• جمهوری اسلامی ایران تاکنون پیمان نامه های اوتاوا و اوسلو را امضا نکرده است و نسبت به مین زدایی هیچ اقدامی انجام نداده و همچنین اجازه ورود و پاکسازی و حتی سرشماری مین های موجود را به سازمانهای ذیربط نداد، علیرغم آن شواهدی تازه و مستدل در دسترس می باشد که دور جدید از کاشت مین را شروع نموده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۵ مهر ۱٣۹۴ -  ۷ اکتبر ۲۰۱۵

استفاده از مین، ماده منفجره ای که "بر اساس تعریف مندرج در پیمان اتاوا مین هر وسیله‌ای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار می‌گیرد و طوری طراحی شده که در اثر حضور، نزدیکی و یا با تماس یک فرد منفجر شود" (1) بویژه در مناطق کردنشین و در مرزهای این کشور, امری رایج بوده و می باشد و تاکنون جان هزاران نظامی و غیره نظامی را گرفته است.
حدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ایران آلوده به مین‌های به‌جا مانده و عمل‌نکرده جنگ ایران و عراق است که نظامیان عراقی در زمان اشغال این مناطق در زمین تعبیه کرده‌اند.[۱] دولت ایران نیز همچنان به تولید، استفاده و صادات مین‌های ضدنفر ادامه می‌دهد و معتقد است استفاده از این مین‌ها تنها راه موثر برای تأمین امنیت مرزهای طولانی این کشور است. بر همین اساس بخش‌هایی از مرزهای ایران با افغانستان، پاکستان و عراق مین‌گذاری شده‌است. در جریان درگیری‌های دهه ۱۳۶۰ در کردستان هم بسیاری از اراضی این منطقه مین گذاری شدند. (2)
و اما کردستان ایران بنا به شرایط ژئوپولتیکی و جغرافیایی خاص خود و نیز مبارزات رهایی بخش مداوم در آن در این باره داستانی مجزا دارد. کاوه قریشی در گزارشی تحت عنوان (نگاه به مین در کردستان امنیتی است) که در سال 1391 شمسی در روز آنلاین منشر شده است و در ان با عثمان مزین، وکیل دادگستری و پژوهشگر حقوق قربانیان جنگ مصاحبه انجام داده است, می نویسد:" آقای مزین می‌گوید: "علیرغم گذشت ۲۵ سال از اتمام جنگ و در شرایطی که دستگاه‌های جنگی موظف بودند مناطق را از ادوات جنگی پاکسازی کنند، این امر تا کنون صورت نگرفته و ما شاهد انفجار مین‌هایی در غرب کشور هستیم، خصوصا در مناطق کردنشین که کوهستانی هستند و مین‌ها بر اثر افزایش خاک و گذشت زمان جابه جا می‌شوند. (3) " "مهرماه سال ۹۰ خبرگزاری مهر در گزارشی به نقل از مقامات شمار مین‌هایی که از ابتدای جنگ ۸ ساله با عراق در مناطق جنگی و مرزی کار گذاشته شده را بیش از ۲۰ میلیون برآورد کرد. در این گزارش آمده است: بر اساس شناسایی اولیه که توسط نیروهای نظامی در سال ۱۳۶۷، پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل به عمل آمده است، آلودگی مین و مواد منفجره به‌جا مانده از جنگ، در طول هزار و ۱۰۰ کیلومتر مرزهای غرب و جنوب غرب ایران با عراق در مساحتی حدود چهارمیلیون و ۲۰۰ هزارهکتار در پنج استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان و به ویژه شهرهای مرزی خرمشهر، سوسنگرد، بستان، مهران، دهلران، قصر شیرین، هویزه، نفت شهر، سومار، موسیان، آبادان، اهواز، اندیمشک، دزفول، شوش و گیلان غرب پراکنده شده است." (4)
البته گفتگو در مورد آمار قربانیان انسانی و غیرانسانی مین در ایران خود لازم به پژوهشی مجزا و نوشتن مقالات متعددی است و بجاست که مدافعان حقوق بشر کردستان به اتخاذ و جمع آوری آمارهای دقیق در این زمینه بپردازند و به سازمانهای مرتبط ارائه بدهند چرا که "ایران تاکنون پیمان نامه اوتاوا و همچنین پیمان‌نامه اسلو (پیمان‌نامه عدم استفاده از بمب‌های خوشه‌ای) را امضا نکرده است. براساس یکی از بندهای پیمان‌نامه اوتاوا، دولت ‌ها موظفند بعد از ده سال تمام کشتزار‌ها و مزارع را از می‌ن‌‌ها پاک کنند" (5). در مورد آمار قربانیان طی سالهای اخیر در کردستان ایران می توان به حادثه دلخراش انفجار مین در نزدیکی روستای "لنگریز" از توابع شهرستان سروآباد اشاره نمود که در آن "بر اثر انفجار مین، یک کودک ١٣ ساله به نام بهزاد ابراهیمی در دم جان باخته و یک کودک ١٢ ساله دیگر به نام فرشاد یعقوبی به شدت زخمی شده است" (6). همچنین طی سال 1392 شمسی " ١١ زن و دختر کُرد در مناطق کُردنشین ایران بر اثر اصابت گلوله نیروهای انتظامی و انفجار مین و خمپاره بهجای مانده از دوران جنگ، کشته و زخمی شده‌اند" (7). همچنین در بیست و ششم مهرماه سال 1392 در روستای نشکاش مریوان "گشبین کریمی، آلا روبینا، متین رخش‌بهار، خبات کریمی، بهنوش ضیایی مقدم، سینا دژآهنگ و زانا پاو، هفت کودکی بودند که به هنگام بازی در نزدیکی محل زندگی‌شان در روستای نشکاش بر اثر انفجار مین خنثی نشده، مجروح شدند" (8).
همچنانکه از قبیل اشاره شد جمهوری اسلامی ایران تاکنون پیمان نامه های اوتاوا و اوسلو را امضا نکرده است و نسبت به مین زدایی هیچ اقدامی انجام نداده و همچنین اجازه ورود و پاکسازی و حتی سرشماری مین های موجود را به سازمانهای ذیربط نداد، علیرغم آن شواهدی تازه و مستدل در دسترس می باشد که با حضور پشمرگان حزب دمکرات کردستان ایران در مناطق مرزی و ورودشان به جبال کیله شین و قندیل واقع در مرز اشنویه و پیرانشهر, جمهوری اسلامی دور جدید از کاشت مین را شروع نموده است. بر اساس اخبار موثق "حادثه انفجار مین مورخه هشتم مهرماه جاری، در کوهستان "سیغی" واقع در منطقه مرزی پیرانشهر به زخمی‌شدن ٢ پیشمرگه حزب دمکرات منجر شده است" (9).
بر اساس مشاهدات شاهدان عینی مینهای کنونی موجود بیشتر از نوع مین یک نفره   M14 و والمر می باشند که از انواع بسیار کشنده مین می باشد که این دو نوع از مین بیشتر در زمان جنگ هشت ساله بین ایران و عراق از جانب صدام حسین مورد استفاده قرار می گرفت و اما مین های جدید که رژیم شروع به گذاشتن آنها نموده است بیشتر از نوع مین ترکش دار ضد نفر می باشد که هر مین می تواند در یک لحظه زندگی هشت تا نه نفر را به کام مرگ فرو برد و از دیگر طرف این نوع مین با کابلهایی به هم پیوسته هستند که با انفجار یک مین، دیگر مینهای متصل نیز یکی پس از دیگری و در فاصله زمانی بسیار اندک (در حد سه ثانیه) منفجر می شوند.
بر اساس شواهد موجود و بررسیهای میدانی به عمل آمده، رژیم در تمامی نقاط مرزی و حتی در کنار چشمه های آب طبیعی موجود بین کردستان ایران و عراق و ترکیه و علی الخصوص مرزیهای شهرستانهای سردشت (بویژه مرز قاسم رش و کانی زرد) و اشنویه و پیرانشهر، مشغول به مین گذاری و نیز نصب سیم خاردار از نوع سمی آن می باشد که این امر فارغ از افراد نظامی و پیشمرگه ها، جان افراد مدنی و کولبران و قاچاقچیان مرزی و نیز حیوانات اهلی و غیراهلی را نیز بیش از پیش با خطر مرگ مواجه می نماید و از آنجائیکه مناطق مرزی محل ایلاق و قشلاق دامداران کرد استان و نیز کردهای اقلیم کردستان می باشد و از لحاظ گردشگری نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و فارغ از آن محل تردد قاچاق بران و کولبرانی است که به دنبال لقمه ای نان بدون توجه به شرایط جوی از این نقاط تردد می کنند، این خطر و مخاطرات ناشی از آن افزونی می یابد، همچنین به این دلیل که بیشتر مناطق مین گذاری شده قبلا مرتع بوده است، دامها و صاحبانشان را بیش از پیش به مرگ ناشی از انفجار مین مواجه می سازد.

منابع:
1. روز جهانی مبارزه با مین. . روزنامه ایران دوره هجدهم، ش. ۵۰۴۵ (۱۶ فروردین ۱۳۹۱): دین و اندیشه.
2. archives.the-monitor.org
3. www.roozonline.com
4. https://khodnevis.org/article/61205#.VhG_kfmqqko
5. https://khodnevis.org/article/61205#.VhG_kfmqqko
6. www.kurdpa.net
7. www.kurdpa.net
8. www.kurdpa.net
9. www.kurdistanmedia.com