• مذاکره بی‌وقفه در وین، وارد سومین هفته خود شده‌ است. سه هفته است از «زمان تصمیم گیری» گفته می شود، تصمیمی اما هنوز گرفته نشده است. گزارش خبرنگار اعزامی شرق از وین را بخوانید ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۱ تير ۱٣۹۴ -  ۱۲ ژوئيه ۲۰۱۵

شرق - زینب اسماعیلی: گویی در لحظه «درنگ» و «انتظار» درجا زده‌ایم. ساعت‌ها کُند می‌گذرد و زمان رج می‌شود در بین خبر، شایعه، خستگی و انتظار. تقریبا هیچ‌کس خبری ندارد از آنچه پشت در شیشه‌ای قصر کوبورگ می‌گذرد، چراغ اتاق‌ها همچنان روشن است، گاهی کسی به بالکن می‌آید و دستی تکان می‌دهد و گاه ساعت‌ها خبری نیست. مذاکره بی‌وقفه در وین، وارد سومین هفته خود شده‌ است. هر خبری، هر شایعه‌ای، هر توییتی می‌تواند همه را به هیجان بیاورد، از هر پیامی دو برداشت می‌شود؛ مثبت یا منفی. خسته‌شدگان انتظار، پیام مثبت را بازنشر می‌کنند و بدبین‌ترها پیام منفی را. چه آنکه کسی گفته باشد خبری آمد، خبری در راه است. حتی اگر ساعتی بعد از نگرانی تأثیرات آن، پیام حذف شود.

کار در تعطیلات
سومین تعطیلی آخر هفته است که به مذاکره گذشته است؛ آن‌هم در شهری که روزهای آخر هفته، تنها کارکنان رستوران‌ها و هتل‌ها کار می‌کنند و بقیه به استراحت می‌پردازند، رستوران‌هایی با منوهای متنوع و مغازه‌های فروش نوشیدنی، پر ترددترین مکان‌ها هستند.
جان کری و محمد‌جواد ظریف، دو وزیر خارجه آمریکا و ایران وارد سومین هفته مذاکره شده‌اند و وزیران دیگر شریک در این مذاکره، حدود چهار‌بار به کشورهایشان رفته و دوباره بازگشته‌اند. تقریبا همه سفرهایشان را لغو کرده و وزیر خارجه آمریکا بار دیگر رکورد حضور در مذاکرات هسته‌ای با ایران را زده است. فدریکا موگرینی سفرش به بوسنی را لغو کرد و اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان سفرش به کوبا را. به نظر می‌رسد امروز و فردا (یکشنبه و دوشنبه) دیگر این ماراتن به ایستگاه پایانی برسد. شنبه نیمه‌تعطیل، بار دیگر آرامش قبل از توفان بر وین سایه انداخته است. آخرین ضرب‌الاجل ١٣ جولای (٢٣ تیر) است که برای چهارمین‌بار، انتخاب شده‌ است. برخی معتقدند ساعت‌های باقی‌مانده طلایی است و برخی معتقدند اگر تا دوشنبه به توافق نرسند، مذاکره به سپتامبر (شهریور) و حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل موکول می‌شود.

خبررسانی توییتری
از عصر پنجشنبه بود که شایعاتی از خراب‌شدن فضای مذاکراتی به گوش ‌رسید. ضرب‌الاجل ارسال توافق به کنگره آمریکا رد شده بود و دیگر فوریت زمانی برای توافق در زمان مشخص به چشم نمی‌خورد. تیم مذاکراتی ایران از ابتدا بنا را بر این گذاشته بود که ضرب‌الاجلی را نمی‌پذیرد، اما بعد از ردشدن ضرب‌الاجل کنگره (٩ جولای) بود که دیگر مشخص شد نمی‌خواهند به فوریت زمان تن دهند. روز جمعه در بین یأس و امید گذشت. جمعه‌شب، فضا کمی بهتر شد و پیامی از حل‌شدن برخی موضوعات به نقل از جان کری، منتشر شد. البته با ذکر این نکته «هنوز موضوعات سخت باقی مانده». روز شنبه مذاکره از نیم‌روز بار دیگر شروع شد. وزیران خارجه ایران و آمریکا به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزیر انرژی آمریکا و رئیس سازمان انرژی اتمی به مذاکره نشستند، همراه با معاونانشان. جلسه یک ساعت بیشتر طول نکشید. جان کری یک‌بار دیگر بعد از این دور مذاکره در توییتی نوشت: «هنوز موضوعات دشواری داریم که باید حل کنیم».
وزیران در رفت‌وآمد هستند. صبح شنبه بار دیگر وزیر خارجه فرانسه و ساعتی بعدتر وزیر خارجه انگلیس به وین بازگشتند. منابع خبری گفته‌اند که احتمالا وزیر خارجه روسیه روز یکشنبه به وین می‌آید. در همین حال شب گذشته فرستاده ویژه روسیه با مذاکره‌کنندگان ایرانی دیدار کرد. وزیر خارجه چین هم هنوز مشخص نیست چه زمانی به محل مذاکرات باز‌می‌گردد. همه شواهد نشان می‌دهد این دو عضو ١+٥ که عضو دایم شورای امنیت هم هستند، مانند دورهای پیشین مذاکرات تنها خود را برای حضور در عکس یادگاری آخرین روز مذاکره می‌رسانند، فارغ از دست‌یافتن به توافق یا از دست‌دادن آن. یکشنبه روز بازگشت دیگران است تا بالاخره روی هر آنچه به توافق رسیده‌اند، اجماع کنند که آیا ارزش پیمودن خط قرمزها را دارد یا نه؟ ساعات نهایی یکشنبه می‌تواند تکلیف این پرونده باز را مشخص کند.

از اورفا تا وین
برخی منابع خبری معتقدند مسکو در حاشیه اجلاس شانگهای در اورفا و در دیدار بین رئیس‌جمهوری ایران و روسیه، نقش مثبتی در بحث لغو تحریم‌های تسلیحاتی که گیر مذاکرات وین بوده، ایفا کرده است. بعد از پایان دیدار مفصل روحانی و پوتین بود که روسیه از لغو تحریم‌های تسلیحاتی علیه تهران استقبال کرد.
شنیده‌ها اما نشان می‌دهد هنوز موضوع لغو تحریم‌های تسلیحاتی جزء موارد مورد اختلاف مذاکراتی است و باید دید در نهایت مذاکرات هسته‌ای ایران و ١+٥ کدام‌یک از آنها می‌توانند نظر خود را غالب کنند. این موضوع در یکی از دورهای مذاکراتی موجب شد بین ظریف و موگرینی و هاموند درگیری لفظی هم رخ دهد.
ادامه دیدارهای مونیز و صالحی به عنوان دو عضو فنی این دورهای مذاکراتی نیز نشان می‌دهد هنوز بحث‌های فنی مذاکرات پایان نیافته است. در‌حالی‌که هفته گذشته خبرهایی از پایان بخش فنی شنیده می‌شد. مذاکرات هسته‌ای با مباحث پیچیده‌ای درگیر است که اگر یکی از پارامترها، تغییر کند قطعا روی دیگر پارامترها هم تأثیر می‌گذارد. در این حال موضوعی که به نظر می‌رسید به پایان رسیده است، بار دیگر به موضوع مذاکره تبدیل می‌شود. با‌این‌حال، همین پیچیدگی‌ها و کار انجام‌شده با سطح پیشرفتش نشان می‌دهد می‌توان به نتیجه این مذاکرات امیدوار بود. همان‌طور که وزرای خارجه ایران و ١+٥ هنوز به راهکار میز مذاکره متمایل هستند.

نگارش متن ادامه دارد
شنیده‌های دیگر از اتاق‌های دربسته مذاکرات حاکی از این است که نگارش متن قطع‌نامه شورای امنیت، هنوز موضوع بحث ایران و ١+٥ است. قرار است در نهایت این مذاکرات طولانی و کش‌دار، تحریم‌ها علیه ایران لغو شود و قطع‌نامه‌ای فصل هفتم در شورای امنیت تصویب ‌شود و ایران را از زیر یوغ شش قطع‌نامه تحریمی نجات دهد. این قطع‌نامه‌ها از سال ١٣٨٥ تا ١٣٨٩ علیه ایران تصویب شد؛ اگرچه رئیس دولت وقت آنها را «کاغذ‌پاره» می‌خواند، اما برداشتن و لغو همان‌ها ٢٢ ماه زمان برده و صدها ساعت مذاکره برایش صرف شده است و می‌توان به نتیجه آن امیدوار بود. آخرین قطع‌نامه تحریمی که ١٩٢٩ نام‌گذاری شده، سال ٨٩ علیه ایران تصویب شد و برخی جریانات سیاسی داخلی تمایل دارند آن‌ را به مسائل بعد از انتخابات ٨٨ ربط دهند، اما این قطع‌نامه تالی دیگر قطع‌نامه‌ها بوده با یک ویژگی اضافه. آن‌هم اینکه اجازه حمله و اقدام نظامی علیه کشور را به آنها می‌داد، درست شبیه اتفاقات رخ داده در لیبی و عراق.
با‌این‌حال در ٢٢ ماه مذاکره پیشین، طرفین به جایی رسیده‌اند که قطع‌نامه بعدی که قرار است متصف شود به یکی از شماره‌های جدید در ردیف‌های شورای امنیت، در همین مذاکرات به نگارش درآمده است. مجید تخت‌روانچی، عضو تیم مذاکره کننده ایران، به «شرق» گفت: «این قطع‌نامه توسط معاونان تیم ایران، اتحادیه اروپا و یکی دیگر از کشورهای مذاکره‌کننده به نگارش در‌آمده است». این متن با آخرین اصلاحات باید به سالن شورای امنیت برود. سالنی در طبقه همکف سازمان‌ ملل در خیابان اول نیویورک، با حضور اعضای دایم و غیر‌دایم. ایران در حال مذاکره با پنج عضو دایم و یک عضو غیردایم این گروه است، اما اعضای غیر‌دایم دیگر هم در این سالن باید به قطع‌نامه ضد‌ تحریمی ایران رأی دهند. به دنبال آن رأی، ایران اولین کشوری خواهد بود که با موضوع پرونده هسته‌ای از سوی سرنشینان آن صندلی‌های قرمز در شورای امنیت تحریم شده و حال توسط همان‌ها با قبول‌کردن حق غنی‌سازی از زیر یوغ تحریم‌ها بیرون خواهد آمد. در مقابل آن، ایران به کشوری امن از نگاه بین‌المللی تبدیل خواهدشد، برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز شناخته خواهد شد و امکان ادامه خواهد داشت، اگرچه با پذیرش محدودیتی دوره‌ای. به نظر می‌رسد این دوره محدودیت در ١٠ سال پذیرفته خواهد شد. توافق جامع ایران و ١+٥ تاکنون شامل ٢٠ صفحه متن اصلی و شش تا هفت ضمیمه است که با متن قطع‌نامه حدود ١٠٠ صفحه خواهد بود.               
متن توافق جامع ایران و ١+٥ با روایت مذاکره‌کنندگان این کشورها، می‌تواند خواندنی‌ترین روایت سیاسی قرن باشد، اما هنوز هیچ مقامی نمی‌داند این توافق به دست خواهد آمد یا تمام متون نوشته‌شده به بایگانی سپرده خواهد شد.