• روایت های جمهوری اسلامی و آمریکا از «راه حل»های به دست آمده در لوزان، متفاوت است. این نوشته مقایسه ای است تطبیقی بین بیانیه وزارت خارجه ی آمریکا و آن چه در ایران انتشار یافته است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۴ فروردين ۱٣۹۴ -  ٣ آوريل ۲۰۱۵

سهراب مبشری: هدف این نوشته اطلاع رسانی است. نه تحلیل است نه موضعگیری. نگارنده وقتی ضرورت این نوشته را دریافت که دید به غیر از برخی سایتهای افراطیون ضد توافق هسته ای در ایران، کسی دست به اطلاع رسانی مشابهی نکرده است یا لااقل آن را مرکز توجه خود قرار نداده است.
موضوع این است که روایت های جمهوری اسلامی و آمریکا از «راه حل»های به دست آمده در لوزان، متفاوت است. از آنجا که این تفاوت روایت می تواند نشانه ای از احتمال عدم توافق نهایی باشد، توجه به آن ضروری است.
به غیر از بیانیه کوتاهی که متون انگلیسی و فارسی آن شامگاه سیزده فروردین در لوزان توسط مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر خارجه جمهوری اسلامی خوانده شد، دو بیانیه دیگر هم انتشار یافته اند. یکی به زبان انگلیسی است و در سایت وزارت خارجه آمریکا آمده است. این بیانیه امضای دفتر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا را دارد. دیگری گویا از سوی وزارت خارجه ایران در اختیار رسانه های ایران گذاشته شده است اما امضا ندارد. تنها برخی رسانه ها اشاره هایی به منبع این بیانیه دارند.
این نوشته، حاوی مقایسه محتوایی بین این دو بیانیه است. مقایسه خلاصه تری توسط برخی سایتهای نزدیک به «دلواپسان» به منظور محکوم کردن نتایج مذاکرات لوزان نیز انجام شده است. اما نگارنده در هیچ رسانه ای مقایسه کامل را ندیده است. جدول زیر، مورد به مورد محتوای دو بیانیه را بازتاب می دهد.


متن وزارت خارجه آمریکا
هیچ چیز مورد توافق قرار نمی گیرد تا اینکه همه چیز مورد توافق قرار گیرد.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن انتشار یافته در ایران
مجموعه متضمن این راه حل ها جنبه حقوقی نداشته و صرفا راهنمای مفهومی تنظیم و نگارش برنامه جامع اقدام مشترک را فراهم خواهد ساخت.
متن وزارت خارجه آمریکا
مضمون مشابهی در بیانیه آمریکا نیامده است.


متن انتشار یافته در ایران
در چارچوب راه حل های موجود، هیچ یک از تاسیسات و فعالیت های مرتبط هسته ای متوقف، تعطیل و یا تعلیق نمی شود و فعالیت های هسته ای ایران در تمامی تاسیسات هسته ای از جمله نظنز، فردو، اصفهان و اراک ادامه خواهد یافت.
متن وزارت خارجه آمریکا
مضمون مشابهی در بیانیه آمریکا نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است حدود دوسوم از سانتریفوژهای نصب شده خود بکاهد.
متن انتشار یافته در ایران
درصد کاهش در بیانیه ایران نیامده است.


متن انتشار یافته در ایران
بر اساس راه حل به دست آمده ، دوره زمانی برنامه جامع اقدام مشترک در خصوص برنامه غنی سازی ایران ۱۰ ساله خواهد بود. در طول این مدت، تعداد بیش از ۵۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ در نظنز به تولید مواد غنی شده در سطح ۶۷/۳ درصد ادامه خواهند داد.
متن وزارت خارجه آمریکا
ایران شمار سانتریفوژهای نصب شده خود را از نوزده هزار کنونی به شش هزار و یکصد و چهار عدد مورد توافق کاهش خواهد داد. به مدت ده سال، تنها از پنج هزار و شصت عدد از این شمار، برای غنی سازی اورانیوم استفاده خواهد شد.


متن انتشار یافته در ایران
ماشین های اضافه بر این تعداد و زیرساخت های مرتبط با آنها جهت جایگزینی با ماشین هایی که در طول این زمان آسیب می بینند جمع آوری و تحت نظارت آژانس نگهداری خواهد شد.
متن وزارت خارجه آمریکا
همه سانتریفوژها و تاسیسات مازاد غنی سازی به انباری تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی انتقال خواهد یافت و از آن به عنوان ذخیره جایگزین برای سانتریفوژهای و تاسیسات فعال، استفاده خواهد شد.


متن انتشار یافته در ایران
براساس راه حل های به دست آمده ایران برنامه تحقیق و توسعه خود را بر روی ماشین های پیشرفته ادامه خواهد داد و مراحل آغاز و تکمیل فرایند تحقیق و توسعه سانتریفیوژهایIR-4، IR-5 ،۶IR- و IR-8 را در طول دوره زمانی ۱۰ ساله برنامه جامع اقدام مشترک ادامه خواهد داد.
متن وزارت خارجه آمریکا
همه شش هزار و صد و چهار سانتریفوژ، از نوع آی-آر-1 یعنی نخستین نسل سانتریفوژهای ایران خواهد بود. سانتریفوژها پیشرفته تر برچیده خواهد شد. ایران حداقل به مدت ده سال از سانتریفوژهای مدل IR-2، IR-4، IR-5 ،۶IR- و IR-8 برای غنی سازی اورانیوم استفاده نخواهد کرد. ایران مطابق یک برنامه و مشخصات مورد توافق پنج به علاوه یک، به تحقیق و توسعه محدود در عرصه سانتریفوژهای پیشرفته ترش خواهد پرداخت.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است که به مدت حداقل پانزده سال اورانیوم را بیش از ۶۷/۳ درصد غنی نکند.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است که ذخیره کنونی حدود ده هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده سطح پایین را به سیصد کیلوگرم اورانیوم سطح غنی سازی ۶۷/۳ درصد کاهش دهد و این مقدار به مدت پانزده سال افزایش نیابد.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است به مدت پانزده سال هیچ تاسیسات جدیدی برای غنی سازی اورانیوم نسازد.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
مهلت گریز ایران یعنی زمانی که ایران برای تهیه مقدار کافی مواد شکافتنی برای یک بمب لازم دارد، در حال حاضر دو تا سه ماه تخمین زده می شود. این مهلت طبق چارچوب توافق شده برای مدت حداقل ده سال، به یک سال افزایش خواهد یافت. پس از ده سال، ایران به برنامه غنی سازی و پژوهش غنی سازی خود که به آژانس ارائه کرده است، تحت پروتکل الحاقی پایبند خواهد ماند.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران تاسیسات خود در فردو را به گونه ای تغییر خواهد داد که از آن دیگر برای غنی سازی اورانیوم استفاده نشود. ایران موافقت کرده است حداقل به مدت پانزده سال در تاسیسات فردو غنی سازی اورانیوم انجام ندهد.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است تاسیسات خود در فردو را به گونه ای تغییر دهد که تنها به کار مصارف صلح آمیز بیاید. فردو به یک مرکز تحقیقات هسته ای، فیزیک و فن آوری تبدیل خواهد شد.
متن انتشار یافته در ایران
بر اساس راه حل های بدست آمده تاسیسات هسته ای فردو به مرکز تحقیقات هسته ای و فیزیک پیشرفته تبدیل خواهد شد. بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان دو آبشار سانتریفیوژ در چرخش خواهند بود. همچنین نیمی از تاسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای(۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته ای و تولید ایزوتوپ های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص پیدا می کند.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است برای پانزده سال در فردو هیچ تحقیق و توسعه ای مربوط به غنی سازی اورانیوم انجام ندهد. ایران برای پانزده سال هیچ مواد شکافتنی در فردو نخواهد داشت. حدود دوسوم سانتریفوژها و تاسیسات مربوط به آن در فردو برچیده خواهد شد. مابقی سانتریفوژها صرف غنی سازی اورانیوم نخواهد شد. همه سانتریفوژها و تاسیسات مربوط به آن زیر نظارت آژانس قرار خواهد گرفت.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران به مدت ده سال تنها در تاسیسات نطنز و با پنج هزار و شصت سانتریفوژ نسل اول خود (آی-آر-1) به غنی سازی اورانیوم خواهد پرداخت. ایران حدود هزار سانتریفوژ مدل آی-آر-2 نصب شده در نطنز را برخواهد چید و آن را به مدت ده سال در انبار زیر نظارت آژانس قرار خواهد داد.
متن انتشار یافته در ایران
این راه حل های جامع، ادامه برنامه غنی سازی در داخل کشور را تضمین می کند و بر این اساس جمهوری اسلامی ایران قادر خواهد بود مطابق مفاد برنامه جامع اقدام مشترک تولید صنعنی سوخت هسته ای خود را برای تامین سوخت نیروگاه های هسته ای ادامه دهد.


متن وزارت خارجه آمریکا
آژانس به طور مرتب و با استفاده از به روزترین فن آوری های مدرن نظارت دسترسی به تاسیسات هسته ای ایران خواهد داشت، از جمله به تاسیسات غنی سازی نطنز و تاسیسات سابق غنی سازی در فردو.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
بازرسان به زنجیره تدارکاتی برنامه هسته ای ایران دسترسی خواهند داشت. مکانیزمهای جدید شفافیت و نظارت از نزدیک بر مواد و قطعات اشراف خواهند داشت تا از کانالیزه کردن آنها به سمت یک برنامه سری جلوگیری شود. بازرسان به مدت بیست و پنج سال به معادن اورانیوم دسترسی خواهند داشت و به طور پیوسته ناظر آسیابهایی که ایران برای تولید کیک زرد از آن استفاده می کند خواهند بود. بازرسان پیوسته ناظر تاسیسات تولید و انبار قطعات سانتریفوژ ایران خواهند بود. مرکز تولید سانتریفوژ ایران غیرفعال خواهد شد و تحت نظارت پیوسته قرار خواهد گرفت.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
یک کانال خریداری مختص برنامه هسته ای ایران ایجاد خواهد شد تا مورد به مورد، بر تهیه، فروش و انتقال مواد و فن آوری دو منظوره به ایران نظارت شود و این موارد با مجوز انجام شود.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است پروتکل الحاقی آژانس را اجرا کند و به آژانس بسیار بیش از پیش امکان دسترسی و تهیه اطلاعات در مورد برنامه هسته ای ایران، شامل تاسیسات اعلام شده و اعلام نشده، بدهد. ایران باید به آژانس اجازه بازرسی تاسیسات مشکوک یا تاسیسات مظنون به اجرای مخفیانه غنی سازی، تاسیسات تبدیل، تاسیسات تولید سانتریفوژ و تاسیسات تولید کیک زرد در هر جای کشور بدهد. ایران موافقت کرده است که مقررات تغییریافته 3.1 ناظر بر اطلاع رسانی زودهنگام در مورد ساخت تاسیسات جدید را اجرا کند. ایران یک رشته اقدامات مورد توافق برای پاسخگویی به نگرانی های آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه خود را اجرا خواهد کرد.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران موافقت کرده است تا رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک بر اساس نقشه ای که باید مورد موافقت پنج به علاوه یک قرار گیرد، بازطراحی و بازسازی شود، تا نتوان از این تاسیسات برای تولید پلوتونیوم در سطح مورد نیاز برای اسلحه استفاده کرد. از تاسیسات اراک برای تحقیقات صلح آمیز هسته ای و تولید ایزوتوپ استفاده خواهد شد. هسته اصلی اولیه رآکتور، که می تواند به کار تولید مواد معتنابه پلوتونیوم لازم برای تولید سلاح بیاید، نابود یا به خارج از کشور منتقل خواهد شد. ایران در طول فعالیت رآکتور، همه سوخت مصرف شده آن را به خارج از کشور خواهد فرستاد. ایران بیش از مصرف رآکتور تغییریافته اراک آب سنگین ذخیره نخواهد کرد و همه آب سنگین مازاد را به مدت پانزده سال در بازار بین المللی به فروش خواهد گذاشت. ایران به مدت پانزده سال هیچ رآکتور دیگر آب سنگین نخواهد ساخت.
متن انتشار یافته در ایران
مطابق راه حل های موجود؛ راکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی خواهد ماند و با انجام بازطراحی ارتقاء یافته و روزآمد خواهد شد. در باز طراحی راکتور ضمن کاهش میزان تولیدی پلوتونیوم، کارآیی راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. بازطراحی راکتور اراک در چارچوب یک برنامه زمان بندی مشخص و در قالب یک پروژه بین المللی مشترک تحت مدیریت ایران آغاز و پس از آن بلافاصله ساخت آن شروع و در چارچوب یک برنامه زمان بندی تکمیل خواهد شد. تولید سوخت رآکتور اراک و اعطای گواهی بین المللی سوخت راکتور از جمله موارد این همکاریهای بین المللی خواهد بود. از طرف دیگر، کارخانه تولید آب سنگین نیز مانند قبل به کار خود ادامه خواهد داد.
همچنین ایران قادر خواهد بود ذخایر موجود مواد غنی شده خود را برای تولید مجتمع سوخت هسته ای و یا صادرات آنها به بازارهای بین المللی در قبال خرید اورانیوم اختصاص دهد.


متن وزارت خارجه آمریکا
ایران به طور نامحدود تعهد کرده است که از بازیافت یا تحقیقات و توسعه بازیافت سوخت مصرف شده هسته ای خودداری کند.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن انتشار یافته در ایران
همکاری های بین المللی هسته ای با جمهوری اسلامی ایران از جمله با اعضای ۱+۵ در حوزه ساخت نیروگاه های هسته ای، راکتور تحقیقاتی، گداخت هسته ای، ایزوتوپ های پایدار، ایمنی هسته ای، پزشکی و کشاورزی هسته ای و … امکان پذیر و ارتقاء پیدا خواهند کرد. بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک، دسترسی ایران به بازار جهانی، عرصه های تجاری، مالی، دانش فنی و انرژی نیز فراهم خواهد شد.
متن وزارت خارجه آمریکا
مضمون مشابهی در بیانیه آمریکا نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
اگر ایران به گونه ای قابل کنترل به تعهدات خود پایبند بماند، از تخفیف تحریم ها برخوردار خواهد شد. تحریمهای اعمال شده از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا پس از آنکه آژانس تایید کند ایران همه گامهای مهم در مورد برنامه هسته ای خود را برداشته است، به حالت تعلیق در خواهند آمد. هر زمان که ایران از تعهدات خود تخطی کند، این تحریمها به جای خود باز خواهند گشت. ساختار تحریمهای آمریکا در مورد برنامه هسته ای ایران برای مدت زیادی از طول اعتبار توافق حفظ خواهد شد تا در صورت تخطی قابل توجه، تحریمها احیا شود. همه قطعنامه های شورای امنیت ملل متحد در مورد مسئله هسته ای ایران به طور همزمان و پس از اجرای اقدامات مربوطه ایران در همه موارد نگرانی (غنی سازی، فردو، اراک، استفاده محتمل نظامی و شفافیت) لغو خواهد شد.
متن انتشار یافته در ایران
براساس راه حل های بدست آمده، پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک ، تمامی قطعنامه های شورای امنیت لغو خواهد شد و همه تحریم های اقتصادی و مالی چندجانبه اروپا و یکجانبه امریکا از جمله تحریم های مالی، بانکی، بیمه، سرمایه گذاری و تمامی خدمات مرتبط با آنها در حوزه های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی وخودور سازی فورا لغو خواهند شد. همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان ها، نهادهای دولتی و خصوصی تحت تحریم های مرتبط هسته ای ایران از جمله؛ بانک مرکزی، سایر موسسات مالی و بانکی، سوئیفت، کشتیرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی، کشتیرانی نفت به طور همه جانبه فورا برداشته خواهند شد. همچنین کشورهای عضو گروه (۱+۵) متعهد هستند از وضع تحریم های جدید در موضوع هسته ای خودداری نمایند.


متن وزارت خارجه آمریکا
با این حال، برخی تدابیر محوری قطعنامه های شورای امنیت که مربوط به انتقال فن آوری و فعالیتهای حساس است توسط یک قطعنامه جدید شورای امنیت که برنامه عمل مشترک را تایید و خواهان اجرای کامل آن خواهد شد، بر جای خواهد ماند. قطعنامه جدید همچنین کانال خریداری ذکر شده در بالا را به عنوان یک اقدام اصلی برای ایجاد شفافیت ایجاد خواهد کرد. محدودیتهای مهم در مورد سلاحهای متعارف و موشکهای بالیستیک، و همچنین تدابیر مربوط به بازرسی محموله ها و ضبط دارایی های مربوطه نیز در قطعنامه جدید پیش بینی خواهد شد.
متن انتشار یافته در ایران
با پایان یافتن این مرحله از مذاکرات، تدوین پیش نویس برنامه جامع اقدام مشترک تا بازه زمانی ۱۰ تیر در آینده نزدیک آغاز خواهد شد. با نهایی شدن متن، برنامه جامع اقدام مشترک در قالب قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد تایید قرار خواهد گرفت. جهت لازم الاجرا شدن برنامه جامع اقدام مشترک برای تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد، این قطعنامه همچون قطعنامه هایی که علیه ایران تصویب شده بودند تحت ماده ۴۱ فصل هفتم منشور ملل متحد تصویب خواهد شد تا بتواند قطعنامه های قبلی را لغو کند. طرف های برنامه جامع اقدام مشترک پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت، به یک دوره زمانی آماده سازی برای اجرای برنامه جامع اقدام مشترک نیاز خواهند داشت. پس از طی مرحله آماده سازی و همزمان با شروع به اجرای اقدامات هسته ای از سوی ایران در یک روز تعیین شده لغو تمامی تحریم ها به طور خودکار به اجراء در خواهد آمد.


متن وزارت خارجه آمریکا
یک روند رسیدگی به اختلافات پیش بینی خواهد شد. این روند به هر عضو برنامه عمل مشترک اجازه خواهد داد خواهان رسیدگی به موارد اختلاف در مورد اجرای تعهدات مندرج در برنامه عمل مشترک شود. اگر یک مورد قابل توجه اختلاف از این طریق حل نشود، همه تحریمهای سابق سازمان ملل قابل احیاست.
متن انتشار یافته در ایران
در چارچوب راه حل های به دست آمده ؛ برای بازگشت پذیری متقابل تعهدات مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک در صورت نقض تعهدات از سوی هر یک از طرف ها سازو کار لازم پیش بینی شده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
همه تحریمهای ایالات متحده مربوط به تروریسم، نقض حقوق بشر و موشکهای بالیستیک طبق توافق پابرجا خواهد ماند.
متن انتشار یافته در ایران
مضمون مشابهی در بیانیه ایران نیامده است.


متن وزارت خارجه آمریکا
برخی اقدامات مهم بازرسی و شفافیت پس از پانزده سال نیز ادامه خواهد یافت. پایبندی ایران به پروتکل الحاقی آژانس، از جمله تعهدات مهم دسترسی و شفافیت آن، دائمی است. بازرسی خدشه ناپذیر زنجیره تهیه اورانیوم ایران به مدت بیست و پنج سال برقرار خواهد بود. حتی پس از دوره سخت ترین محدودیتها در مورد برنامه هسته ای ایران، ایران عضو قرارداد منع اشاعه سلاح های هسته ای باقی خواهد ماند. این قرارداد مانع طراحی یا تهیه سلاحهای هسته ای است و نظارت آژانس بر برنامه هسته ای ایران را پیش بینی می کند.
متن انتشار یافته در ایران
ایران در جهت شفافیت و اعتماد سازی به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را به صورت موقت اجرا نموده و در ادامه فرآیند تصویب این پروتکل طبق یک جدول زمانی در چارچوب اختیارات رییس جمهور و مجلس شورای اسلامی به تصویب خواهد رسید.