• به همان نسبت که باید با این دیدگاه که نظامیان آمریکایی در حادثه قندوز به عمد دست به کشتار غیرنظامیان زده اند، مخالف بود، اما در نقطه مقابل هم باید به این واقعیت اذعان کرد که واشینگتن و غرب لیبرال هیچ اعتبار سیاسی و حقوقی برای درس اخلاق دادن به دیگران در هنگامه های جنگی چون سوریه که از دستان همه خون می چکد، را نخواهند داشت ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱۹ مهر ۱٣۹۴ -  ۱۱ اکتبر ۲۰۱۵

تصرف شهر قندوز توسط جنگجویان طالبان در هفته گذشته و تلاش ارتش افغانستان با کمک نیروی هوایی آمریکا برای باز پس گیری این شهر در طی روزهای بعد، هم زمان سوالاتی را مطرح کرده است که دولت کابل و پنتاگون را در معرض انتقادات سختی قرار داده است. موقعیت جغرافیایی و ژئواستراتژیک قندوز در افغانستان که به نوعی نقطه کانونی و ارتباطات چهار ولایت شمالی "تخار، بغلان، بلخ و سمنگان" در شمال این کشور را تامین می کند و هم چنین به لحاظ همجواری با تاجیکستان می تواند تاثیرات امنیتی بر آسیای میانه بگذارد، به لحاط داخلی و هم به جهت منطقه یی دارای اهمیت است. از طرف دیگر به واسطه بحران رهبری در گروه طالبان که بعد از فوت پنهان نگاهداشته شده "ملا محمد عمر" منجر به انتخاب "ملا اختر منصور" معاون وی به عنوان جانشین گردید و با اعتراض بسیاری از فرماندهان میدانی این گروه روبه رو شد، به تحرکات نظامی طالبان در عرصه میدانی جنگ ابعاد جدیدی بخشید. به همین دلیل تصرف چند روزه قندوز توسط طالبان ضمن اینکه تا حدود زیادی رهبری ملا اختر منصور را در مواجهه با مخالفان درونی خود تثبیت کرد به همان میزان نیز فروپاشیدگی و بی اعتباری دولت و ارتش افغانستان را برای تامین امنیت کشور به اثبات می رساند. هر چند که ارتش افغانستان با کمک نیروهای ائتلاف خارجی بعد از چند روز جنگ سخت موفق شد بیشتر مواضع طالبان در این شهر را باز پس گرفته و مانع از تثبیت این گروه بر قندوز شود اما در این بین حوادثی رقم خورد که بیش از پیش بر عدم اقتدار دولت کابل و مشروعیت جنگی و اخلاقی ائتلاف خارجی تاثیر گذاشت. حمله شبانه هواپیماهای جنگی آمریکا به یک بیمارستان متعلق به "پزشکان بدون مرز" در قندوز در روز جمعه دوم اکتبر که منجر به کشته شدن ۲۲ تن از کارکنان و بیماران و هم چنین زخمی شدن بیش از ۵۰ تن از غیرنظامیان شد، موجبات محکومیت نیروهای دولتی و نظامیان آمریکایی را در افکارعمومی فراهم آورد.
بنا به گزارشات مستند و اظهارات گروه پزشکان بدون مرز حاضر در بیمارستان قندوز، این حملات هوایی در حالی که از قبل موقعیت این مرکز پزشکی با "جی پی اس" و حتی تماس های تلفنی به مقامات مسئول دولت مرکزی و نظامیان آمریکایی اعلان شده بود به مدت یک ساعت به صورت متناوب زیر حملات هوایی قرار گرفت. با اعتراض شدید پزشکان بدون مرز و عکس العمل منفی این اقدام در بین افکارعمومی جهانی و درخواست برای یک تحقیق مستقل در این خصوص، در طی چند روز گذشته با اظهارات متناقض مقامات دولتی و ژنرال های پنتاگون برای توجیه آن، یک گره کور ایجاد شده است که ظاهرا قرار نیست با اذعان به واقعیات و پذیرش مسئولیت این اقدام مختومه شود. در تازه ترین اظهارات ژنرال "جان کمبل" فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان گفته می شود که این حمله به درخواست نیروهای نظامی افغانستان انجام گرفته است. حتی چنانچه این ادعا کاملا منطبق با حقیقت باشد باز هم توجیه کننده حمله هوایی به یک مرکز غیر نظامی و بیمارستانی که از قبل مشخصات جغرافیایی آن در اختیار دولت و نیروی هوایی آمریکا قرار داشت، نخواهد بود. بعضی از مقامات دولتی افغان و فرماندهان نظامی آمریکایی در طی روزهای اخیر بر این نکته تاکید داشته اند که در اطراف این بیمارستان جنگجویان طالبان در حال اجرای عملیات بوده اند (هر چند که این ادعا توسط پزشکان بدون مرز رد شده است) و به همین دلیل بر مشروعیت اقدام خود هم چنان پای می فشارند. در صورتی که طبق قوانین بین المللی دفاع در مقابل هر حمله یی می بایست متناسب با همان عمل انجام شده باشد و در این مورد خاص این اصل پذیرفته شده در حقوق بین الملل نقض شده است. از هر منظری که به این موضوع نگاه شود هیچ توجیه حقوقی و مشروعی برای تایید این اقدام جنایت کارانه وجود نخواهد داشت و بهترین راه برای مختومه کردن این پرونده پذیرش مسئولیت، جبران خسارات، عذرخواهی از قربانیان و تعهد جهت پیشگیری از اقدامات مشابه در آینده خواهد بود.
بحث حمله به بیمارستان پزشکان بدون مرز در قندوز به خوبی نشان داد که در میدان جنگ دست همه به خون آلوده است و هر گونه نگاه انتزاعی به حوادث صورت گرفته بدون در نظر گرفتن انگیزه و جایگاه طرفین منازعه از اساس تنها یک سفسطه فلسفی است. حمله به بیمارستانی در قندوز نه اولین و نه آخرین مورد از چنین حوادثی است و حداقل در همین افغانستان می توان صدها مورد از این اقدامات عمد یا غیرعمد در کشتار غیرنظامیان را توسط طرفین جنگ لیست کرد. درست در همان زمانی که این حادثه جنایت کارانه تیتر خبرهای بین المللی بود تمامی سیاستمداران غربی و آمریکایی در هیبت فیلسوفان اخلاق مدار و بانیان انساندوستی مشغول چرتکه اندازی برای شمردن تلفات غیرنظامی در حملات روسیه علیه گروه های تروریست اسلامگرا در سوریه بودند و مرتب بوق تبلغاتی آنان نه تنها روی غیرنظامیان که حتی مرثیه خوانی برای تروریست ها و جنگجویان ظاهرا غیرداعشی در میدان های جنگ سوریه به صدا در آمده ر آ بود. طنز ماجرا آنجا بیشتر خود را نمایان می کرد که گویا روز شنبه یک هواپیمای جنگی روسی برای چند دقیقه در یک مدار چند صد متری وارد حریم فضایی ترکیه شده بود که بلافاصله بدون هیچ اقدام نظامی خطای خود را تصحیح کرده و مقامات روس هم رسما از آنکارا عذرخواهی می کنند اما به یک باره موج اعتراض و تهدید از طرف غرب و ناتو به راه افتاد. این در حالی بود که حریم هوایی سوریه جولانگاه هواپیماهای نظامی غربی و بعضا ترکیه بوده است که مرتب هم دست به عملیات نظامی بدون اجازه دولت قانونی این کشور و یا مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد می زنند. به همان نسبت که باید با این دیدگاه که نظامیان آمریکایی در حادثه قندوز به عمد دست به کشتار غیرنظامیان زده اند، مخالف بود، اما در نقطه مقابل هم باید به این واقعیت اذعان کرد که واشینگتن و غرب لیبرال هیچ اعتبار سیاسی و حقوقی برای درس اخلاق دادن به دیگران در هنگامه های جنگی چون سوریه که از دستان همه خون می چکد، را نخواهند داشت. اگر قرار باشد در این خصوص معیار اخلاقی معتبری برای قضاوت به کار گرفته شود تنها معیار میزان دوری – نزدیکی یا ارتباط – همدستی و به خصوص رعایت حقوق بشر در مورد امنیت غیرنظامیان توسط هر قدرت بیرونی با گروه های تروریستی در مناطق جنگی خاورمیانه پرآشوب کنونی می تواند بهترین ملاک داوری تلقی شود.