• ازای هر یک از اعضای خانواده، حدود ۱۰ هزار تومان مستمری پرداخت می شود. ۱۰ هزار تومان برای زندگی در هر نقطه از کشور، چه کلانشهر تهران باشد با قیمت هایی که قامت را می شکند و چه دورافتاده ترین نقطه ایران. در چنین شرایطی هیچ باعث حیرت نیست که اعضای خانواده های زن سرپرست بیش از سایر خانواده ها در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱ بهمن ۱٣٨۵ -  ۲۱ ژانويه ۲۰۰۷

در حالی که مواد ۹۵، ۹۶ و ۹۷ قانون برنامه چهارم توسعه با واژگان متفاوت و در تمام بندهای خود بر ضرورت توانمندسازی و ایجاد چتر حمایتی برای زنان سرپرست خانوار به عنوان جمعیت زیر خط فقر تاکید کرده، در حال حاضر از مجموع یک میلیون و ۲۰۰ هزار زن سرپرست خانوار که زیر خط فقر قرار داشته و با وضعیت نامساعدی تکفل اعضای خانواده خود را بر عهده گرفته اند، فقط ٨۰۰ هزار نفر تحت پوشش دو نهاد حمایتی قرار دارند (۱۴۷ هزار نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و مابقی تحت پوشش کمیته امداد) و ۴۰۰ هزار نفر در نوبت دریافت خدمات ایستاده یا به حال خود رها شده اند. از سوی دیگر آمار یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری زنان سرپرست خانوار آمار رسمی و اعلام شده از سوی منابع دولتی است که طی ٣ سال گذشته همواره ثابت بوده در حالی که فقط با بررسی وضعیت طلاق در کشور می توان دریافت که سالانه ۶۰ هزار زن بر اثر طلاق، از شریک زندگی شان جدا می شوند و اگر در خوشبینانه ترین حالت فقط ۵۰ درصد از این زنان به جمع زنان سرپرست خانوار که نیازمند کمک های حمایتی هستند ملحق شوند، سالانه حداقل ٣۰ هزار زن که به دلیل طلاق مجبور به سرپرستی و تامین معاش خود می شوند به جمع زنان سرپرست خانوار افزوده می شود.
به گفته پرویز زارعی مدیرکل دفتر زنان و خانواده سازمان بهزیستی کشور از مجموع ۱۴۷ هزار زن سرپرست خانوار که تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند ٣۶ درصد به علت فوت همسر، ۴۲ درصد به علت از کارافتادگی همسر، ۷ درصد به علت طلاق یا اعتیاد همسر و ۷ درصد به دلیل مفقودالاثر بودن همسر یا سایر دلایل (از جمله سربازی یا بیماری موقت یا صعب العلاج همسر) به نان آوران خانه تبدیل شده اند. با ارائه این آمار، این پرسش را می توان مطرح کرد که آیا هیچ تحقیق مدونی در کشور انجام گرفته که بر مبنای نتایج آن این آمار قابل ارائه باشد که هرساله چه تعداد زن به دلایل برشمرده؛ فوت، از کارافتادگی، طلاق، اعتیاد، فرار، سربازی و بیماری همسران خود ناچار به پذیرش سرپرستی خانوار شده و به جمعیت زنان سرپرست خانوار افزوده می شوند؟ با اطمینان ممکن است که به این پرسش پاسخ منفی داد زیرا اگر غیر این بود آمار زنان سرپرست خانوار نیازمند پوشش های حمایتی به مدت سه سال ثابت باقی نمی ماند.
پرویز زارعی می گوید؛ «معلوم نیست چه تعداد از زنان مطلقه یا زنانی که به هر علت ناچار به تامین معاش خانواده می شوند در آن حد نیازمند هستند که تحت پوشش سازمان های حمایتی قرار بگیرند. ما زنان سرپرست خانواری داریم که تمکن مالی دارند، شاغل هستند، مستمری بگیر هستند و این زنان نمی توانند تحت پوشش سازمان های حمایتی قرار بگیرند. از سوی دیگر بسیاری از این زنان مایل به اینکه تحت پوشش سازمان های حمایتی قرار گیرند، نیستند. در واقع زنانی که تحت پوشش سازمان بهزیستی یا کمیته امداد قرار دارند غالباً زنانی هستند که مراجعه کرده و شخصاً تشکیل پرونده داده اند. البته تعدادی هم توسط افراد نیکوکار معرفی می شوند و ما آنها را شناسایی می کنیم اما در مجموع نظام شناسایی ما چندان قدرت ندارد و باید منتظر مراجعات مددجویان بمانیم.»

۱۰ درصد دفترچه بیمه خدمات درمانی ندارند

۱۰ درصد از زنان سرپرست خانواری که تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند هنوز موفق به دریافت دفترچه بیمه خدمات درمانی نشده اند. پرویز زارعی می گوید؛ «اگر اعتبار هر دفترچه را ۴۰ هزار تومان در سال محاسبه کنیم و جمعیت فاقد دفترچه بیمه خدمات درمانی ۱۴ هزار زن باشند که هر کدام به طور میانگین ۵/٣ نفر را تحت تکفل دارند، جمعیت کل افراد فاقد دفترچه که در قبال آنها مسوول هستیم حدود ۴۹ هزار نفر خواهد بود و اعتبار مورد نیاز برای تامین این دفترچه ها رقمی در حدود یک میلیارد و ۹۶۰ میلیون تومان را بالغ می شود. البته این اعتبار تامین شده و در صورت تخصیص آن به سازمان بیمه خدمات درمانی ۴۹ هزار نفر باقی مانده هم تا پایان سال ٨۵ صاحب دفترچه بیمه خدمات درمانی خواهند شد.»

سال ٨۶، ۷ هزار نفر پذیرش می شوند

چندی پیش یکی از مسوولان سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد در صورت افزایش ۱۰ درصدی بودجه سازمان بهزیستی کشور در سال ٨۶، هیچ افزایشی برای مستمری مددجویان امکان پذیر نیست. زارعی در پاسخ به این سوال که در سال ٨۶ پذیرش چند نفر از زنان سرپرست خانواری که در نوبت دریافت خدمات ایستاده اند امکان پذیر خواهد بود، می گوید؛ «امسال ۶۲ میلیاردتومان اعتبار در اختیار ما قرار گرفت که برای کمک های مستقیم به این زنان هزینه شود. ما هر سال حدود ۷ هزار خانواده جدید را می توانیم پذیرا باشیم چون هر سال به همین تعداد توانمند شده و از پوشش ما خارج می شوند. البته درخواست کردیم که اعتبار سال ٨۶ دو برابر افزایش یابد تا بتوانیم تمام پشت نوبتی ها را مشمول دریافت خدمات کنیم. اما شنیده ایم قرار است اعتباری بیش از سال گذشته در اختیارمان قرار دهند تا بتوانیم حدود ۲۰ درصد، حداقل ۱۴ هزار خانواده را پذیرش کنیم.»

روزنه یی به تاریکی

سازمان بهزیستی کشور ۱۴۷ هزار خانواده زن سرپرست با میانگین ۵/٣ نفر اعضای تحت تکفل را تحت پوشش و ۶۰ هزار خانواده را در نوبت دریافت خدمات دارد. هر خانواده مددجو هر ماه ۲۵ الی ۵۰ هزار تومان به عنوان مستمری دریافت می کند. زارعی اذعان می دارد مصوبه مجلس مبنی بر پرداخت مستمری معادل ۵۰ درصد حداقل دستمزد هنوز به دلیل کمبود اعتبار قابلیت اجرا پیدا نکرده است. در واقع اجرای این مصوبه هم اکنون که دهمین ماه از سال ۱٣٨۵ پایان یافته، ۲۲ ماه تاخیر را پشت سر گذاشته زیرا بر مبنای قانون برنامه چهارم توسعه دولت موظف بوده از ابتدای اجرای برنامه، افزایش مستمری به میزان ۵۰ درصد حداقل دستمزدها را برای زنان سرپرست خانوار عملی سازد و سکوت مجلس در برابر قانون شکنی دولت آن هم به مدت ۲۲ ماه جای سوال دارد. در واقع باید اعتراف کرد که دشوارترین بخش از زندگی ۱۴۷ هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی، مشکلات معیشتی و سکونت آنان است. به گفته زارعی ۴۲ درصد از زنان سرپرست خانواری که تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند فاقد مسکن ملکی هستند. بر مبنای تحقیقی که چندی پیش در شهر تهران انجام شده این زنان و اعضای خانواده آنان از لحاظ وضعیت دریافت کالری نسبت به متوسط جامعه حدود ۴۰ درصد پایین تر هستند. زارعی اشاره می کند که با وجود افزایش اعتبارات ویژه مستمری، هم اکنون سقف مستمری ها به «۵۰ هزار تومان» رسیده است؛ ۵۰ هزار تومان برای یک خانواده ۵ نفره، ۴۰ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفره، ٣۰ هزار تومان برای یک خانواده ٣ نفره و ۲۵ هزار تومان برای یک خانواده دو یا یک نفره. «نفر» در فرهنگ واژگان سازمان بهزیستی کشور سن و سال نمی شناسد. «نفر» می تواند یک کودک شیرخواره یا یک جوان ۲۰ساله یا یک فرد میانسال ۵۰ساله باشد و این «نفر» صرف نظر از هر سن و سال مشمول یک مستمری ثابت و بدون تغییر می شود. آنچه به طور تقریب می توان گفت اینکه به ازای هر یک از اعضای خانواده، حدود ۱۰ هزار تومان مستمری پرداخت می شود. ۱۰ هزار تومان برای زندگی در هر نقطه از کشور، چه کلانشهر تهران باشد با قیمت هایی که قامت را می شکند و چه دورافتاده ترین نقطه ایران. در چنین شرایطی هیچ باعث حیرت نیست که اعضای خانواده های زن سرپرست بیش از سایر خانواده ها در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند، چرا که چاشنی مستمری ناچیز بهزیستی، درآمدهای نزدیک به صفری است که این زنان از راه ساده ترین و کم خرج ترین و البته نازل ترین مشاغل کسب می کنند. خرد کردن سبزی، پاک کردن حبوبات، کار در منازل، شست وشوی لباس، دوخت دستگیره و لوازم پارچه یی آشپزخانه آنقدر درآمد ندارد که حتی قادر به رقابت با مستمری ماهانه بهزیستی باشد. دو سال پیش وقتی که اصطلاح «زنان سرپرست خانوار، فقیرترین فقرا» بر سر زبان ها افتاد هیچ یک از مسوولان خرده نگرفتند که چرا چنین انگی بر زنان سرپرست خانوار وارد می شود؛ زنانی که آنقدر فقیرند که همه شان در اولویت دریافت سهام عدالت قرار گرفته اند. در واقع وقتی مدیرکل دفتر زنان و خانواده سازمان بهزیستی کشور هم قبول دارد که ۱۴۷ هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش این سازمان فقیرترین فقرا هستند، جای کدام انتقاد باقی می ماند؟

منبع: روزنامه ی اعتماد