اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۷ اسفند ۱٣٨۵ -  ۱٨ مارس ۲۰۰۷

خبرگزاری جمهوری اسلامی، در تفسیری، روس ها را شریکی نامطمئن خواند و شدیدا به سیاست های این کشور حمله کر و سیاست های این کشور را ناشی از «فرصت طلبی لنینیستی» نامید. انتقاد خبرگزاری رسمی ایران به روسیه به دنبال بحرانی شدن مناسبت دو کشور بر سر نیروگاه هسته ای بوشهر و همچنین رای مثبت روسیه به قطعنامه ی دوم تحریم ایران، نشان دهنده ی سردی بیش از پیش مناسبات تهران - مسکو، ارزیابی شده است:

ایرنا: در خاطره تاریخی ایرانیان، روسها خوش ندرخشیده‌اند بویژه که دولتمردان روس اعم از دوران تزاری، کمونیستی و سوسیال دموکراسی همواره با منفعت بینی یکجانبه به تعامل با ایرانیان پرداخته‌اند.
بدتر اینکه روسها در تاریخ روابط خود با ایرانیان همواره ملاحظاتی را در نظر داشته‌اند که فراتر از ملاحظات منطقه‌ای، تابع منافع آنها در سهم خواهی از مطالبات جهانی بوده، همین امر سبب شده است تا در هیچ مقطعی ایرانیان نتوانند به توافقهای خود با مسکو اعتماد کامل داشته باشند.
البته بدبینی به روسها فقط متوجه ایرانیان نیست. اصلی‌ترین متحدان این کشور در آسیای میانه و قفقاز و حتی اروپا هرگز نتوانسته‌اند با قطعیت و اطمینان به استمرار روابط سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی با مسکو ادامه دهند.
مهمترین خصلت سیاست روسیه در هر مقطع از نظام‌های سیاسی آن، فرصت طلبی پراگماتیستی بدون هرگونه استدلال منطقی برخاسته از نگاه ایدئولوژیک آن بوده است.
برای مثال قرارداد برست لینوفسک میان دولت بلشویکی و دولت نازی آلمان در ‪ ۱۹۳۸‬و نیز طرح نپ اقتصادی لنین در سال ‪ ۱۹۲۵‬دو رویداد مهم و تاثیرگذار است که نشان می‌دهد روسها در هر مقطع از تاریخ و زمان که ترجیح بدهند، می‌توانند به راحتی در مواضع گاه ایدئولوژیک خود تجدیدنظر کرده و رفتاری خلاف ادعاهایشان بروز دهند.
همین گونه است داستان خلیج خوکها در کوبا در سال ‪ ۱۹۶۱‬که فقط ‪ ۲۴‬ساعت زمان نیاز بود تا روسهای کمونیست خلاف مواضع پیشین خود تغییر جهت دهند و به راحتی مصالحه با قدرتهای بزرگتر را جایگزین حمایت از متحد کلیدی خود کنند.
نمونه‌های اخیر در روابط مسکو با متحدان قفقازی و اروپایی همسایه آن نیز به خوبی نشان می‌دهد که روسها تا چه اندازه غیرقابل اعتمادند. قطع گاز اوکراین یا مخالفت با سیاست مستقل ملی گرجستان و مخالفتهای پیدا و پنهان با برخی دولتهای آسیای میانه همگی روسیه را به عنوان شریک نامطمئن جلوه داده و همین باور تا قلب اروپا هم گسترش یافته است.
آیا اتحادیه اروپا به راستی نمی‌داند که مسکو به توافقهایش درباره انرژی با اروپاییان متعهد باقی می‌ماند یا ممکن است یک روز صبح رییس کاخ کرملین از خواب برخیزد و تصمیم بگیرد گوش اروپاییان را بپیچاند! در آن صورت آنها چه تکلیفی دارند ؟
از این رو اروپاییان برای هرگونه عقد قرارداد با مسکو در همه عرصه‌های اقتصادی - سیاسی و نظامی می‌کوشند ضمن چفت و بست کردن قوانین حقوقی، ضمانت های لازم را نیز داشته باشند بویژه که اعتقاد دارند چنانچه روسها تشخیص دهند در بلندمدت منافع موردنظرشان را کسب خواهند کرد همیشه منافع دوستی با متحدان خود را به نفع همکاری با قدرت بزرگتر فدا می‌کنند.
به هر حال اتفاقات مربوط به راه‌اندازی نیروگاه بوشهر و بداخلاقی مسکو برای اجرای تعهداتش در تامین سوخت هسته‌ای این نیروگاه بار دیگر تصویری نامطمئن از روسها را به عنوان شریک تجاری اقتصادی غیرمتعهد در منطقه و جامعه جهانی نمایان ساخت.
رفتار غیرمسوولانه روسها آن هنگام، ناخوشایند است که طی دو سال اخیر مسکو کوشیده است با اتخاذ تاکتیک مواضع همسو با کشورهای در حال توسعه و نیز برخی دولتهای منطقه خاورمیانه به ترتیبی فضای اعتمادزایی را برای خود ایجاد کند.
این تاکتیک بیش از آنکه ناشی از باور مسکو به چنین رویکردی باشد به فرصت طلبی آن مربوط است تا در موضعی کاسبکارانه قادر باشد ضمن گشایش بازار کشورهای یاد شده به روی اقتصاد خود سیاست رقابت و سهم خواهی از منافع جاری در اوضاع بی‌نظام جامعه جهانی را دنبال کند.
جالب اینکه پیشروی با عقب نشینی از این سیاست همواره به نوع روابط مسکو با واشنگتن بستگی مستقیم داشته است!
دولتمردان آمریکایی نیز به راستی عمق مواضع روسها را محک زده‌اند و نیک دریافته‌اند و بکرات تجربه کرده‌اند که برای جابجایی مواضع مسکو کافی است قدری سرکیسه توزیع منافع را گشاد کنند تا دولتمردان روس بلافاصله در سیاستهایشان تجدیدنظر کنند.
این سیاست ماکیاولی ممکن است در کوتاه‌مدت منافعی را برای مسکو تامین کند ولی در بلندمدت سبب می‌شود تا روسیه به عنوان یک شریک نامطمئن نزد جامعه بین‌الملل اعتباری نداشته باشد و به این ترتیب هرگز نتواند بمثابه یک قدرت مطمئن در جامعه جهانی مطرح گردد.
رفتار غیرمسوولانه و خلف وعده روسها در مورد تامین بموقع سوخت هسته‌ای نیروگاه بوشهر که برای انجام آن بیشتر از پول و سرمایه لازم را نیز دریافت کرده‌اند در مقطع کنونی شاید با برخی عذر و بهانه‌های مسکو نزد افکار عمومی جهانی و خاصه برای منطقه خاورمیانه توجیه شود اما مسکو نباید فراموش کند که این رفتار در خاطره بلندمدت کشورها باقی خواهند ماند.
بی‌تعهدی مسکو فرصت گشایش بازارهای بعدی را از این کشور می‌گیرد و سبب می‌شود روسیه در جامعه جهانی همچنان در سطح همان قدرت درجه دوم که اتفاقا بسیار ابن‌الوقت و غیرمطمئن هم هست متوقف شود و درجا بزند.
ایران اگرچه با سعه‌صدر رفتار مسکو را در شرایط کنونی تحمل می‌کند اما آستانه ملاحظات تهران نیز معلوم است و وضع کنونی نیز آنقدر مستمر نیست که تهران مجبور باشد تا همیشه شریک نامطمئن خود را تحمل کند.
به نظر بسیاری از ناظران رفتار مسکو شبیه آنچه که درباره نیروگاه هسته‌ای بوشهر اتخاذ کرده، قربانی کردن فرصت آینده برای منفعت طلبی کنونی است. منفعتی که نه تنها پایدار نیست بلکه در صورت هرگونه نتیجه‌بخشی به سود مخالفان جمهوری اسلامی ایران در بلند مدت بسترساز اجرای استراتژی واشنگتن و متحدانش برای توقف روسیه در ایستگاه قدرتهای درجه دوم است.
روسها با وجود بهره‌مندی از همه تجربه‌های دیپلماتیک به راستی می‌دانند که از اتاق شیشه‌ای به بیرون سنگ‌اندازی می‌کنند و دور نیست که حباب شیشه‌ای رفتار مسکو با سنگ بی‌اعتمادی کامل همه طرفهای جهانی بشکند.
بی‌تعهدی اخیر مسکو در تکمیل و راه‌اندازی نیروگاه بوشهر، تجربه‌ای تازه و تاثیری عمیق در تحکیم باور ایرانیان باقی گذاشت که مسکو همیشه یک شریک نامطمئن است و نباید به خطوطی که با جوهر قلمها بر روی اوراق قراردادها ترسیم می‌شود، اطمینان کرد.
روسها اتفاقا به تنها چیزی که تعهد ندارند، توافقها و قراردادهاست.
فرصت طلبی لنینیستی همچنان سایه سنگین خود را بر رفتار دولتمردان روس حفظ کرده است