• پانزدهم ژوئن جان کری وزیر خارجه امریکا بعد از ملاقات با ظریف وزیر خارجه ایران در حاشیه مذاکرات کنفرانس اسلو در نروژ، با زیرکی به بادهای تغییر در تفکر ایرانی در مورد سوریه اشاره کرد. کری گفت: من در صحبت با ظریف حس کردم که ممکن است امکاناتی بوجود آمده باشد. ولی من این امکانات را قبل از اینکه واقعیت یابند تبلیغ نمی کنم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ٨ تير ۱٣۹۵ -  ۲٨ ژوئن ۲۰۱۶

حرکت شگفتی آفرین تهران در روز دهم ژوئن (بیست و یکم خرداد) که به علی شمعخانی دبیر شورای امنیت ملی نقش محوری جدیدی در سوریه داد, این امکان را بوجود آورد که آتش بس سوریه تقویت شود و روند صلح تسریع گردد. جان کری وزیر امورخارجه آمریکا می گوید ناظر بادهای تغییر فکری در برخورد ایران با موضوع سوریه است .

اقدام دوم ایران یک هفته بعد در برکناری حسین عبداللهیان معاون وزارت خارجه ایران که به سپاه پاسداران خیلی نزدیک است و به عنوان فردی حامل نظرات تند سیاسی در مورد سوریه و عربستان سعودی معروف می باشد شگفتی بعدی را آفرید.

روز دهم ژوئن تهران اعلام کرد که علی شمعخانی دبیر شورای امنیت ملی با حفظ سمت ، پست تازه تاسیس، هماهنگ کننده ارشد، با سوریه و روسیه را در امور سیاسی، نظامی و امنیتی به عهده می گیرد.

یک هفته بعد معلوم شد که حسین امیر عبداللهیان مسئول اصلی اداره امور کشورهای عربی در وزارت خارجه جمهوری اسلامی بدون مقدمه برکنار شده است .

در اینجا ضروی است به سه نکته توجه شود:

۱ - اعلام انتصاب شمعخانی یک روز بعد از ملاقات وزرای دفاع ایران، روسیه و سوریه در تاریخ نهم ژوئن در تهران انجام شده . در واقع تنها مکالمه تلفنی وزیر دفاع روسیه، سرگئی شویگو درتهران با علی شمعخانی بود. آیا روسیه در این مورد نقشی داشته است؟

نکته اینجاست که شویگو زمانی وارد تهران شد که دوروز قبل از آن بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با عجله به ملاقات ولادیمیر پوتین در مسکو رفته بود. این چهارمین مذاکره نتانیاهو و پوتین طی یک سال بوده است.

سازمان اطلاعات اسرائیل فعالیت های شیعی جهان بیزانسی ( روم شرقی ) را زیر نظر دارد و منابعی در لبنان در اختیار دارد که از طریق آنها سیاستمداران، دیپلماتها و جاسوسان ایرانی را در کنترل دارد.

۲ -جان کری وزیر خارجه امریکا بعد از ملاقات با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در حاشیه مذاکرات کنفرانس اسلو در نروژ در تاریخ پانزدهم ژوئن، با زیرکی به بادهای تغییر در تفکر ایرانی در مورد سوریه اشاره کرد.

کری اظهار داشت: من در صحبت با او ( محمد جواد ظریف ) حس کردم که ممکن است امکاناتی بوجود آمده باشد. ولی من این امکانات را قبل از اینکه واقعیت یابند و یا اینکه مردم فرصت تحقیق در باره انها را داشته باشند تبلیغ نمی کنم.

از مقامات امریکائی همسفر جان کری نقل شده است که ظریف اشاراتی داشته که اختیاراتش در مورد پرونده سوریه افزایش یافته و ایران آمادگی آن را دارد که در مورد اقدام به یا فتن راه حل سیاسی انعطاف بیشتری نشان دهد.

در واقع ، ظریف نیز زمانی که تهران را به مقصد اسلو ترک می کرد اعلام کرده بود که امیدوار است با کری در مورد سوریه صحبت کند. احتمالآ انتصاب شمعخانی، « بعضی امکانات » را فراهم آورده بود. حداقل، تعامل ایران و آمریکا در موضوع سوریه بیشتر مخفی کردنی نیست.

٣ - برکناری عبداللهیان مثل بمب صدا کرد، زیرا او از نزدیکان سران سپاه پاسداران به حساب میامد و به عنوان فردی تندرو در سیاستهای مربوط به سوریه و عربستان سعودی شناخته شده بود .

به نظر می آید ظریف خواهان هماهنگی بیشتری در حوزه عملیاتی خود بود و حسن روحانی رئیس جمهور را قانع کرد که در وزارت خارجه در مورد سیاستهای منطقه ای به چرخش جدی نیاز است و احتمالآ رهبر جمهوری اسلامی نیز آن را تائید کرده است.

روشن است که زمانی که به شمعخانی مسئولیت محوری هماهنگی در سوریه داده شد برکناری عبداللهیان غیرقابل اجتناب شد.

شمعخانی در دوره خاتمی رئیس جمهور اصلاحات وزیر دفاع بود و ملک فهد، شاه در گذشته عربستان نشان عبدالعزیز را که بالاترین نشان سعودی است در سال ۲۰۰۴ به پاس قدردانی از اقدامات شمعخانی در عادی کردن روابط ایران و سعودی به او اهدا کرد.

شمعخانی مستقیمأ به رهبر گزارش می دهد و با توجه به سابقه اش در سپاه پاسداران که در زمان جنگ ایران و عراق هشت سال فرماندهی نیروی دریائی سپاه را عهده دار بود، باضافه شهرتش در مصلحت گرائی و احتراز از تندرویهای ایدئولوژیک در تصمیم گیریها، به نظر می رسد چرخش موضع ایران در مورد سوریه به سمت دیپلماسی و راه حلهای سیاسی پیش برود.

تکیه کلام تهران تا به حال ، « مقاومت » بوده است و راننده غیرقابل بحث ماشین جنگ در عراق و سوریه و لبنان ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده نیروهای ویژه قدس سپاه پاسداران بوده است. اینکه آیا به همین حالت باقی میماند؟ این سئوال اصلی است.

سپاه پاسداران کیش شخصیتی اطراف سلیمانی درست کرده است که به فرضیاتی مبنی بر اینکه اورا برای ریاست جمهوری آینده آماده می کنند قدرت می بخشد .

آیت الله خمینی در ابتدا سپاه پاسداران را به عنوان پاسداران حکومتی تحت فرمان رژیم ( دور از فرقه بازی ) ایجاد کرده بود، ولی این سازمان بعدأ به تدریج در دهه های اخیر گرایش به شرکت در بازیهای سیاسی و قدرت را پیدا کرد.

سپاه پاسداران قدرتی قابل چشم پوشی نیست ، چون جنگ سوریه همچنین بطور بسیار پیچیده ای به سیاستهای ایران در مورد عربستان سعودی، مقاومت در برابر اسرائیل و دشمنی با عادی شدن روابط ایران و امریکا بستگی دارد.

در همین حال حوادث نامطلوبی در شرف وقوع است. سازمان اطلاعات ایران توطئه ای را کشف کرده که « گروه های تکفیری وهابی » طرحهائی ریخته اند که در ماه رمضان حملات تروریستی به اجرا بگذارند . این هشداری است به این که ایران نیازمند احتیاط شدید در مورد طرحهای عربستان است .

همچنین روز دوشنبه بیستم ژوئن فاش شد که قاسم سلیمانی که در هفته های اخیر در عراق تمرکز داشت به سوریه نقل مکان کرده است تا در تدارک عملیات وسیع در جنوب حلب بوسیله ارتش سوریه و نیروهای مردمی شرکت کند . طبیعی است اگر سلیمانی دست به حمله وسیعی در حلب بزند ، انچه را که ظریف رشته بود و در اسلو به کری وعده اقدام در جهت آتش بس و پیشرفت بسوی صلح داده بود پنبه کرده است .

آیا سلیمانی ( بخوانید سپاه ) تعرض را انجام میدهد ؟ یکی از مشاورین ارشد سلیمانی ژنرال ایرج مسجدی به سخن امده و اظهار داشته که سپاه جنگ در سوریه و عراق را تا کشته شدن آخرین عضو حکومت اسلامی و جنگجوی تکفیری ادامه خواهد داد، و نیروهای ایرانی در این اقدام از مرزهای ایران است که دفاع می کنند.

مهمتر اینکه سلیمانی در بیانی کم سابقه در روز دوشنبه در سوریه اخطار کرد که سلسله الخلیفه در بحرین (که مورد حمایت عربستان سعودی است) اگر از اقدام به سلب تابعیت روحانی شیعه ایت الله شیخ عیسی قاسم خودداری نکند از طریق « مقاومت مسلحانه » برانداخته می شود.

این بیان سخت تحریک کننده است و تصویر ایران را به عنوان قدرت منطقه ای مسئول، آنچنان که روحانی و ظریف مصرانه ادعا می کنند مخدوش می سازد.

اکنون تهدید سلیمانی از طرف علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون خارجی و امنیت مجلس که با نفوذ هم هست مورد پشتیبانی کامل قرارگرفته است .

سخنگوی مجلس علی لاریجانی و مشاور سیاست خارجی رهبر علی اکبر ولایتی نیز بشدت رژیم بحرین را مورد نکوهش قرارداده اند .

با اطمینان می توان گفت که آبهای آلوده به کوسه سیاست ایران طغیانی شده اند و شاه کوسه ها به دنبال شکار می گردند .

پر واضح است که آقای روحانی نمی خواهد به سرنوشت خاتمی که مداومأ دولتش از طرف « قدرت در سایه » تضعیف می شد دچار شود . او ممکن است به بخشی از جامعه مذهبی که مخالف قدرت گرفتن سپاه است چشم داشته باشد که بنظر نمیرسد کافی باشد.

در مقاله ای در بخش افکار عمومی نیویورک تایمز دوشنبه سید حسین موسویان دیپلمات دانش اموخته ی شاغل در پرینستون نوشته است که دولت اوباما باید به روحانی کمک کند که بتواند سیاست اعتدال خود را پیش ببرد.

جالب است که در چنین آشفته بازاری، بوئینگ روز سه شنبه موافقت کرد که صد هواپیما به مبلغ ۲۵ میلیارد دلار به ایران بفروشد.

اگر بانکهای اروپائی نیازی می دیدند که واشینگتن مخالف پیوستن ایران به سیستم مالی بین المللی نباشد ، چراغ سبز اوباما به کمپانی بوئینگ می تواند پاسخ انها باشد.

اکنون نوبت ظریف است که چشم اندازی که به کری در اسلو در مورد « بعضی امکانات » به قصد تحکیم آتش بس سوریه و تقویت روند صلح ارائه داد، را احیاء کند.

البته اخرین مرحله این روند به موافقت رهبری بستگی دارد. ولی در مورد ظریف می توان باور داشت که او دیپلماتی است که سرخود و بدون چشم انداز موافقت رهبر نمی توانست به کری امیدواری داده باشد.