• مرکز تحقیقات انرژی کمبریج پیش‌بینی کرده است که برخلاف تئوری‌های «به اوج رسیدن تولید نفت جهان و آغاز روند نزولی ظرفیت تولید»،‌طی ۱۵ سال آینده ظرفیت تولید نفت دنیا کاهش نخواهد یافت و ذخایر فعلی جهان پاسخگوی ۱۲۲ سال مصرف نفت جهان در سطح تقاضای فعلی خواهد بود ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۱۱ دی ۱٣٨۵ -  ۱ ژانويه ۲۰۰۷

سرمایه: مرکز تحقیقات انرژی کمبریج پیش‌بینی کرده است که برخلاف تئوری‌های «به اوج رسیدن تولید نفت جهان و آغاز روند نزولی ظرفیت تولید»،‌طی ۱۵ سال آینده ظرفیت تولید نفت دنیا کاهش نخواهد یافت و ذخایر فعلی جهان پاسخگوی ۱۲۲ سال مصرف نفت جهان در سطح تقاضای فعلی خواهد بود.   
این مرکز تحقیقاتی افزوده است که ‌جهان هم‌اکنون روزانه ٨۵ میلیون بشکه در روز نفت مصرف می‌کند که آمریکا به تنهایی یک چهارم آن را بر عهده دارد.   
واقعیت این است که نفت همچنان نقش حیاتی در عرصهء اقتصاد جهانی بر عهده دارد و به اوج رسیدن تولید آن حداقل تا سال ۲۰٣۰ رخ نخواهد داد و پس از آن نیز با روند سریع کاهش تولید مواجه نخواهد شد، بلکه با نوسانات جزئی و کاهش تدریجی همراه خواهد بود.   
در واقع مهم‌ترین اشتباه تئوری‌های به اوج رسیدن تولید نفت، عدم محاسبهء کاوش‌های جدید، پیشرفت فن‌آوری‌های تولید و افزایش حجم ذخایر نفت به علت تغییرات جغرافیایی است.   
تئوری به اوج رسیدن تولید نفت که به معنای به حداکثر رسیدن ظرفیت تولید و سپس آغاز روند نزولی آن است، برای نخستین بار در سال ۱۹۵۶ توسط «کینگ هوبرت» مطرح شد که وی به درستی به اوج رسیدن ظرفیت تولید نفت در ۴٨ ایالت آمریکا در سال ۱۹۷۰ را پیش‌بینی کرد و پس از آن عده‌ای از کارشناسان و تحلیل‌گران نیز از این تئوری پیروی کردند.   
بر اساس آمارهای قابل استناد هم‌اکنون در ۷۰ کشور جهان بیش از ٣۵ هزار میدان نفتی فعالند و به نظر می‌رسد، طرفداران تئوری به اوج رسیدن تولید نفت این واقعیت را در نظر نگرفته‌اند که صنعت نفت همواره با استفاده از فن‌آوری‌های جدید، توان تولید میادین را افزایش می‌دهند.   
از سوی دیگر در حالی که هم اکنون تقاضای جهانی نفت خام حدود ٨٣ میلیون بشکه در روز است بنا بر پیش‌بینی‌ها این تقاضا به ۱۱۶ میلیون بشکه در سال ۲۰٣۰ افزایش می‌یابد.   
همچنین با توجه به پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی که اخیراً منتشر شده، به نظر می‌رسد میزان تقاضای جهانی گاز طبیعی نیز از ٨/۲ تریلیون مترمکعب در سال ۲۰۰۵ به ۷/۴ تریلیون متر مکعب در سال ۲۰٣۰ افزایش یابد.
بر مبنای برآوردها، در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰٣۰ باید حدود ۲۰ تریلیون دلار در بخش انرژی سرمایه‌گذاری شود، تا این بخش بتواند نیازهای روزافزون جامعهء بشری را برآورده کند.
بخش نفت و گاز نیز برای تامین تقاضای جهانی باید بتواند، در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰٣۰ به ترتیب٣/۴ و ۹/٣ تریلیون دلار سرمایه جذب کند، به عبارت دیگر، در این سال‌ها باید به طور متوسط سالانه بیش از ٣۱۵ میلیارد دلار در بخش نفت و گاز جهان سرمایه‌گذاری صورت گیرد.
اما از سوی دیگر در این زمینه یعنی تامین نیاز بازار به انرژی چالش‌های چندی نیز موجود است. نیاز به حجم قابل توجه ظرفیت جدید نفت و گاز در آینده و افزایش ظرفیت به اندازه‌ای که ظرفیت مازاد تولید قابل اتکا برای بازارهای جهانی را فراهم سازد، از مـهـم‌تـریـن نگرانی‌های بازار محسوب می‌شود.   
از دیگر سو سیاست‌های آمریکا و به خصوص تحریم‌های اقتصادی بر علیه برخی تولیدکنندگان نفت، از جمله ایران موجب از بین رفتن برخی فرصت‌ها شده که تامین باثبات انرژی جهانی را در آینده با خطر مواجه کرده است هر چند که هزینه‌های زیادی به اقتصاد این کشورها نیز تحمیل کرده است.   
به طور کلی با توجه به روندهای حاکم بر فضای بازارهای انرژی جهان و مجموعه تحولات در جنبه‌های مختلف صنعت نفت بیانگر این امر است که سمت و سوی بازار به سمت رهایی از قدرت قیمت‌‌گذاری و کنترل بازار توسط تولیدکنندگان در حال حرکت است.   
در حال حاضر به جرات می‌توان گفت، صنعت نفت پیش‌قراول صنایع مختلف برای جذب سرمایه‌گذاری است و این در حالی است که روند تولید و صدور نفت در دهه‌های پایانی قرن گذشته، بیانگر گرایش رو به بیرون این صنعت است.   
بـر اسـاس آمـارهای موجود صادرات نفت از مجموع میزان تولید که در سال ۱۹٨۰ حدود ۵۱ درصد بود، در سال ۲۰۰۵ به بیش از ۶۱ درصد افزایش یافته است.   
در پاسخ به نیاز روز افزون جهانی به انرژی توجه بیش‌تر‌ به مناطقی است که حجم ذخایر کشف و اثبات شده آن‌ها به حدی است که قدرت تامین نیازهای یادشده را دارند و مهم‌ترین این مناطق قطعاً منطقهء خاورمیانه و کشورهایی نظیر عربستان عراق و ایران است.   
به عنوان مثال بر اساس گزارش شرکت بریتیش پترولیوم ذخایر نفت خام ایران در پایان سال ۲۰۰۵ به ۵/۱٣۷ میلیارد بشکه رسید که دومین ذخایر بزرگ نفت در سطح جهان محسوب می‌شود.   
در گزارش سال ۲۰۰۶ بریتیش پترولیوم همچنین اعلام شده که با توجه به سطح تولید فعلی نفت ایران، ذخایر عظیم نفت این کشور حداکثر تا ۹٣ سال دیگر دوام خواهد آورد، مگر اینکه ذخایر نفت جدیدی در این کشور کشف شود.   
بر اساس این گزارش، در پایان سال۲۰۰۵، کشور عربستان سعودی با۲/۲۶۴ میلیارد بشکه نفت حدود ۲۲ درصد کل ذخایر نفت جهان را بـه خود اختصاص داده است و همچنان بزرگ‌ترین ذخایر نفت را در جهان دارد، با این وجود با توجه به سطح فعلی تولید نفت این کشور، ذخایر نفت آن ۶/۶۵ سال دیگر به اتمام خواهد رسید.   
بر اساس برآورد بریتیش پترولیوم، ذخایر نفت ایران در پایان سال ۲۰۰۵ نسبت به سال ۲۰۰۴ حدود ٨/۴ میلیارد بشکه افزایش یافته است و از ۷/۱٣۲ میلیارد بشکه به ۵/۱٣۷ میلیارد بشکه رسیده است و به این ترتیب ایران ۵/۱۱ درصد کل ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد.   
ذخایر اعلام شدهء نفت ایران در سال ۱۹٨۵ برابر با ۵۹ میلیارد بشکه و در سال ۱۹۹۵ برابر با ۷/۹٣ میلیارد بشکه بوده است.   
پس از عربستان و ایران، کشورهای عراق با ۱۱۵ میلیارد بشکه نفت، کویت با ۱۱۵ میلیارد بشکه، امارات با ۹۷/٨ میلیارد بشکه، ونزوئلا با ۷۹/۷ میلیارد بشکه، روسیه با_۴/۷۴ میلیارد بشکه و قزاقستان با ۶/٣۹ میلیارد بشکه دیگر کشورهای جهان از لحاظ ذخایر نفت هستند.
۶۱/۹ درصد کل ذخایر نفت جهان در خاورمیانه، ۷/۱۱ درصد در اروپا و اوراسیا، ۵/۹ درصد در آفریقا،‌۶/٨ درصد در آمریکای لاتین و مرکزی، پنج درصد در آمریکای شمالی و ۴/٣ درصد در آسیا و اقیانوسیه قرار دارد.   
کل ذخایر نفت جهان یک تریلیون و ۷/۲۰۰ میلیارد بشکه است که ۲/۷۵ درصد آن را کشورهای عضو اوپک در اختیار دارند.
به گزارش بریتیش پترولیوم، ذخایر نفت آمریکا فقط ٣/۲۹ میلیون بشکه است که ۴/۲ درصد کل ذخایر نفت جهان را تشکیل می‌دهد و تا کم‌تر از ۱۲ سال آینده ذخایر نفت این کشور به اتمام خواهد رسید.   
بر اساس این گزارش، ذخایر نفت کانادا تا ٨/۱۴ سال آینده، ذخایر نفت انگلستان ۱/۶ سال آینده، ذخایر عراق و کویت بیش از ۱۰۰ سال آینده و ذخایر نفت امارات تا ۴/۹۷ سال آینده به اتمام خواهد رسید.   

گزارش مرکز تحقیقات انرژی کمبریج