• برگزاری اولین جلسه نشست صلح سوریه در روز جمعه ۲۹ ژانویه در "ژنو" در حالی آغاز شد که تا عصر این همین روز "هیات عالی مذاکرات" از گروه اصلی مخالفان منتخب نشست "ریاض" هم چنان با پافشاری بر شروط خود بر طبل عدم شرکت پای می کوبید ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۹ بهمن ۱٣۹۴ -  ۲۹ ژانويه ۲۰۱۶

برگزاری اولین جلسه نشست صلح سوریه در روز جمعه ۲۹ ژانویه در "ژنو" در حالی آغاز شد که تا عصر این همین روز "هیات عالی مذاکرات" از گروه اصلی مخالفان منتخب نشست "ریاض" هم چنان با پافشاری بر شروط خود بر طبل عدم شرکت پای می کوبید. با توجه به حضور هیات مذاکره کننده دولت سوریه در ژنو و گروهی دیگر از مخالفان میانه رو و مورد تایید روسیه در کنار هشدارهای مستقیم و غیرمستقیم واشینگتن و اتحادیه اروپایی، بالاخره پای هیات مورد حمایت محور ریاض – آنکارا هم به ژنو کشیده شد. این هیات در حالی حضور خود در این دور از مذاکرات صلح را اعلان کرده است که هنوز به لحاظ گسترش اختلافات درونی در خصوص مذاکرات صلح هم چنان ضمن حضور در ژنو، مشارکت در این دور از گفت و گوها را منوط به پیش شرط هایی کرده اند. به نظر می رسد که هیات عالی مذاکرات منتخب نشست ریاض در شرایطی به این روند پیوسته است که روند معادلات جاری را به خلاف منافع و اهداف خود دانسته و هزینه عدم مشارکت را برای آینده سیاسی و موجودیت خود سنگین محاسبه کرده بودند. به همین دلیل نباید از این دور از مذاکرات انتظار زیادی داشت و تنها می توان این را مرحله اجرایی شدن یک روند سیاسی طولانی تلقی کرد که فعلا در ابتدای کار قرار داشته و بیشتر معطوف به فراهم سازی مقدمات یک نقشه راه خواهد بود. به همان میزان که تکلیف هیات مذاکره کننده دولت "بشار اسد" از قبل کاملا تعیین شده است، در بین هیات مخالفان بلاتکلیفی و چند دستگی سیاسی به چشم می خورد. از طرف دیگر به لحاظ موقعیت انحصاری که هیات عالی مخالفان برای مذاکره با هیات دمشق برای خود قائل است و از طرف "استفان دی‌میستورا" نماینده ویژه سازمان ملل در بحران سوریه، چندین دعوت نامه برای شخصیت های میانه رو و عضو "جبهه دمکراتیک سوریه" ارسال شده و آنان هم اکنون در ژنو حضور دارند، هنوز مشخص نیست که ادامه این مذاکرات سه ضلعی چگونه رقم خواهد خورد. تا اینجای کار دی میستورا موفق شده است که به خلاف تجارب شکست خورده پیشینی در زمان میانجیگری "کوفی عنان" و "اخضر ابراهیمی"، با تلاش و پافشاری خود در راستای تمایل روسیه و آمریکا به عنوان دو بازیگر اصلی بحران سوریه بر "مانع اول" غلبه کرده و روندی را کلید بزند که بر هم زدن قاعده بازی برای هر کدام از بازیگران تبعات سنگینی را در پی دارد.
همان اراده پشت پرده یی که توانست به خلاف شرط و شروط های از قبل تعیین شده، جناح های اصلی بحران را به ژنو بکشاند (هر چند که در این دور از مذاکرات حزب کردی اتحاد دمکراتیک سوریه رسما به مذاکرات دعوت نشده و اصرار روسیه برای دورهای بعدی بر حضور آنان است) به نظر می رسد که در طول دو هفته مذاکرات جاری بسیاری از ابهامات روشن شده و حتی امکان دستیابی به یک آتش بس محدود منطقه یی، آزادی و مبادله تعدادی از زندانیان دو طرف و پذیرش ارسال مواد غذایی و کمک های انساندوستانه به شهرهای در محاصره دولت و مخالفان فراهم شود. این نشست و اصولا مذاکرات صلح سوریه با توجه به تغییر در معادلات سیاسی – نظامی جاری و تمایل واشنگتن برای اولویت بخشیدن به خطر تروریسم و "داعش" بر پیش شرط کناره گیری "بشار اسد"، بیش از آنچه برای دمشق نامطلوب تلقی شود در مسیری جریان دارد که مخالفان تندرو مورد حمایت ریاض – آنکارا را در تنگنا قرار می دهد. بدون تردید همین واقعیت عینی بود که هیات عالی مذاکرات را تا آخرین دقایق دچار تردید و بلاتکلیفی جهت حضور در ژنو و گسترش اختلافات درونی کرد و حتی هنوز هم استراتژی آنان در روند مذاکرات قابل تشخیص نخواهد بود. اصرار این مخالفان بر پذیرش پیش شرط اجرای مفاد قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت از سوی میانجی سازمان ملل برای گردن نهادن نمایندگان دولت دمشق بر آن، با توجه به ماهیت مذاکرات صلح و فرایند عینی آن چندان تطابقی بر پروسه سیاسی مذاکرات صلح و استراتژی مسکو – واشینگتن که مورد تایید استفان دی میستورا قرار گرفته است، نداشته و در روزهای آینده فشار بر هیات عالی مذاکرات برای پذیرش قاعده بازی افزایش می یابد.
آنچه که هم اکنون در ژنو جریان دارد دروازه ورود به یک راه طولانی است که در "هفت خوان" خود می بایست در هر "خوان" آن بازیگران اصلی در حوزه داخلی، منطقه یی و بین المللی ضمن تمکین به واقعیت و پیچیدگی بحران در طی یک بده و بستان سیاسی حول "توافقات حداقلی" وارد عرصه بازی شوند. با توجه به اینکه هم اکنون زمان به نفع دولت دمشق ایفای نقش می کند و توازن نظامی نیز به سود آنان تغییر کرده است و هم چنین واشینگتن و اتحادیه اروپایی نیز به خلاف قبل حاضر نخواهند بود بی حساب و کتاب به تجهیز و کمک مالی به مخالفان تندرو سوی پرداخته و حتی اجازه ماجراجویی های تازه را به محور ریاض – دمشق بدهند، به نظر می رسد که آتش تند این مخالفان به تدریج فروکش کند. چنانچه هیات عالی مذاکرات با خلق بهانه های تازه بخواهد این مذاکرات را به شکست بکشاند، بدون شک ضمن اینکه حمایت محور غربی را از دست می دهد باید در انتظار تشدید اختلافات درونی بین خود هم باشد. هم اکنون و پس از نشست ریاض به دلیل عدم انتخاب نماینده یی از جناح "کمیته هماهنگی ملی" به عنوان یک نیروی معتدل در هیات عالی مذاکرات زمزمه های اختلاف در بین گروه های حاضر در نشست ریاض علنی تر از قبل به گوش می رسد و با توجه با دعوت شخصیت هایی از جبهه دمکراتیک سوریه این امکان وجود دارد که این دو نیرو در مقابل مخالفان تندرو و نظامی به هم نزدیک شوند. با اصرار و فشار حزب اتحاد دمکراتیک و افکارعمومی جهانی که هنوز مقاومت کردها در "کوبانی" در سرکوب تروریست های داعش را در خاطره خود به یادگار دارند، در صورت اصرار هیات عالی مذاکرات بر خواست های حداکثری خود می تواند واشینگتن را هم متقاعد به تغییر موضع کرده و در کنار روسیه راه ورود این نیروی ضدتروریست را به متن مذاکرات صلح و اساس بازی تسهیل کند. هنوز با توجه به ژلاتینی بودن کیک مذاکرات صلح و پیچیدگی روند امور در شرایطی که هر لحظه امکان تغییر در گروه بندی های رقیب وجود دارد، امکان محاسبه و گمانه زنی حول فرجام این مذاکرات چندان روشن نبوده و باید در انتظار حوادث آتی بود که در قالب مناسبات قدرت و تحولات میدانی عرصه نبرد می تواند پارامترهای جدیدی را وارد بازی شطرنج بحران سوریه کند.