• شکست اردوغان در مدیریت بحران سوریه و به حاشیه رفتن مخالفان سوری متحد آنکارا بار دیگر ضرورت تشکیل یک منطقه حائل و پرواز ممنوع را برای دولت ترکیه در اولویت قرار داده و به همین دلیل در معامله با واشینگتن در خصوص استفاده از پایگاه "اینجرلیک" از کارت داعش برای کنار آمدن با آمریکا و هم کاسه کردن مبارزه با داعش و کردهای ترکیه – سوریه با یک تیر دو نشان را زد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۷ مرداد ۱٣۹۴ -  ۲۹ ژوئيه ۲۰۱۵

بررسی تحولات ترکیه در چارچوب رخدادهای درونی و بحران های پیرامونی بدون شناخت و درک درست از شخصیت فردی و سیاسی "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری این کشور ممکن نخواهد بود. شخصیت سیاسی و فردی وی به مفهوم واقعی یک کاراکتر "انتقام جو" را نمایندگی می کند که در برهه های مختلف تاریخی همواره و به هر بهایی در مواجه با شرایط از پیش تدوین شده یا وضعیت پیش آمده عکس العمل های انتقامی نشان می دهد و چندان حتی دغدغه اعتبار اجتماعی و منافع ملی ترکیه را هم نخواهد داشت. گرایش ایدئولوژیک و توتالیتر اردوغان در چارچوب نظام فکری و ساخت سیاسی ترکیه کنونی نیز به این بیماری و توهم شخصیتی بیشتر دامن می زند. به همین دلیل برای ارزیابی وضعیت موجود به طور هم زمان می بایست با لحاظ شرایط داخلی و موقعیت منطقه یی، با یک پدیده منحصر به فرد به عنوان "اردوغانیسم" نیز توجه کرد که استعداد عجیبی در ایجاد ماجراجویی و فراهم سازی "فرصت" در زمینه تاثیرگذاری بر ساخت درونی و بازیگری فعال در عرصه بیرونی دارد. مرد اول امروز ترکیه بیش از آنچه به یک رئیس جمهوری در تاریخ معاصر و جامعه مدرن شبیه باشد، بسیار بیشتر شمایل یک زعیم بزرگ و خلیفه عثمانی را در ذهن تداعی می کند که به خلاف پیشینیان خود حفره ها و گسست های جهان مدرن را در میدان بازی به خوبی می شناسد. اردوغان به تجربه اثبات کرده است که یکی از بهترین بازیگرانی می باشد که حتی در زمان شکست "استراتژیک" به خوبی قادر است از این شکست یک پیروزی در حوزه "تاکتیک" بسازد. زیگزاک های سیاسی دوران حکمرانی حزب "عدالت و توسعه" به رهبری اردوغان در عرصه داخلی و خارجی جدا از اینکه به میزان زیادی متاثر از تحولات شتابناک درونی و بیرونی است اما به مقداری به شم سیاسی و شخصیت فردی وی هم ارتباط دارد که بعضا در مواقعی از بحران توانسته است تعیین کننده باشد. البته این هنر سیاسی آقای اردوغان هرگز در یک محیط و میدان بازی دمکراتیک شانسی برای پیروزی ندارد ولی از آنجا که واقعیات قطب بندی های درونی جامعه ترکیه، در هم ریختگی منطقه خاورمیانه و موقعیت "مرکانتلیسمی" نظام جهانی، معیارهای مالوف و نرم های طبیعی حاکم بر منطق سیاسی را نقض می کند امکان بازی در این چارچوب برای وی به خوبی فراهم می شود.
زمانی که فاجعه جنایتکارانه "سوروچ" توسط تروریسم مرتبط با "داعش" اتفاق افتاد و ٣۲ تن از جوانان سوسیالیست حامی کردها و چپ های ترک در خون غلتیدند، به درستی همه ی تحلیلگران و کنشگران سیاسی انگشت اتهام را به سوی اردوغان به جهت همدستی وی با تروریست های داعش دراز کردند. بر اساس تمام شواهد موجود و تجارب عینی چند سال اخیر این اتهام نه تنها یک گمانه زنی صرف نبود که مستند به اسناد و مدارکی بود که در حوزه "یقین" توسط همگان پذیرفته شد. اینکه تنها یک روز بعد از این حادثه وحشیانه بلافاصله ماشین جنگی ارتش و پلیس امنیتی ترکیه به حرکت در آمد و رقص جنگنده های اف ۱۶ ترکیه در آسمان منطقه چند بار مواضع داعش در خط مرزی سوریه را بمباران کرد و هم زمان ده ها بار بیشتر به مواضع حزب کارگران کردستان "پ ک ک" در کوه های قندیل حمله شد و حتی بنا بر اظهارات رسمی حزب دمکراتیک سوریه و یگان های مدافع خلق در مناطق جنگی سوریه به طور مرتب مواضع آن ها مورد حمله تانک های ارتش ترکیه قرار گرفت، نشان از بازی دوگانه اردوغان می دهد. بنا بر اظهارات مقامات رسمی ترکیه تاکنون بیش از ۹۰۰ تن از مظنونان به عضویت در گروه های تندرو از جمله داعش، پ ک ک و چپ های سوسیالیست در عملیات اخیر دستگیر شده اند و بیشتر گردهمایی ها و تظاهرات اعتراضی مردم حامی کردها و چپ های ترکیه در شهرهای استانبول، دیار بکر، ازمیر، آنکارا و ده ها شهر دیگر به بهانه ارتباط با تروریست ها به شدت سرکوب شده است. چنانچه در اعتراض به این سرکوب ها "شیلان امین اوغلو" از نمایندگان حزب دمکراتیک خلق ها می گوید "ملت کرد ضمن خویشتنداری، در این درگیری ها شرکت نکرد. اما با این حال امروز می بینیم که بر سر غیرنظامیان ما بمب می ریزند و جوانان را به دلایل سیاسی در استانبول و منطقه جوله مرگ زندانی کرده اند". به همین دلیل باید به اهداف رجب طیب اردوغان در پشت این ماجرا و اتخاذ سیاست جدیدی که به زعم عده یی از کارشناسان به تجدیدنظر وی در خصوص مبارزه با تروریسم تعبیر شده است، با ذکر دلایلی توجه یی ویژه کرد.
۱ – بعد از سیزده سال حکمرانی مطلق توسط حزب عدالت و توسعه در طی انتخابات اخیر پارلمانی ترکیه این حزب شکست سختی خورد و حتی از کسب اکثریت پارلمانی برای تشکیل دولت حزبی هم بازماند. اردوغان که رویای کسب دو سوم آراء برای تغییر قانون اساسی را در سر می پروراند با پیروزی تاریخی حزب چپ – کردی "دمکراتیک خلق ها" برای کسب ۱٣ درصد آراء و ٨۰ کرسی پارلمانی، بازنده اصلی تحولات اخیر داخلی بود. حزب عدالت و توسعه که در طی سال های اخیر با استفاده از سیاست طرح صلح با "حزب کردستان ترکیه" توانسته بود در رقابت با "کمالیست ها" و ژنرال های پرنفوذ ارتش و حتی اخیرا در جریان تضاد با اسلامگرایان حامی جناح "فتح الله گولن" به بیشترین نحو ممکن استفاده کند، این بار در انتخابات از ائتلاف کردها و چپ ها ضربه اصلی را خورد و این واقعیت برای پاشای جدید عثمانی غیرقابل چشم پوشی بوده است. چنانچه هم زمان با تهاجم نظامی به مواضع پ ک ک و بازداشت فعالین چپ و کرد به صورت سیستماتیک و کاملا برنامه ریزی شده خواهان لغو مصونیت پارلمانی "صلاح الدین دمیرتاش" رهبر و دیگر نمایندگان حزب دمکراتیک خلق ها گردید. نشانه رفتن حزب مخالف دمکراتیک خلق ها توسط اسلامگرایان حاکم تا آنجا دامنه گسترده یی به خود گرفت که بعضا از طرف اردوغان و تعدادی از رهبران حزب عدالت و توسعه زمزمه غیرقانونی اعلان کردن این حزب نیز مطرح شده است.
۲ – عدم همکاری احزاب اپوزیسیون برای مشارکت در دولت ائتلافی به رهبری حزب عدالت و توسعه و احتمال تجدید انتخابات، اردوغان که دیگر رای کردها را از دست داده بود ترغیب به پناه بردن به ناسیونالیست ترک کرد و به تبع این سیاست جدید، سرکوب کردها در اولویت قرار گرفت. به همین دلیل با درک درست اهداف اردوغان برای دنبال کردن سیاست ماجراجویانه در عرصه داخلی و خارجی به بهانه مبارزه با تروریسم "حزب جمهوریخواه خلق" به خلاف میل خود پیشنهاد پیوستن به ائتلاف با حزب عدالت و توسعه را مطرح کرد و با این حزب وارد مذاکرات سیاسی گردید. در طی روزهایی که مذاکرات بین دو حزب جریان دارد رهبران اسلامگرای حامی اردوغان اما هم چنان بر میلیتاریزه کردن فضای عمومی کشور اصرار داشته و با سرکوب سیستماتیک "اقلیت کرد" زیر پوشش ادعای دروغین مبارزه با تروریسم، بیش از آنچه متمرکز بر دولت ائتلافی باشند، سیاست راهبردی خود را معطوف به تجدید احتمالی انتخابات پارلمانی در فضای استفاده حزب حاکم از جو ناسیونالیسم ترک کرده اند.
٣ - با انتشار اسناد و مدارک مستند در خصوص همدستی اردوغان با داعش و فشار بین المللی نسبت به این همکاری که منجر به حمایت آمریکا از مبارزان کرد سوری به خصوص در کوبانی گردید و اروپاییان نیز آنکارا را به مشارکت در ترانزیت تروریست های غربی به داعش در سوریه متهم کردند، ادامه وضعیت فعلی برای وی دیگر بسیار سخت بود. به همین دلیل اردوغان با تغییر تاکتیک به بهانه همکاری جهت مبارزه با داعش سیاست ضدکردی و نظامی گری خود را توجیه کرد. این در حالی است که به غیر از چند حمله پراکنده و تقریبا خنثی هوایی به مواضع داعش بیشترین فشار و سرکوب متوجه مخالفان کرد بوده است. در اثبات این ادعا با توجه به شناخت و درک عملیاتی داعش که معمولا بلافاصله در مقابل "عمل" دست به "عکس العمل" می زند، همین که تا به امروز سلول های تروریستی داعش که به صورت گسترده در جامعه ترکیه نهادینه شده اند هیچ عملیات انتقامی انجام نداده اند، حداقل در کوتاه مدت نشان می دهد که مبارزه با داعش چندان جدی نبوده است.
۴ – پیروزی های مستمر کردهای سوریه در تمام خطوط مرزی با ترکیه احتمال ایجاد یک منطقه خودگردان "کرد" را به شدت تقویت کرده و تاثیر آن بر کردهای ترکیه بدون انکار تلقی می شد. به همین دلیل به موازات زیر ضرب قرار دادن حزب دمکراتیک خلق ها و پ ک ک در عرصه داخلی ترکیه یک شاخه دیگر این پیکان سرکوب متوجه حزب دمکراتیک سوریه و یگان های مدافع خلق در این کشور شده است. چنانچه در تازه ترین اظهارات "مولود چاوش اوغلو" وزیر خارجه ترکیه به صراحت گفته می شود "پ ک ک و متحدان آن در سوریه یعنی یگان های مدافع خلق مثل داعش تروریست بوده و باید ریشه کن شوند".
    ۵ – شکست اردوغان در مدیریت بحران سوریه و به حاشیه رفتن مخالفان سوری متحد آنکارا بار دیگر ضرورت تشکیل یک منطقه حائل و پرواز ممنوع را برای دولت ترکیه در اولویت قرار داده و به همین دلیل در معامله با واشینگتن در خصوص استفاده از پایگاه "اینجرلیک" از کارت داعش برای کنار آمدن با آمریکا و هم کاسه کردن مبارزه با داعش و کردهای ترکیه – سوریه با یک تیر دو نشان را زد.
۶ – اردوغان در شرایطی که دیگر حمایت کردها را از دست داده بود سیاست قبلی صلح با پ ک ک را به کناری نهاد و با حملات گسترده به این گروه در صدد تنش آفرینی جدید در فضای سیاسی ترکیه و منطقه است و توانست واشینگتن را هم از همکاری با کردها به حمایت از سرکوب آنان بکشاند. در حالی که همدستی اردوغان با داعش بر واشینگتن پوشیده نبود و همکاری با کردهای سوری بزرگترین موفقیت ها را در مبارزه با تروریسم فراهم کرد، سیاست جدید آمریکا بازی در زمین اردوغان خواهد بود.