتر از حد عادی دارد اما در عوض شاهدیم که قاعده سلطنت موروثی یک شاه فرتوت ٨۰ ساله و ولیعهدی ۷۰ ساله را برای مدیریت اموری غیرعادی به عربستان تحمیل کرده است. فراموش نکنیم که عبدالله در مقایسه با چنین جانشینانی، شخصیتی بسیار مقتدر بود و عملاً از نیمه دهه ۱۹۹۰ که ملک فهد سکته کرد برای مدتی قریب به دو دهه، حرف اول و آخر را در امور عربستان و کشورهای عربی همجوار می زد اما باز هم عاقبت عربستان تحت حاکمیت او وضعیت آشفته فعلی شد. حال تصورش را کنید در نظامی به شدت خودکامه که به طور سنتی خط مشی امور تا حد زیادی به شخصیت و آرا و نظرات پادشاه وابسته است، شخصیت بیمار و متزلزل سلمان می تواند چه تبعات سنگینی داشته باشد.
علاوه بر اینها در شورای همکاری خلیج فارس نیز دیگر مثل گذشته شاهد فرمانبری بی چون و چرای
۵ عضو دیگر از عربستان نیستیم و عمان، قطر و کویت نوعی تقابل ٣ در برابر ٣ را در ترکیب ۶ عضوی این شورا پدید آورده اند. به همین گونه عربستان در تمام معادلات دیگر جهان اسلام، برندگی گذشته اش را از دست داده است. اختلافات با آمریکا نیز بر سر نحوه برخورد با گروه های تروریستی داعش و جبهه النصره به قوت سابق وجود دارد اما در حالی که شرایط داخلی و خارجی به سرعت در حال تحول است، هیچ چشم اندازی از تحول در اداره مقدرات حجاز به چشم نمی خورد و از این پس بی ثباتی و شکنندگی جزو لاینفک حکومت پادشاهی سعودی در عربستان خواهد بود.

حمایت:چراغ هدایت
«چراغ هدایت»عنوان یادداشت روز روزنامه حمایت به قلم محمد صادق کوشکی است که در آن می خوانید؛در اواخر هفته گذشته، دنیا شاهد انتشار نامه ای روشنگر و الهام بخش از سوی رهبر معظم انقلاب بود که بدون واسطه و در فضایی آکنده از نفرت پراکنی از اسلام، چراغ راه حقیقت جویان جهان گردید. پرداختن به جوانب این نامه که به اقرار انسان های منصف در جهان غرب، نامه ای پرمحتوا و عمیق است، نیاز به نگارش صدها مقاله و کتاب دارد اما در این یادداشت سعی بر این است که به برخی نکات آن اشاره کنیم.فرصت فعلی، فرصت بسیار مناسبی برای دعوت نسل جوان اروپا و آمریکا به تفکر در مورد اسلام است. زیرا در مورد این دین الهی، سوالات و ابهامات فراوانی در ذهن مردم و ساکنین کشورهای غربی به ویژه جوانان مطرح شده است. از این رو هدف این پیام، پاسخ چنین به سوالاتی است.
نکته ای که در مخاطب قرار دادن نسل جوان اروپا و آمریکا نهفته است، توجه به این آموزه دینی است زیرا کشش خداجویی در جوانان بیشتر، به فطرت الهی نزدیک ترند و به تعبیر حضرت امام(ره) فطرتشان دست نخورده تر است. به همین دلیل، این امیدواری وجود دارد که نسل جوان غرب در پی آشنایی با اسلام باشند و در ارتباط با شناخت آن از طریق منابع اصلی، تعصب کمتری نشان دهند.
در حالی که نسل های گذشته، دچار تعصب و دگم اندیشی هایی هستند که اجازه تفکر آزادنه را به آنها نمی دهد. یکی از مولفه ها و سوالات این نامه چرایی «ساختار قدرت های جهانی برای انفعال و به حاشیه راندن تفکر اسلامی» است. سیاست مهم کشورهای غربی که به شکل آشکار و پنهان به آن دامن می زنند، تقدس زدایی از هر امر الهی و مقدّس است. به عبارت بهتر آنان برای دستیابی به اهدافشان ناچارند که در نظر جوانان اروپایی، هر فکر و اندیشه مقدسی را هدف قرار داده و تخریب نمایند. حتی مسیحیت هم از گزند هتاکی منحرفین غربی مصون نمانده است. اندیشه اصیل اسلامی به دلیل همین مقدّسات بوده است که به اوج تعالی و ترقی دست یافت.
پاسخ این سوال که «آیا هرگز از خود پرسیده اید که همین اسلام، چگونه و بر مبنای چه ارزشهایی طیّ قرون متمادی، بزرگترین تمدّن علمی و فکری جهان را پرورش داد و برترین دانشمندان و متفکّران را تربیت کرد؟» را باید در مقدّس بودن ارزش های اسلامی جستجو کرد. اگر مقدّسات از جامعه ای گرفته شود، اعضای آن تبدیل به انسان های بی هویتی خواهند شد که مستعدّ دریافت امواج مخرب رسانه ای برای شکل دهی مجدد شخصیت مورد نظر فرهنگ غربی می شوند. بحران امروز انسان غربی، بحران هویت است. در تفکر غربی، اصالت با منفعت و لذت است که آشکارا با فطرت الهی در تضادّ بوده و اگر انسانی، تفکر مقدسی نداشته باشد، با هر نسیمی متمایل شده و با اندک بادی سر خم می کند.
نکته بعدی این نامه، توجه به علل «جلوگیری از آگاهی عمومی در برخورد با فرهنگ و اندیشه اسلامی» که پاسخ آن را باید در تفکر سیاسی اسلام جستجو کرد. در تفکر اسلام سیاسی، حکومت بر اساس تعاریف الهی شکل می گیرد و حاکمان نالایق و ناعادل حق حکمرانی و زعامت ندارند. در این تفکر، اعتقاد به ابعاد فراگیر دین، جداناپذیری دین از سیاست، تشکیل دولت مدرن بر اساس اسلام و اعتقاد به استعمار غرب به عنوان عامل عقب ماندگی مسلمانان از مولفه های اسلام سیاسی است. هر یک از این پارامترها، تضادّی بنیادین با فرهنگ غربی مدرن امروز دارد، زیرا در ایدئولوژی غربی، نقش دین تا حدّ اعتقاد شخصی تنزل پیدا کرده و هر گونه دخالت دادن آن در موضوعاتی که با منافع استکبار مخالف دارد، ممنوع است. از سوی دیگر، حوادثی که در پاریس رخ داد حاکی از توطئه شوم حاکمان غربی به تبدیل کردن اسلام هراسی به یک پروژه دولتی در تمام اروپا است. در حالی که افکار عمومی اروپا با تبلیغات مختلف ضد اسلامی تهییج می شود، دعوت جوانان اروپا و آمریکا به شناخت اسلام از کانال اصلی، در واقع مصداق تبدیل تهدید به فرصت است. از سوالات مهم این نامه یافتن «چرایی شدت گرفتن سیاست قدیمی اسلام هراسی و نفرت پراکنی از اسلام است».
غرب و آمریکا در طول سالیان پس از جنگ جهانی دوم، همواره سیاست های خود را به عنوان مقابله با کمونیسم و شیطان سرخ توجیه می کردند و سامان می بخشیدند. فروپاشی شوروی خطر تهدیدی را که محور سیاست ها و توجیه کننده رفتار جوامع غربی بود از بین برد و این مساله می توانست مشکلات جدیدی در این جوامع ایجاد کند. یافتن تهدیدی که توجیه کننده رفتار سردمداران جوامعی چون آمریکا باشد یکی از دغدغه های طیف مداخله گر و تهاجمی بود. خطراتی چون چین و روسیه گرچه به تناوب در دهه ۹۰ مطرح می شدند ولی قابلیت و شرایط لازم را فراهم نمی کرد. واقعه ۱۱ سپتامبر با طرح خطر تروریسم به سرعت این خلأ را پر کرد و جوامع غربی حول محور مقابله با این خطر فزاینده جدید منسجم شدند.
بنابراین، اسلام و مسلمانان به عنوان اصلی ترین خطر برای امنیت، فرهنگ و تمدن غربی مطرح شد و توسط رسانه ها و مجامع تولید کننده فرهنگ و رفتار جوامع غربی مورد بهره برداری قرار گرفت و به صورت دشمن خطرناک جایگزین خطر کمونیسم و شیطان شوروی گردید. صهیونیست ها یکی از اصلی ترین طرف های ذی نفع در این فرایند بودند. آنها توانستند با بهانه قرار دادن حوادثی مانند حمله به نشریه شارلی ابدو، امواج ضد یهودی و یهود ستیز موجود در جوامع غربی را به جریانات اسلام ستیز تبدیل کنند و خود در حاشیه امن قرار بگیرند.
گرچه مفاد این نامه، از جوانان اروپا و آمریکا می خواهد تا به تحقیق پرداخته و «خود تفکر کنند» اما نباید از نقش رسانه ای نهادهای مسئول از جمله حوزه های علمیه و رسانه های خبری غفلت کرد. پرداختن عالمانه به جوانب این نامه و در دسترس قرار دادن منابع مورد نیاز تحقیقی به زبان های مختلف در اختیار جوانان جویای حقیقت، کاری است که هم اکنون وقت انجام است و باید از این فرصت به وجود آمده که بازتاب های مهم جهانی داشته است، به نحوی شایسته بهره جست تا عطش طالبان حقیقت را با معارف ناب و اصیل اسلامی فرو نشاند.

جوان:پیام دعوت در اوج اسلام هراسی
«پیام دعوت در اوج اسلام هراسی»عنوان یادداشت روز روزنامه جوان به قلم عباس حاجی نجاری است که در آن می خوانید؛محاجه با سران کشور های غربی و مراکز نظریه پردازی آنان در چرایی اسلام هراسی آنان و دعوت نسل جوان در جهان به ویژه جوانان در اروپا و امریکای شمالی به شناخت ابعاد و ویژگی های اسلام ناب، از اهداف اصلی مقام معظم رهبری در پیامی است که شامگاه چهارشنبه گذشته از جایگاه رهبر جهان اسلام صادر نمودند.
مقابله گردانندگان غرب با اسلام ریشه در دین هراسی آنان داشته و قدمت آن نیز به تاریخ تحولات اروپا در قبل و بعد از رنسانس باز می گردد. تاریخ نگاران اگرچه ریشه این تفکر در اروپا را به نظام کلیسای قرون وسطی و همراهی با نظام های فئودالیته و سلطنتی می دانند، اما نمی توانند نقش اسلام را به عنوان دین برتر و منشأ بزرگ ترین تحول و تمدن علمی و فکری در آن دوران انکار کنند که پس از جنگ های صلیبی به تحول در اروپا انجامید.
اما غرب به رغم نقش روشنگرانه اسلام، همان کینه و عداوتی را که به سبب مظالم کلیسا در دوران قرون وسطی با دین داشت، پس از رنسانس و رشد پیشرفت علمی در آن کشور ها نیز با اسلام و هر اندیشه پویای دینی داشت که البته منشأ اندیشه سکولار غرب نیز در همین معناست.
به همین دلیل در عین مقابله مستقیم با اندیشه دینی، با تمرکز بر سیاست فرقه گرایی و فرقه سازی در جهان اسلام که فرق وهابیت و جریان تکفیری در کشور های اهل سنت و بهائیت در ایران، مصداق بارز آن است، از طریق سیاست تفرقه گرایی غرب کوشیده و می کوشد تا از انسجام کشور های مسلمان و شکل گیری یک قدرت اسلامی در جهان جلوگیری کند. اما پیروزی انقلاب اسلامی و معرفی اسلام ناب توسط حضرت امام خمینی (ره) به جهان معاصر و اثبات قابلیت و کارآمدی آن سبب شد که در عین اقبال مردم و در کشور های مسلمان به سمت انقلاب اسلامی توجه مردم به ویژه در کشور های اروپایی و امریکایی به سمت اسلام جلب شود که رشد روز افزون اسلام در این کشور ها مصداق بارز آن بود.
طی سال های اخیر میزان گرایش به اسلام در این کشور ها به گونه ای بود که مرکز آمار «سی اینترنشنال» بلژیک آن را یک رکورد می خواند و موسسه فرانسوی «ای اف او بی» نیز نسبت به رشد شتابان اسلام در اروپا طی سال های اخیر هشدار داده و پیش بینی می کند که اروپا در آینده نزدیک به یک قاره اسلامی تبدیل شود و البته اسلام هراسان نیز از آن به عنوان «بمبی خطرناک» نام می برند. بر اساس پیش بینی مراکز تحقیقاتی اروپا، رشد اسلام در این قاره تا سال ۲۰۲۰ دو برابر دیگر ادیان برآورد شده بود.
از منظر گردانندگان غربی، تنها راه مهار اقبال به سمت اسلام به ویژه در میان جوانان این کشورها ارائه چهره ای «سیاه و خونریز» از اسلام و نشاندن آن در جایگاه دشمنی ترسناک است و در این عرصه مسلمان ها و ریاکاران تکفیری که به عنوان نمایندگان اسلام واقعی، به استخدام غرب درآمده اند، عملاً به عنوان پیاده نظام غرب در عرصه اسلام هراسی عمل کرده و بدون نیاز به آشکار شدن چهره مستقیم غرب، اینان به عنوان عوامل بازدارنده برای جلوگیری از رشد اسلام در غرب عمل می کنند. دو ماه قبل مقام معظم رهبری در جمع شرکت کنندگان در همایش شناخت و مقابله با جریان تکفیری که به اهتمام مراجع و علما در قم برگزار شده بود، مهم ترین رسالت علما و جهان اسلام را روشنگری در مورد ماهیت این جریان و معرفی اسلام ناب به جوانان دانستند و در این پیام ضمن هشدار به راهبرد اسلام هراسی غرب، جوانان را به سمت شناخت اسلام دعوت می کنند. ایشان در این پیام ضمن اشاره به پیشینه دین هراسی و اسلام هراسی در غرب، جوانان اروپایی و امریکای شمالی را به چند نکته توصیه می فرمایند:
۱- مطالعه در ریشه یابی چرایی انگیزه های اسلام هراسی سران غربی.
۲- پیدا کردن شناخت بی واسطه از اسلام و منابع اصیل و دست اول آن از طریق مطالعه قرآن و زندگی پیامبر اسلام.
٣- اینکه اجازه ندهید که دستگاه های رسانه ای غرب با بهره گیری از تکنولوژی های جدید اطلاعاتی با چهره پردازی های موهن و سخیف، میان شما و واقعیت های اسلام سد عاطفی ایجاد کنند.
۴- تلاش برای یافتن پاسخ این پرسش ها، فرصت مغتنمی برای پر کردن این شکاف تصنعی دست ساخته غرب و کشف حقیقت های نو برای شما جوانان خواهد بود.

آفرینش:بحرانی خاموش، میراث ملک عبدالله
«بحرانی خاموش، میراث ملک عبدالله»عنوان سرمقاله روزنامه آفرینش به قلم حمیدرضا عسگری است که در آن می خوانید؛سرانجام پس از یک دوره طولانی درمان، پادشاه عربستان درسن ۹۱ سالگی از دنیا رفت و جهان سیاست را با ابهامات و فرضیه های بسیاری مواجه کرد. او در سال ۲۰۰۵ و پس از مرگ برادرش، ملک فهد، پادشاه عربستان سعودی شد و دراین مدت توانست ثبات خاندان سلطنتی را برمحور آل سعود حفظ و تداوم بخشد. به طوری که درمدت پادشاهی وی هیچگونه بحث و جدلی پیرامون انتخاب جانشین و یا به دست گرفتن پست های کلیدی به وجود نیامد.
هرچند که وی پیش از مرگش ولیعهد و جانشین خود را انتخاب کرده بود و راه را برای استمرار پادشاهی آل سعود هموار ساخته بود، اما حفظ ردای حکومت برای آل سعود به مراحل سخت خود رسیده است. سازوکارها برای فرآیند جانشینی در عربستان بر طبق اصولی که از عبدالعزیز به ارث رسیده ، صرفا بر اساس حفظ حکومت موروثی طراحی شده است. طی سال ها، انتقال قدرت میان اعضای یک نسل به ثبات رژیم سعودی کمک کرده است، اما این امر معضلی را ایجاد کرده که ناشی از وارثان و جانشینان پیر و پا به سن گذاشته، است. جنگ قدرت، در حال انجام در پشت صحنه، مسئله ای است که شاید علنی نباشد اما بسیاری از شاهزادگان را درگیر خود کرده است.
به طور سنتی خط مشی عربستان تا حد زیادی به شخصیت و آرا و نظرات پادشاه وابسته است، اما دلیلی وجود ندارد که اعتراضات و مخالفت های درون خاندانی با پادشاه علنی گردد. اگر چه به طور کلی تصمیمات از طریق مشورت و رایزنی و نیز میل به توافق میان مسئولان ارشد خاندان سعودی گرفته می شود، اما با این حال پادشاه، تصمیم گیرنده نهایی است. لذا مرگ ملک عبدالله به معنای پایان دوره ای مهم در تاریخ عربستان سعودی محسوب می شود، چرا که مدعیان باقی مانده برای تصاحب جایگاه پادشاهی از توان و نفوذ کافی برخوردار نیستند.
درحال حاضر شاهزاده سلمان به عنوان شاه جدید نیز ٨۰ سال سن دارد و براساس گزارش های مختلف به سبب سکته مغزی دچار اختلالات حواس نیز هست. ضمن اینکه جانشین وی نیز یعنی شاهزاده مقرن نیز که به عنوان جوانترین فرزند ذکور عبدالعزیز محسوب می شود ۷۰ سال سن دارد و شاهزادگان سعودی نسبت به انتخاب وی اختلافات بسیاری دارند.
ولی فارغ از اینکه جانشین فعلی ملک عبدالله، چند سال حکومت می کند، باید اذعان داشت که درزمان فعلی عربستان هم در داخل و هم در خارج از مرزهای کشور با چندین چالش عمده مواجه خواهد شد. جهان عرب در حال روبرو شدن با یکی از دشوارترین دوره های حیات خودش است، و ثبات سیاسی در عربستان سعودی دارای پیامدهای بسیاری برای دیگر کشورهای عربی خواهد بود. تا کنون، عربستان و دیگر کشورهای منطقه خلیج فارس از درآمدهای سرشار حاصل از فروش نفت و گاز بهره می بردند تا صحنه و شرایط سیاسی منطقه را شکل دهند.
خاندان های سلطنتی در منطقه، به کمک این درآمدها، بر طبق اولویت ها و منافع ژئواستراتژیک خودشان (و گاهی شرایط و اولویت های فرقه ای)، از رژیمی پشتیبانی و یا رژیمی دیگر را تضعیف می کردند. اگر قیمت نفت برای مدتی طولانی در سطح کنونی باقی بماند، به تدریج ذخایر ارزی عربستان (چیزی در حدود ۷۵۰ میلیارد دلار) کاهش پیدا خواهد کرد و در نتیجه همین امر، توانایی این کشور برای پشتیبانی مالی از کشورها و بازیگران مختلف مانند مصر و حتی شهروندان خودش نیزتحلیل خواهد رفت. ضمن اینکه دیدگاه رایج چه در داخل و چه در خارج عربستان این است که ثبات سیاسی در این پادشاهی به شدت به سلامتی و طول عمر حاکم مطلق کشور وابسته است.لذا این موضوع در کنار مشکلات سیاسی و اقتصادی که ممکن است در آینده به چالشی برای جامعه داخلی عربستان منجر گردد، می تواند ثبات حکومت آل سعود و حتی نظام پادشاهی عربستان را با چالش جدی مواجه کند.
با تمام آنچه که گفته شد نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت اتفاق خاصی در ساختار داخلی و خارجی حکومت عربستان ایجاد شود، چرا که ملک عبدالله پادشاه قبلی عربستان، حتی المقدور راه های تزلزل و اختلاف در خاندان سلطنتی، پس از مرگ خویش را مسدود ساخته است. اما پادشاه قبلی عربستان بحرانی خاموش را در دل خاندان خود به ارث گذاشته است که هیچ تضمینی وجود ندارد که نفت و طلا بتواند ثبات این نوع حکومت پادشاهی مطلقه را تضمین و تثبیت کند.

آرمان:درخواست اتحادیه اروپا و بی تعهدی کنگره
«درخواست اتحادیه اروپا و بی تعهدی کنگره»عنوان یادداشت روز روزنامه آرمان به قلم داود هرمیداس باوند است که در آن می خوانید؛در روزهای اخیر شاهد نامه اتحادیه اروپا و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به کنگره آمریکا برای جلوگیری از وضع تحریم های جدید علیه ایران از سوی کنگره بوده ایم. یکی از اصولی که در بیانیه ژنو مورد توافق قرار گرفت این بود که از وضع هرگونه تحریمهای جدید خودداری شود و حتی تحریمهایی نیز که کنگره آمریکا وضع کرده بود تعلیق شوند. این یک تعهد است و زمانی که وزرای خارجه یک دولت تعهدی را امضا می کنند در واقع دولت متبوع خویش را بدان تعهد ملزم نموده اند. بنابراین اقدام کنگره آمریکا در وضع تحریمهای جدید کاملا خلاف تعهدی است که دولت آمریکا امضا کرده است.
نکته دوم این است که علاوه بر دولت آمریکا سایر اعضای ۱+۵ نیز از نظر منطقی با این خط و مشی کنگره آمریکا مخالفند چرا که بیانیه امضا شده، همه اعضای ۱+۵ را ملزم به تعهدات مطرح شده کرده است و در واقع این بیانیه مجموعه تعهداتی است میان همه اعضای گروه ۱+۵ و ایران. بنابراین وزرای خارجه اتحادیه اروپا بر این باورند که اگر کنگره آمریکا قصد داشته باشد اقدامی خلاف تعهدات از خود نشان دهد تا حدودی شکاف در میان مواضع اعضای اتحادیه اروپا و دولت آمریکا به وجود خواهد آمد.
نکته سوم هم این است که بالاخره برای طرف مقابل یعنی ایران با وجود همه بن بستهای پیش رو به هر حال شرایطی به وجود خواهد آمد که در مقابل از مسیر تعهدات خارج شود. اعضای اتحادیه اروپا معتقدند راهی را که تا به اینجای کار طی نموده اند و توافقاتی که حاصل یافته است تقریبا از بین خواهد رفت. لذا آنها خواهان رفع مشکلات هستند بخصوص وقتی که این مشکلات ماهیتی اقتصادی و مالی نیز داشته باشند. پس منطقا آنها با این اقدامات کنگره مخالفند.
این موضوع در جریان سفر اخیر دیوید کامرون نخست وزیر انگلستان به آمریکا نیز به وضوح نمایان بود. وی در مصاحبه ای رسمی به همراه اوباما اعلام کرد از نظر انگلستان هرگونه اقدامی که ناظر به وضع تحریمهای جدید انجام پذیرد مردود است. حال کشور های عضو اتحادیه اروپا و بخصوص سه کشور عضو در گروه ۱+۵ یعنی آلمان، انگلستان و فرانسه مشترکا این پیام را به کنگره آمریکا منتقل کرده اند. چرا که اقدامات کنگره در حال حاضر به هیچ وجه منطقی نیست.
در چنین شرایطی اگر کنگره آمریکا دست به وضع این تحریمها بزند اعضای اتحادیه اروپا نمی توانند بپذیرند و مجبورند خط و مشی متفاوتی را با دولت آمریکا اعلام کنند. منتها قبل از این که کار به چنین شرایطی منتهی شود آنها به صورت جمعی از کنگره درخواست نموده اند که به اصول توافق شده پایبند باشد. بدون تردید مواضع اتحادیه اروپا برای آمریکا بسیار حائز اهمیت است و حال انتظار این است که این درخواستها اثر گذار باشد.

مردم سالاری:وقتی رهبر با فردایی ها سخن می گوید
«وقتی رهبر با فردایی ها سخن می گوید»عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاری به قلم امیر راغب است که در آن می خوانید؛پیام آیت الله خامنه ای خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی درباره دور جدید «اسلام هراسی» در اروپا و آمریکا، از جهات متعددی حائز اهمیت است. لحن و ساختار خطابی نامه، هرچند آگاهانه از یک لحن دیپلماتیک به دور است؛ اما شباهت فراوانی به خطابه های یک «رهبر دینی» در پارادایم مسیحی دارد که نشان از اشراف کامل رهبر انقلاب به اسلوب آشنای این قبیل خطابه ها در اذهان جوانان مسیحی است.
تأکید باظرافت به استفاده از ادبیات مشفقانه و دلسوزانه، در کنار استفاده متعدد از مضامین اخلاقی همچون «وجدان»، «حقیقت جویی»، «صداقت» و... نشان می دهد که از نقطه نظر رهبر انقلاب، راهِ گفت وگو میان ادیان و بلکه گفت وگوی میان انسان ها، از پل شکننده ولی دیرپای «اخلاق» می گذرد.
رهبر انقلاب، با این اقدام، نشان دادند که نه تنها به درستی و فراتر از آن، «ضرورت» پیمودن این راه، در شرایط کنونی جهان، اعتقاد دارند، بلکه چگونگی رسیدن به مقصد در این راه طلایی را نیز به خوبی می دانند. درسی که به نظر می رسد بسیاری از دلبستگان و اطاعت گران زبانی مقام معظم رهبری نیز می بایست آن را فرا بگیرند.
علاوه بر آن، مضمون خطابه آیت الله خامنه ای به جوانان اروپا و آمریکا، گویای این نکته است که رهبر انقلاب، با آسیب شناسی درست از زمینه ها و مولفه های شکل دهنده موج «اسلام هراسی»، میان آنچه عامل «ایجاد» این موج شرارت بار است با آنچه صرفا این موج را «تشدید» و «تقویت» می کند؛ تفاوتی راهبردی قائل هستند.
اگر اقدام چند مسلمان جاهل در ترورِ عاملان توهین سازماندهی شده به رسول اکرم (ص) - که به تعبیر رهبری، ای بسا از سوی طراحان این سازماندهی، استخدام شده باشند - یکی از عوامل «تشدید» پروژه اسلام هراسی است؛ اما نگاه ها هرگز نباید از گردانندگان اصلی این پروژه و نیت ها و زمینه های راهبردی «اسلام هراسی» در جهان امروز، غافل شود. تروریسم مذهبی، و «هراس مذهبی» و «نفرت ضد مذهبی»، اضلاع سه گانه یک مثلث هستند که هرچند ممکن است در ظاهر، یکی، دیگری را نشانه رود؛ اما در شرایط کنونی، بازوان یک برنامه عملیاتی واحد می باشند. این امر به درستی، گویای آن است که در مقام برخورد و اعتراض و «مقاومت» در برابر این پروژه واحد (اسلام هراسی/اسلام ستیزی/ تروریسم) نیز هرگز نباید از یکی از این اضلاع سه گانه، علیه دیگری استفاده کرد. چرا که این شیوه، آشکارا فروغلتیدن در دام طراحان پروژه اسلام هراسی است.
رهبر معظم انقلاب، با اشاره به پارادایم «تاریخ نگاری انتقادی»، که چندی است در محافل روشنفکری غرب، نمود عینی یافته و به نحله ای قدرتمند در مطالعات سیاسی و اجتماعیِ آکادمیک غرب تبدیل شده است؛ به درستی، اذهان مخاطب خود را به زمینه های تاریخی متوجه می سازند که مختصات میدان عمل راهبرد «اسلام هراسی» کنونی را می سازد. ایشان با اشاره به نمونه هایی نظیر «برده داری»، «استعمارِ نژادی» و «کشتار مذهبی» و پاکسازی دینی در تاریخ غرب، تلاش می کنند به درستی، این جدال را نه یک «جدال مذهبی»، بلکه یک «جنگ زرگری سیاسی» معرفی کنند و از این طریق، اذهان جوانان غربی را به کاوش در چرایی کاربست طول و دراز این راهبرد، در الگوی حکمرانی غرب، دعوت نمایند. کنکاش در باب «ساختار قدرت» در کشورهای غربی که آشکارا بر «بیرون گذاردن» و طرد «دیگری» - حال اسلام باشد یا هر هویت دیگری - استوار است و ظاهرا حالا و پس از خنثی کردن مسیحیت از «حقیقت» خود، «حقیقت اسلام» و اسلام رحمانی را به عنوان حامل الگوی متفاوتی از حکمرانی، یگانه رقیب خود می داند (در این زمینه به نظر می رسد حتی الگوی کمونیستی هم تفاوتی با الگوی غربی نداشت). اینچنین رهبر انقلاب، «نقطه کانونی» برخورد با «اسلام» و «اسلام هراسی» را هدف می گیرند.
بخش انتهایی پیام رهبر انقلاب - در مقام یک رهبر عالی رتبه دینی- گشودن پنجره ای برای مواجهه با «حقیقت اسلام» به روی جوانان غربی است. اینکه فراتر از روایت های متفاوت و متعارض از اسلام، که ای بسا با حمایت رسانه ای غرب، یکی علیه دیگری، تمهید می شوند تا نهایتا «شکاف مذهبی»، نیروی سیاسی اسلام را خنثی کند؛ راه آشنایی با چهره حقیقی دین، مواجهه آشکار و بی واسطه با «قرآن» و «تاریخ اسلام»، خصوصا تاریخ زندگی پیامبر رحمت (ص) است.
در تحلیل نهایی می توان اینگونه جمع بندی کرد که پنجره ای که سال ها پیش امام خمینی (ره) در برابر سردمداران بلوک شرق، گشود ؛ امروز از سوی رهبر انقلاب، با الگویی متفاوت، «تکرار» شد. این بار اما به واسطه عبرت از آن تجربه، نه مقامات سیاسی، بلکه جوانان غربی، که حاملان «نیروی حقیقت» و سازندگان «اجتماع آینده» غرب هستند خطاب قرار گرفتند تا به فرموده رهبری، شاید این نیروی حقیقت، فردایی دیگر را در تعامل اسلام و غرب، رقم بزند.

ابتکار:حاج قاسم و ظریف دو روی یک سکه
«حاج قاسم و ظریف دو روی یک سکه»عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار به قلم محمدعلی وکیلی است که در آن می خوانید؛شرایط جدید جهانی باعث شده تا مولفه های قدرت متنوع و شیوه های اثرگذاری کشورها متکثر گردد. همزمان با تضعیف مرزهای ملی و گسترش نهاد های فراملی تهدیدها و فرصت های مشترک جهانی رو به فزونی است.
در این شرایط منافع و مصالح کشورها به هم گره خورده است. به عبارتی مرز قدرت جهانی شده است و قدرت را نه درون یک کشور که در متن تحولات جهانی باید جستجو کرد. کشوری که در سطح بین المللی تاثیر گذار است قدرت جهانی دارد و کشوری که در مناسبات جهانی غایب و فاقد تاثیرگذاری باشد و در مناسبات به حساب نیاید منزوی و فاقد مولفه قدرت خواهد بود. در واقع روندهای جدید جهانی، دیپلماسی را نیز متحول کرده است به گونه ای که در کنار دیپلماسی رسمی و سنتی اشکال جدید دیپلماسی در راستای تحقق منافع ملی کشورها به کار می رود و دیپلماسی عمومی دیگر تنها یک شیوه تبلیغاتی یا روش تعامل عمومی نیست بلکه مجموعه ای از تاکتیک ها و استراتژی های جدید دیپلماتیک است که پشتوانه ی دیپلماسی رسمی و در خدمت سیاست خارجی کشور می باشد. طبیعی است پیشبرد دیپلماسی رسمی در جهان پیچیده کنونی با روش های سنتی کارساز نیست بلکه اشراف بر مناسبات جهانی و بهره مندی از هوش بالا در کنار تسلط بر زبان محاوره و شگردهای چانه زنی و همچنین آگاهی از زمینه های فکری، روانی و اجتماعی طرف های مقابل شرط لازم در دیپلماسی رسمی است.
بی شک این شرایط برای پیشبرد منافع کشور در میدان نبرد دیپلماسی کافی نیست بلکه در کنار این شرایط لازم، شرایط مهم تری نیز ضروری است. دیپلماسی رسمی در میدان دیپلماسی نیازمند اعتماد به نفس است. اعتماد به نفس با توهم و فانتزی حاصل نمی آید. هرگاه تکنیک های دیپلماسی رسمی متکی بر سرمایه های حاصل از دیپلماسی عمومی باشد برآیند آن موفقیت و اعتماد به نفس خواهد بود. خوشبختانه ایران هم از ظرفیت دیپلماسی منحصر به فردی برخوردار است و هم امروز در میدان دیپلماسی رسمی به دلیل هوشمندی و تدبیر با تکیه بر دست آوردهای دیپلماسی عمومی توانسته منافع ملی کشور را متناسب با مقدورات به پیش ببرد.
یکی از جلوه های دیپلماسی عمومی توان کشور در مهار تهدیدهای جهانی است. جهان امروز زیر فشار گروه های تروریستی جهانی ناامن است و هر روز نیز بر این ناامنی افزوده می شود.
منطقه خاورمیانه از دیر زمان کانون ناامنی ها بوده است. گروه های تروریستی همچون القاعده، داعش، النصره و... چهره جهان را ناامن و منطقه خاورمیانه را به جولانگاه خود تبدیل نموده اند. در همه این سال ها به تجربه اقدامات میدانی جمهوری اسلامی پیشگام در مهار این تهدیدها و سرکوب گروه های تروریستی بوده است. این روزها که قدرت های بزرگ ذیل ائتلاف جهانی مشغول ارزیابی میزان موفقیت و ناکامی های خود در برخورد با داعش اند همگی اذعان دارند که تنها ابزار مهار و تنها کشور کامیاب در میدان نبرد با تروریسم ایران بوده است.
سران کشور عراق همگی اذعان دارند که اگر سردار قاسم سلیمانی نبود اکنون بغداد به تصرف داعش درآمده بود. آنچنانکه پیش از آن نیز همگان اقرار داشتند که اگر سلیمانی نبود سوریه به تصرف گروه های مختلف تروریستی درآمده بود و یا آرامش نسبی کنونی لبنان مدیون قاسم سلیمانی است. آنچنانکه اعتماد به نفس مردم مظلوم یمن در تقابل با دولت دست نشانده نیز با اتکاء به این سرمایه جهانی است.
پس ایران در میدان دیپلماسی عمومی گوی سبقت را از رقبا ربوده است اگر چه جهان نیز از نتایج آن بهره مند شده است. ارزش مهار داعش در منطقه وقتی نمایان می شود که سه نفر از تروریست های داعش یک هفته تمام آیتم های امنیتی کشوری چون فرانسه را به هم ریختند و وحشت و بهت را بر آن کشور حاکم کردند اما ده ها لشکر آنان در عراق و سوریه با همت ایران و محوریت شخصیت کاریزماتیک حاج قاسم زمین گیر شده اند و اکنون در محاصره به سر می برند.
بی شک در یک تقسیم کار این موفقیت ها در میدان دیپلماسی رسمی به کار گرفته می شود و دست دیپلمات ها را پر می کند و قدرت چانه زنی ظریف را برای ستاندن حقوق ملت بالا می برد. هیچکس باور نمی کند که چشم و ابروی ظریف و یا توان چانه زنی او و اشرافش بر فرهنگ غربی ها شرط کافی در پیشبرد اهداف کشور باشد بلکه سرمایه های ظریف همان داشته های ملت ایران است. وضع کنونی همان وضع زمان جنگ می باشد. در زمان جنگ دیپلمات های رسمی در میدان نبرد دیپلماسی با اتکاء بر دست آوردهای رزمندگان قدرت چانه زنی خود را بالا می بردند.
در آستانه هر دور مذاکرات رزمندگان عملیاتی را برای پشتوانه انجام می دادند و دیپلمات ها هم با دست پر و با کارت برنده وارد مذاکرات می شدند. نتیجه آن هماهنگی و تقسیم کارآن بود که شورای امنیت مجبور شد در قطعنامه ۵۹٨ تجاوزگری عراق را به رسمیت بشناسد و حقوق ایران را مورد تأیید قرار دهد. امروز هم همزمان با چانه زنی محمد جواد ظریف در میدان نبرد دیپلماسی هسته ای حاج قاسم در میدان دیپلماسی عمومی آتش تهیه فراهم می کند و پشتوانه سازی می نماید. این تقسیم کار هماهنگ رمز پیشبرد اهداف کشور است. اما در همین شرایط متاسفانه صداهای تفرقه افکن به گوش می رسد و بیم هدر دادن فرصت ها را ایجاد کرده است.
عده ای تلاش می کنند پشت سر حاج قاسم سنگر بگیرند و به نام این مرد مخلص و بی ادعا تلاش های ظریف را انکار کنند و گروهی دیگر هم عکس آن را مرتکب می شوند اما ظریف و حاج قاسم هر دو در یک میدان در حال نبردند. آنان به اقتضای وظایف مسئولیتی را عهده دارند اما زحمات حاج قاسم بدون دیپلماسی ظریف نتیجه بخش نخواهد بود و تلاش ظریف بدون پشتوانه زحمات حاج قاسم راه به جایی نخواهد برد. بر این اساس بهتر است تفرقه افکنان اجازه دهند که ظریف و حاج قاسم بر فراز تقسیم بندی های سیاسی داخلی و در ذیل منافع ملی کشور به عنوان دو بازوی قدرت ملی نقش آفرین بمانند تا ثمره تلاش شان را مردم درآینده ی نزدیک ببینند.

دنیای اقتصاد:فرصت طلایی اصلاحات یارانه‏ای موفق
«فرصت طلایی اصلاحات یارانه‏ای موفق»عنوان سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به قلم دکتر هادی صالحی اصفهانی است که در آن می خوانید؛مقاله سال گذشته پروفسور محمدهاشم پسران و من، حاوی پیشنهاد یک فرمول برای تعیین قیمت داخلی انرژی به صورت «درصدی مشخص» از میانگین هموارشده قیمت بین‏المللی بود؛ به‏نحوی‏که «درصد» تعیین‏شده به تدریج افزایش یافته و در یک بازه زمانی مشخص چندساله، قیمت داخلی انرژی را به سطحی قابل مقایسه با میانگین قیمت‏های بین‏المللی برساند.
مقاله فوق تاکید داشت که تصویب این فرمول توسط دولت و مجلس محترم در یک نوبت و مقید ماندن به آن فرمول، می‏تواند علاوه بر جلوگیری از مباحث همه‏ساله فرسایشی در زمینه نحوه اصلاح قیمت انرژی، زمینه مناسبی را برای پیش‏بینی‏پذیر ساختن فرآیند اصلاح قیمت داخلی انرژی در مسیر میانگین قیمت‏های بین‏المللی، فراهم کند.
اما در شرایط فعلی، پس از گذشت یک سال از انتشار مقاله فوق و به ویژه با توجه به تلاطم اخیر قیمت جهانی انرژی، این پرسش مطرح می‏شود که طرح فوق تا چه حد قابل اجرا است؟
واقعیت آن است که تفاوت چشمگیر قیمت انرژی در داخل و خارج کشور در گذشته بحث‏های زیادی را در مورد یارانه فوق‏العاده بالای انرژی و چگونگی هدفمندسازی آن مطرح کرده است. اجماع حاصل از آن بحث‏ها در سال ۱٣٨٨ به تصویب قانون هدفمند کردن یارانه ها انجامید که سیاست درازمدتی را برای تعیین قیمت انرژی در داخل کشور مشخص کرده بود، ولی تا حدود زیادی دست دولت را در مورد نحوه اجرای قانون و روند گذار به نظام قیمت گذاری جدید، باز گذاشته بود.
آنچه از آن زمان کم و بیش مشخص بوده این است که قیمت انرژی در داخل باید به قیمت‏های بین المللی نزدیک شود، اما قدم‏های لازم برای این کار و سرعت حرکت در آن جهت هنوز مورد مناقشه مانده است. در واقع روش قیمت‏گذاری انرژی عملا فرق چندانی با سابق نکرده است، هر چند که نحوه استفاده از درآمد حاصل از فروش انرژی در حال دگرگونی بوده و هست. در چند سال گذشته، به طور معمول ضمن تنظیم و تصویب بودجه سالانه تصمیمی هم در مورد قیمت انرژی گرفته شده و پس از یک جهش نسبتا بزرگ برای مدتی ثابت نگه داشته شده است. بعد هم به خاطر تورم تدریجا قیمت نسبی انرژی کم و بیش به جای اولش برگشته و دور جهش و تثبیت قیمت تکرار شده است و در مجموع دستاورد زیادی در پیشبرد هدف قانون هدفمندی نداشته است.
برای حل این مساله، پروفسور محمد هاشم پسران و من، سال گذشته پیشنهاد کردیم که در یک مرحله قیمت انرژی به صورت درصدی از میانگین قیمت‏های بین‏المللی تعیین شود و بعد با یک قاعده ساده به شکل تابعی از تفاوت تورم داخلی و خارجی و نیز تغییرات مستمر قیمت نسبی انرژی در بازار جهانی تغییر کند. درصد تعیین شده هم به تدریج براساس یک شیب ثابت تغییر کند تا وقتی که قیمت انرژی داخلی به سطح موردنظر در قانون هدفمندی برسد. پیشنهاد ما آن بود که فرمول اصلاح قیمت فوق، یک بار به تصویب دولت و مجلس برسد و سپس اجرا شود و دیگر مساله قیمت‏گذاری انرژی، موضوع «جدل سیاسی همه‏ساله» نباشد.
پاسخ به چند نقد
هر چند این پیشنهاد از طرف گروهی از متخصصین مورد توجه قرار گرفته، ولی تاکنون مورد توافق سیاست‏گذاران واقع نشده است. شاید یکی از دلایل عمده برای حفظ روال گذشته این باشد که ثابت نگه داشتن قیمت و تغییر جهشی آن، در کوتاه‏مدت به سیاستمداران کنترل بیشتری روی منابع بودجه و مهار تورم (به خصوص در مورد هزینه انرژی خانوار) می‏بخشد، هر چند که می تواند در درازمدت، اجرای قانون هدفمندی، استفاده بهینه از منابع انرژی و حتی کنترل تورم را با مشکل روبه رو کند. البته نگرانی عدم کنترل در کوتاه‏مدت، چندان بیجا نیست. مثلا اگر سال گذشته دولت قاعده پیشنهادی ما را به اجرا گذاشته بود، الان با توجه به افت شدید قیمت بین المللی انرژی در چند ماه گذشته، درآمد دولت از فروش انرژی در داخل پایین می رفت و امکان داشت مشکل کسری بودجه ایجاد کند. بعد هم اگر همان‏طور که احتمالش هست، قیمت جهانی ناگهان به سطح چند ماه پیش برگردد، قیمت داخلی هم باید با آن رشد کند، که می‏تواند تورم‏زا باشد و به رفاه خانوارها آسیب برساند. با توجه به این گونه نگرانی ها و شرایطی که در بازار بین المللی انرژی پیش آمده، اکنون این سوال مطرح شده که آیا ادامه روش سیاست‏گذاری گذشته بهتر از استفاده از دستوری شبیه آنچه ما پیشنهاد کردیم نیست؟
پاسخ من به این سوال به دلایلی که در ذیل ارائه می کنم، منفی است:
اول از همه باید یادآور شوم که برای رسیدن به چند هدف متفاوت، نیاز به حداقل همان تعداد ابزار سیاست‏گذاری هست. نمی شود با کنترل قیمت انرژی، هم تورم و هم کسر بودجه را کنترل کرد و همزمان به اهداف استفاده بهینه از منابع انرژی و ضربه‏گیری هزینه خانوار رسید. بهترین و مهم‏ترین هدف برای طراحی سیاست‏گذاری قیمت انرژی، زمینه‏سازی برای «استفاده بهینه از منابع انرژی» است. کنترل کسری بودجه و مقابله با ضربه های تورمی و آثار آنها، هر یک ابزار خودشان را لازم دارند.
هدف فرمول پیشنهادی پروفسور پسران و من، مبتنی بر رسیدن به قیمت‏گذاری بهینه انرژی در درازمدت است. کنترل قیمت انرژی ممکن است مشکلات تورم و کسری بودجه را در کوتاه مدت حل کند، ولی در درازمدت مشکلات بزرگ تری ایجاد می کند که نهایتا به زیان کل جامعه است.
البته باید این را هم اضافه کنم که نفع قیمت گذاری به روال گذشته، حتی در «کوتاه‏مدت» هم، چندان روشن نیست. مثلا باید توجه داشت که بالا نگه داشتن قیمت انرژی در داخل وقتی قیمت جهانی پایین می‏رود، تولیدکنندگان داخلی را با مشکل رقابت در بازارهای صادرات و واردات روبه رو می کند و می تواند ضربه بزرگی به تولید بزند. بعد هم وقتی قیمت بین‏المللی انرژی بالا برود، عدم تطبیق قیمت داخلی با آن، مصرف داخلی را بالا نگه می دارد و کشور را از درآمد بیشتر صادرات انرژی و دسترسی به منابع گسترده تر برای سرمایه گذاری محروم می کند.
برای رسیدن به هدف کنترل تورم باید ساز و کار لازم را برای تنظیم رشد نقدینگی ایجاد کرد، به نحوی که مردم اعتماد پیدا کنند که هدف سیاست پولی ایجاد ثبات اقتصادی است، نه تامین کسری بودجه یا ایجاد منبع مالی برای افراد یا گروه های خاص. مقابله با آثار ضربه های تورمی روی خانوارهای آسیب پذیر هم باید از طریق توسعه و استفاده کارآ از نهادهای تامین اجتماعی و چترهای حمایتی دنبال شود.
همچنین برای مدیریت کسری بودجه، ابزار موثر عبارت است از: توسعه بازار اوراق مشارکت، تنظیم مالیات ها و هزینه های دولت و تشریک مساعی با بخش خصوصی در موارد مناسب. در واقع سیاست بهینه قیمت انرژی می تواند مکمل استفاده از این گونه ابزار باشد. مثلا، وقتی قیمت انرژی در بازار جهانی پایین می رود، کاهش متناسب قیمت داخلی آن به کنترل تورم و رشد تولید بخش خصوصی کمک می کند و این می تواند هم درآمد مالیاتی را افزایش دهد و هم از هزینه های دولت بکاهد؛ بنابراین به حل مشکل کسری بودجه کمک کند. اگر بازار اوراق مشارکت توسعه یافته باشد و مردم به نظام سیاست پولی اعتماد پیدا کنند، نرخ بهره هم ممکن است کاهش پیدا کند و هزینه استقراض دولت را پایین بیاورد. در زمان رشد قیمت انرژی در بازارهای بین المللی، ترقی قیمت در داخل درآمد دولت را بالا می برد و امکان بیشتری برای مقابله با مشکلات اقتصادی در کوتاه مدت و پس انداز برای درازمدت ایجاد می کند.
یک سوال دیگر که در مورد روش پیشنهادی مطرح است این است که بهترین شرایط برای شروع استفاده از آن چه وقتی است. آیا بهتر است حالا که قیمت جهانی انرژی به شدت افت کرده و به قیمت‏های داخلی نزدیک شده، دولت به استفاده از چنین قاعده‏ای دست بزند؟ یا اینکه روال گذشته را فعلا دنبال کند و وقتی قیمت انرژی دوباره بالا رفت روش جدیدی را به کار بگیرد؟ به نظر من قیمت پایین انرژی شرایط بهتری را برای تغییر روش ایجاد کرده است چون رسیدن به هدف پیش‏بینی‏شده در قاعده پیشنهادی ما به شیب بسیار کمتری نیاز دارد و سریع‏تر می توان به اهداف درازمدت رسید. البته اگر در آینده قیمت جهانی مجددا با سرعت بالا برود، تغییر قیمت در داخل نیز مطابق قاعده پیشنهادی لازم خواهد بود؛ ولی همان‏طور که در نوشتارهای قبلی من و پروفسور پسران مطرح شده، برای هموار کردن راه فرمول مورد استفاده را می‏توان طوری تنظیم کرد که تغییرات قیمت بین المللی را به تدریج در قیمت داخلی منعکس کند.
در خاتمه پاسخ به این سوال لازم است که آیا بهتر نیست به جای استفاده از فرمول، قیمت انرژی شناور باشد و به طور روزمره با قیمت جهانی بالا و پایین برود؟ این در واقع سیاستی است که اخیرا دولت اندونزی اتخاذ کرده است و چون قیمت جهانی انرژی در حال حاضر فوق العاده پایین است، فعلا با قبول عام و تحسین بعضی صاحب نظران روبه رو شده است، ولی معلوم نیست این سیاست در صورت جهش قیمت جهانی پایدار بماند. البته اگر دولت دسترسی به منبعی برای پرداخت یارانه انرژی نداشته باشد، راهی جز شناور نگه داشتن قیمت نمی ماند. شرایط دیگری که به اتخاذ قیمت شناور، «پایداری سیاسی»می‏دهد، وقتی است که درآمد مردم بالا باشد و بازارهای مالی و بیمه هم توسعه یافته، به‏طوری‏که تکانه‏های قیمت انرژی آثار کوچکی روی رفاه خانوارها بگذارد.
ولی در بسیاری کشورهای در حال توسعه که صاحب منابع انرژی هستند هیچ یک از این دو مورد فوق صدق نمی‏کند. در نتیجه با بروز شوک قیمت جهانی انرژی، نگرانی از آثار آن فشار سیاسی زیادی را برای کنترل قیمت ایجاد می کند و دیر یا زود عملا به تعلیق سیاست شناوری می انجامد. در این شرایط وجود فرمولی که در درازمدت منعکس کننده قیمت جهانی بوده و در کوتاه مدت و میان‏مدت هم نوسانات قیمت را تا حدودی هموار می‏کند، دو مزیت عمده دارد. یکی اینکه به دولت و مردم فرصت واکنش و تطبیق می‏دهد. دوم اینکه به جای رویارویی محتمل با شکست سیاست شناوری و بازگشت به چرخه بی نظم تثبیت و جهش قیمت داخلی، یک فرمول مناسب می‏تواند به پایداری روال قیمت‏گذاری در طول زمان و نهایتا به حصول اهداف درازمدت، کمک کند.

جام جم آنلاین