• دمیرتاش رهبر پیشین «حزب دموکراتیک خلق‌ها» از نیروهای اپوزیسیون مخالف اردوغان خواست با «حزب دموکراتیک خلق‌ها» همکاری کنند تا پیروزی آن‌ها در انتخابات پارلمانی و ریاست ‌جمهوری ماه مه ممکن شود. شش حزب مخالف اردوغان با گرایش‌های مختلف، ائتلافی موسوم به «میز شش‌نفره» تشکیل داده‌اند، اما هنوز چهره واحدی برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری برنگزیده‌اند ...

اخبار روز: www.akhbar-rooz.com
يکشنبه  ۲ بهمن ۱۴۰۱ -  ۲۲ ژانويه ۲۰۲٣

 احزاب مخالف و عمده تحلیل گران سیاسی بر این نظر بودند که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برای ماندن در قدرت، تاریخ برگزاری انتخابات ۲۰۲۳ را به سود خودش تغییر خواهد داد. حالا این تغییر رخ داده و اتفاقا خود اردوغان خبر برگزاری زودهنگام انتخابات را اعلام کرده است.

اردوغان طی سخنرانی در جمع نمایندگان پارلمانی حزب عدالت و توسعه گفت که انتخابات سراسری در ترکیه شامل انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ممکن است در تاریخ ۱۴ می امسال برگزار شود. تاریخ اصلی انتخابات ۱۸ ژوئن تعیین شده بود. در این ارتباط هفت ماه پیش اردوغان خطاب به قلیچداراوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق گفته بود: «شما همیشه به تاریخ انتخابات بعدی استناد می‌کنید و در اینجا من به شما می‌گویم که تاریخ انتخابات ژوئن ۲۰۲۳ است. شما می‌گوئید ما ابتدا باید نامزد ائتلاف مردمی را بشناسیم و در اینجا به شما می‌گویم که نامزد ائتلاف ما طیب اردوغان است؛ پس بروید و نامزدی خود را برای انتخابات اعلام کنید.»

درباره علت اقدام اردوغان برای برگزاری زودهنگام انتخابات ۲۰۲۳، میدل ایست نیوز در گزارشی نوشت: «انتخابات ترکیه قرار است در ۱۸ ژوئن سال جاری برگزار شود. با این‌حال به نظر می‌رسد آنکارا شاهد انتخابات پیش از موعد باشد، چرا که اگر فرایند انتخابات با روال قانونی و در موعد مشخص برگزار شود، اردوغان امکان کاندیداتوری را طبق قانون از دست می‌دهد. بر اساس قانون، یک رئیس‌جمهور پس از دو دوره متوالی ریاست‌جمهوری نمی‌تواند نامزد انتخابات شود.

به همین دلیل اردوغان پیش از موعد برگزاری انتخابات پارلمان را تعطیل کرده و انتخابات زودهنگام را به ترکیه تحمیل خواهد کرد تا بتواند کاندیداتوری خود را حفظ کند.

اردوغان در ماه‌های اخیر در مصاحبه‌ای اعلام کرد که این آخرین نامزدی وی در انتخابات خواهد بود، عده‌ای چنین موضعی را به معنای اعلام بازنشستگی از جانب اردوغان می‌دانند و معتقدند سبب می‌شود رای‌های ممتنع نیز به سبد او ریخته شوند چرا که بسیاری از مردم اردوغان را رهبری باتجربه و قابل‌اعتماد می‌دانند و به حکمرانی او عادت کرده‌اند، اعلام بازنشستگی از جانب وی اتهامات وارد به او مبنی بر دیکتاتوری را نیز از بین خواهد برد و با توسل به مظلوم‌نمایی می‌تواند بار دیگر پیروز انتخابات شود.

در سمت مقابل، برخی معتقدند اشاره به «آخرین نامزدی در انتخابات» به این معناست که دیگر انتخاباتی وجود نخواهد داشت و اردوغان پس از پیروزی در انتخابات فعلی اختیارات خود را به‌گونه‌ای افزایش می‌دهد که رهبری مادام‌العمر داشته باشد، چنین تفسیری از اظهارات اردوغان آراء او را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

اردوغان برای حفظ و ارتقای مقبولیت خود اقدامات زیادی به‌ویژه در ماه‌های نزدیک به انتخابات انجام داده؛ در بُعد داخلی، دولت از یک بسته ۱۱ میلیارد دلاری وام ارزان برای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط رونمایی کرده است. همچنین پس از چند ماه روند صعودی تورم و نرخ بهره بانکی، در ماه جاری نرخ بهره ۹ درصد بدون تغییر باقی‌مانده است.

اردوغان از طرحی به نام قرن ترکیه سخن گفته است که بر اساس آن در دوره جدید ریاست‌جمهوری وی حداقل دستمزد تا ۵۵ درصد افزایش خواهد یافت، طرح مسکن اجتماعی اجرا خواهد شد، مشکل سن بازنشستگی حل می‌شود، برنامه‌های حمایتی برای حفظ ارزش لیر به اجرا در خواهد آمد و بسته‌های حمایتی از جانب دولت به اقشار نیازمند تعلق می‌گیرد.

در سیاست خارجی نیز، دو اقدام تازه ترکیه کاملاً اهداف انتخاباتی را دنبال می‌کنند؛ آنکارا پس از سال‌ها منازعه و تنش با سوریه اکنون به دنبال عادی‌سازی روابط با دمشق است چرا که قصد دارد از فرصت‌های اقتصادی در بازسازی سوریه استفاده کند و وضعیت اقتصادی ترکیه را بهبود بخشد.

گسترش روابط با تل‌آویو نیز در راستای منافع آشکار انتخاباتی است، اردوغان با نزدیک‌شدن به رژیم صهیونیستی از یک سو قصد دارد حمایت طرف‌های غربی را از آن خود کند و از سوی دیگر با توسعه روابط تجاری با اسرائیل، وضعیت اقتصادی خود را بهبود بخشد.

اکونومیست: اردوغان با گذشت زمان مستبدتر می شود

اکونومیست در سرمقاله خود به ارزیابی عملکرد و رفتار اردوغان پرداخته و نوشته است: «زمانی که اردوغان برای اولین‌بار در مارس۲۰۰۳ به نخست‌وزیری رسید، وعده‌های زیادی به ترکیه داد. اما او و حزب عدالت و توسعه در پیگیری آن چندان موفق نبودند. دولت اردوغان در سال‌های اولیه‌اش ثبات اقتصادی و سیاسی جدیدی به کشوری بخشید که برای دهه‌ها فاقد آن بود. در ۲۰۰۵ او فرصتی برای آغاز رسمی مذاکرات درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا خلق کرد که این کشور مدت‌ها سعی در کسب آن داشت. با این حال، هر چه اردوغان مدت طولانی‌تری در صدر قدرت ماند، به قدرت مستبدتری بدل شد. پس از ۱۱سال نخست‌وزیری، اردوغان به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد و جایگاهی را که در عمل قدرت اجرایی ضعیفی داشت، به مقامی مسلط تغییر داد.

اکونومیست در ادامه نوشت: اردوغان به‌طور پیوسته موسسات دولتی را تحت اختیار خود درآورده و تعادل قدرت را از بین برده است. در زمان ریاست او در عمل رسانه‌ها به ابزار تبلیغات دولت تبدیل شده‌اند و بسیاری از منتقدان از جمله رهبران مخالف را زندانی کرده است. اکنون که اردوغان به دهه سوم قدرت استبدادی خود نزدیک می‌شود، ترکیه را به قلعه شخصی خود بدل کرده است. باورهای غیرعادی او به سرعت به سیاست عمومی دولت تبدیل می‌شوند و در حال حاضر او از این قدرت برخوردار است که نظریه پولی خود را به بانک مرکزی سابقا مستقل ترکیه تحمیل کند. اردوغان در نظر داشت که از طریق ارزان‌تر کردن پول به مقابله با تورم بپردازد و این کار امروز، دلیل اصلی تورم ۶۴درصدی ترکیه شده است.

رقبای اردوغان چه کسانی هستند؟

احزاب مشارکت‌کننده در سمت مقابل ائتلافی از شش حزب رقیب وجود دارد؛ حزب جمهوری خواه خلق به رهبری کمال قلیچدار اوغلو، حزب دموکراسی و پیشرفت، حزب دموکرات ترکیه به رهبری گل تکین اویسال، حزب آینده، حزب خوب به رهبری مرال آکشنر و حزب سعادت. اگرچه این شش حزب بنابر ملاحظات محافظه کارانه «حزب دموکراتیک خلق‌ها» را در جمع وارد نکرده اند اما دمیرتاش رهبر پیشین و زندانی «حزب دموکراتیک خلق‌ها» بر همکاری برای پایان دادن به سلطانیسم اردوغان در ترکیه تاکید دارد.

اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول نیز به‌عنوان یکی از رقبای جدی اردوغان ممکن است گزینه کاندیداتوری ائتلاف اپوزیسیون باشد. اردوغان با آگاهی از این موضوع در ماه‌های اخیر پرونده‌های فساد زیادی علیه امام‌اوغلو ایجاد کرده و به نهادهای قضایی فرستاده است؛ پرونده‌هایی که به عقیده بسیاری از کارشناسان ساختگی و تنها برای منزوی ساختن امام‌اوغلو هستند.

اقدامات ائتلاف اپوزیسیون در آستانه انتخابات

حزب مردم جمهوری‌خواه به‌عنوان سردمدار ائتلاف اپوزیسیون اعلام کرده است که پس از پیروزی در انتخابات، ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در زیرساخت‌های کشور انجام خواهد داد، به‌علاوه ۷۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی برای طرح‌های توسعه‌ای جذب خواهد کرد. این حزب همچنین قصد دارد برای کنترل تورم و تثبیت سیاست نرخ بهره به جذب مشاوران اقتصادی آمریکایی بپردازد.

علاوه بر طرح‌های ارائه شده، احزاب اپوزیسیون از حمایت اروپا نیز برخوردار هستند چرا که اتحادیه اروپا معتقد است در صورت شکست اردوغان در انتخابات، روند همکاری و تعامل با ترکیه بار دیگر مثبت خواهد شد.

فرجام

اگرچه احتمال پیروزی اردوغان و حزب عدالت و توسعه در انتخابات پیشروی ترکیه منتفی نیست، بااین‌وجود اردوغان حتی در صورت پیروزی در انتخابات با پارلمانی مواجه خواهد شد که اکثریت نمایندگان آن از احزاب مخالف وی هستند، البته اردوغان با افزایش اختیارات خود بهای چندانی به تصمیمات پارلمان نخواهد داد.

در سوی دیگر به نظر نمی‌رسد پیروزی اپوزیسیون نیز راه‌حل مطمئنی برای عبور ترکیه از بحران باشد چرا که احزاب تشکیل‌دهنده اپوزیسیون، استراتژی‌های متفاوتی دارند و تنها نقطه اشتراک آنها مخالفت با اردوغان است.

حزب رقیب اردوغان در صورت پیروزی وظیفه دارد بحران اقتصادی ترکیه را کنترل و حل کند، روند دموکراسی در ترکیه را اصلاح کند و نظام پارلمانی را جایگزین نظام ریاستی کند، فرد محوری را لغو کند و کشور را از طریق اصل تفکیک قوا اداره کند. احزاب تشکیل‌دهنده ائتلاف اپوزیسیون با وجود دیدگاه‌های متفاوت و بعضاً متناقضی که دارند چندان محتمل به نظر نمی‌رسد که موفق به انجام چنین اقداماتی شوند.»

نقش «حزب دموکراتیک خلق‌ها» در تعیین سرنوشت انتخابات

حضور و یا حذف «حزب دموکراتیک خلق‌ها» از روند انتخابات ریاست جمهوری می تواند تعیین کننده باشد. اردوغان و حزب وی همچنان تلاش می کنند این حزب که سومین نهاد سیاسی ترکیه می باشد با همدستی دستگاه قضائیه غیرقانونی اعلام شود و نتواند در انتخابات مشارکت کند.

صلاح‌الدین دمیرتاش رهبر پیشین «حزب دموکراتیک خلق‌ها» و از چهره های کردتبار جریان چپ در ترکیه، چند روز قبل گفت که هدف رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهوری اسلامگرا، از تلاش برای ممنوع کردن حزب چپگرای «دموکراتیک خلق‌ها» این است که در آستانه انتخابات امسال، در کشور «آشوب» ایجاد کند. اما تاکید کرد که اردوغان در این زمینه موفق نخواهد بود و در انتخابات سال جاری شکست خواهد خورد.

دمیرتاش از بنیانگذاران و محبوب‌ترین چهره‌های «حزب دموکراتیک خلق‌ها» است که در سال ۲۰۱۶ زندانی شد، و دیدگاه‌های خود را از درون زندان ادیرنه در شمال غرب ترکیه، مطرح می‌کند.

دمیرتاش در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز، از نیروهای اپوزیسیون مخالف اردوغان خواست با «حزب دموکراتیک خلق‌ها» همکاری کنند تا پیروزی آن‌ها در انتخابات پارلمانی و ریاست ‌جمهوری ماه مه ممکن شود. شش حزب مخالف اردوغان با گرایش‌های مختلف، ائتلافی موسوم به «میز شش‌نفره» تشکیل داده‌اند، اما هنوز چهره واحدی برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری برنگزیده‌اند.

آینده «حزب دموکراتیک خلق‌ها» هنوز معلوم نیست. دادستانی ترکیه می‌گوید که این سومین حزب بزرگ مجلس این کشور باید به دلیل روابطش با «حزب کارگران کردستان» (پ‌ک‌ک) به ادعای این نهاد قضایی، تعطیل شود. حزب «دموکراتیک خلق‌ها» منکر این ادعا است.

دمیرتاش تاکید کرد که اردوغان و شریک سیاسی‌اش، دولت باغچه‌‌لی، رهبر حزب راست افراطی «جنبش ناسیونالیستی»، مسئول تلاش برای تعطیلی «حزب دموکراتیک خلق‌ها» هستند.

دمیرتاش در پاسخ کتبی به پرسش‌های رویترز که با وساطت حزبش به او رسانده شد، نوشت: «هدف این دو نفر، پیروزی در انتخابات با ایجاد خلاء و آشوب در اپوزیسیون و تضعیف حزب دموکراتیک خلق‌ها پیش از انتخابات است.» او گفت، زمانی که برای این تلاش قانونی انتخاب شده، «گزینش آگاهانه سیاسی» است.