• تمرکز بیش از اندازه به نقش مولفه سنت در ایجاد و زایش پدیده تروریسم مدرن و عدم درک وضعیت "سلبی" آن در تقابل با "وضع موجود" و واقعیت نابرابری های اجتماعی در جوامع امروز یک انحراف برای شناخت این موضوع خواهد بود. هر چند که نگاه به گذشته و سنت های منسوخ شده یکی از ارکان موجودیت این پدیده را شکل می دهد اما انباشت تضادهای جدید در سطح زیست اجتماعی مدرن بستر واقعی تبدیل شدن آن به یک کنش بالفعل بوده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۷ شهريور ۱٣۹۴ -  ۲۹ اوت ۲۰۱۵

تروریسم بنیادگرای اسلامی به عکس تصور بعضی از تحلیلگران که به صورت انتزاعی این پدیده را تنها منوط به "سنت" و بازگشت به دوران ماضی می کنند، ریشه در یک کنش پارادوکسیکال مدرن دارد که هم زمان شریعت دینی را در پیوند با سیاست روز هدف گرفته است. تفهیم و ساده سازی بنیادگرایی مذهبی در تبیین پدیده این نوع از تروریسم با تحولات سیاسی جهان معاصر، به همان اندازه گمراه کننده است که عدم درک رابطه و ریشه این کنش اخلالگرایانه در ساخت فرهنگی جوامع و ایدئولوژی فردی – جمعی گروه های اجتماعی در تقابل با نقش هژمونیک روندهای موجود می تواند اشتباه محاسبه را به همراه داشته باشد. تمرکز بیش از اندازه به نقش مولفه سنت در ایجاد و زایش پدیده تروریسم مدرن و عدم درک وضعیت "سلبی" آن در تقابل با "وضع موجود" و واقعیت نابرابری های اجتماعی در جوامع امروز یک انحراف از اصل اساسی برای شناخت این موضوع خواهد بود. هر چند که نگاه به گذشته و سنت های منسوخ شده یکی از ارکان موجودیت این پدیده را شکل می دهد اما انباشت تضادهای جدید در سطح زیست اجتماعی مدرن بستر واقعی تبدیل شدن آن به یک کنش بالفعل بوده است. به همین دلیل نگاه تقابل "تمدنی" بین مهاجران مسلمان با مسیحیان – یهودیان در دوسوی آتلانتیک با رجوع به برخوردهای موردی که در چنین جوامعی اتفاق افتاده است، بیش از آنچه منطق مبارزه با پدیده تروریسم را دنبال کند به "اسلام هراسی" دامن می زند که اتفاقا بهترین بستر جهت جذب نیرو و ایجاد موقعیت در غرب مسیحی و تثبیت و ارتقای اجتماعی - سرزمینی آن در مناطق اسلامی خاورمیانه و آفریقای شمالی بوده است. قطعات پازل این فاجعه زمانی بیشتر چیده می شود که بنیادگرایی دینی در حوزه سیاست به عرصه رقابت و تقابلات ژئوپلتیک بین قدرت های منطقه یی و بین المللی در عرصه میدانی نبرد گره خورده و از آن به عنوان ابزاری جهت تغییر در چینش های جدید ژئوپلتیک و ژئواکونومیک استفاده شود. آنچه هم اکنون در جریان بحران سوریه، عراق، لیبی، یمن، افغانستان، پاکستان، مصر، نیجریه، سومالی و سودان در حال رخ دادن است حاصل جمع تمامی این عوامل درونی و بیرونی می باشد که در بستر فروپاشی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این جوامع به وقوع پیوسته و به لحاظ ارتباط دیالکتیکی آن با جوامع بیرونی ترکش های آن در اروپا و آمریکا هم به هدف می نشیند.
تجربه و سوابق تاریخی به خوبی نشان می دهد که سنت گرایی دینی به خودی خود موجد تروریسم جهادی نبوده است و این پدیده یک موقعیت منحصر به فرد در دوران مدرن است که از میراث گذشته در معادلات جدید استفاده می کند. آنچه امروز در خاورمیانه و شاخ آفریقا در قالب جنگ های داخلی و فرقه یی می گذرد و تاثیر متقابل خود را بر جوامع غربی نیز گذاشته است بیش از آنچه در چارچوب جنگ تمدن ها قابل ارزیابی باشد ریشه در یک پیوند ارگانیک و دوسویه در قبال نفی "وضعیت موجود" دارد که جوامع انسانی را در دوگانه "متن" و "حاشیه" از هم تفکیک کرده و موجب بروز یک دوقطبی سیاسی – اجتماعی شده است. این دوقطبی های حاشیه و متن هر چند که بستر اصلی خود را به لحاظ عدم تثبیت دولت – ملت به شیوه مدرن و روندهای دمکراتیزاسیون در موقعیت فقر اقتصادی و فرهنگی در جوامع بحرانی خاورمیانه – شاخ آفریقا جستجو می کند اما به دلیل نقش آلترناتیوی قدرت های هژمونیک جهانی در به هم ریختن ثبات منطقه یی و دخالت های نواستعماری در چنین جوامعی در کنار شکست پروژه همگرایی فرهنگی در جوامع اروپایی – آمریکایی، پتانسیل بالقوه تخریبی خود را به ورای مرزهای این جوامع نیز گسترش داده است. وقایع تروریستی یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی و رخدادهای سریالی از این نوع در اسپانیا، بریتانیا، فرانسه، بلژیک، استرالیا و دیگر کشورهای اروپایی از همین قاعده "نقش" و "تاثیر متقابل" تبعیت می کند. زمانی که ترانزیت داوطلبان جهادی از این کشورها به سوی خاورمیانه و شاخ آفریقا به صورت آزاد انجام می گرفت تا در سوریه، عراق، لیبی، افغانستان و یمن به بهانه جهاد با دشمنان اسلام و بعضا مبارزه با دیکتاتوری های منطقه شطی از خون روان کنند، دقیقا از همان زمان تخم بازگشت "بومرنگ" تروریسم بین المللی به جوامع غربی هم کاشته شد. انتشار آمارهای چند هزار نفره این داوطلبان اروپایی برای جهاد در خاورمیانه که تاکنون صدها تن از آنان در عملیات های انتحاری و اقدامات فجیع تروریستی دست داشته اند به خوبی نشان می داد که در آینده فاجعه به پشت درهای اروپا می رسد و به زودی طبق الگوی جنگ های افغانستان بازمانده این تروریست ها به خانه بازگشته و تجربیات خود را در این جوامع به آزمون می گذارند. تسامع و حتی همدستی دولت های اروپایی و آمریکا با این خیل عظیم داوطلبان جهادی و کاروان های مرگ به بهانه مبارزه با رهبرانی چون "معمر قذافی" و "بشار اسد" همچون آتشی بود که مدام بر انبار باروت ریخته می شد بدون اینکه به این واقعیت توجه شود که لهیب "آتش در خانه همسایه" به خانمان آنان نیز سرایت می کند.
حادثه تروریستی روز شنبه ۲۲ اوت در قطار مسافربری مسیر آمستردام - پاریس که توسط یک تروریست مراکشی تبار تبعه اسپانیا انجام گرفت و با خوش اقبالی به جهت دخالت چند مسافر آمریکایی که سابقه نظامی داشتند مهار شد، بار دیگر تمام نگاه های و تیتر خبرهای بین المللی را نسبت به این موضوع حساس کرد. طبق گفته "برنارد کازنوف" وزیر کشور فرانسه "سرویس امنیتی اسپانیا پیش‌تر درباره عضویت ایوب الخزانی در گروه‌های رادیکال اسلامگرا به پاریس هشدار داده بود". طبق این اطلاعات ایوب الخزانی عامل این حمله تروریستی از سال ۲۰۱۴ در اسپانیا زندگی کرده بود و حتی از طریق فرانسه برای جهاد و پیوستن به گروه های تروریستی به سوریه سفر می کند. یک روز بعد از این حمله تروریستی "توماس دمزیر" وزیر کشور آلمان در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه آلمانی "بیلد آم زونتاگ" به صراحت اظهار داشت "تاکنون بیش از ۷۰۰ تن از این کشور برای پیوستن به گروه دولت اسلامی (داعش) به سوریه و عراق رفته اند و حدود صد تن از آنان در طی حملات تروریستی و انتحاری کشته شده اند". وی هم چنین می افزاید یک سوم از این داوطلبان آلمانی هم اکنون به کشور بازگشته اند و تحت نظر قرار داشته و با ضبط مدارک هویتی آنان از خروجشان از آلمان جلوگیری شده است. نکته ظریفی که در این سخنان مقام ارشد آلمانی وجود دارد اذعان به این واقعیت است که دواطلبان جهادی آلمانی که به کشور بازگشته اند تنها تحت نظر قرار گرفته و مدارکشان ضبط شده است بدون اینکه به این سوال اساسی پاسخ دهد که چگونه تروریست هایی که در خاک عراق و سوریه مدهش ترین جنایات را مرتکب شده اند نه تنها مورد مجازات قرار نگرفته اند که حتی آزادانه به زندگی گذشته خود بازگشته اند. به تعبیری روشن، وزیر کشور آلمان می گوید که این ترویست ها به دلیل اعمال جنایتکارانه خود در سوریه و عراق مورد اتهام و پیگرد قضایی قرار ندارند و تنها در صورتی که در خاک این کشور یا دیگر کشورهای اروپایی دست به اقدامی بزنند، مواجه با اتهام و مجازات خواهند شد. این روند مماشات با داوطلبان جهادی و تروریست های صادراتی تنها مختص به آلمان نبوده و این روند حقوقی در تمامی کشورهای غربی به همین سبک گزینشی و معیار دوگانه در برخورد با پدیده تروریسم به خوبی قابل مشاهده است.
بر طبق این الگوی گزینش غربی در مواجه با این پدیده دقیقا پارادوکس اصلی و مشکل اساسی برای مبارزه با تروریسم در همین روند رقم خورده و به واسطه تعیین معیارهای دوگانه خود را نشان می دهد. برای نهادهای اطلاعاتی غربی الخزانی در رفتن به سوریه و انجام اقدامات تروریستی در این کشور به هر بهانه یی به عنوان یک مجرم و تروریست جنایتکار تحت پیگرد و مجازات قرار نمی گیرد، چرا که در اروپا اقدامی نکرده بود. این یعنی اینکه اتباع اروپایی مختار و آزادند که به صورت قانونی از طریق هوایی با سفر به ترکیه و سپس ورود به سوریه هر اقدام تروریستی را انجام دهند و بعدا نیز آزادانه و بدون هیچ ممانعتی به کشورهای اروپایی بازگردند، تنها به این شرط که در خاک اروپا اقدامی نکنند. در حالی که طبق قوانین بین المللی و حتی کنوانسیون های منطقه یی اتباع هر کشوری که هر اقدام تروریستی و حتی اقدام مجرمانه در سطح تخلفات اقتصادی در یک کشور ثالث انجام دهند در کشور مبداء و در حریم هر کشور متعهدی می بایست تحت تعقیب و مجازات قرار گیرند. امثال الخزانی و هزاران تروریست اروپایی دیگر که روزانه به سوی سرزمین های خاوری روانه می شوند در یک کلمه "تروریست" خواهند بود و تعقیب و مجازات تروریسم نباید مرزی بشناسد. در حالی که متاسفانه در جهان کنونی برای اهداف ژئوپلتیک "تروریست خوب" از "تروریست بد" تفکیک می شود، لاجرم می بایست اروپا و جهان دو معیاری کنونی هر لحظه آماده مواجهه با تروریست هایی باشد که در خانه همسایه آتش افروخته اند و در خانه خود آزادانه زندگی می کنند.