اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱ خرداد ۱٣٨۶ -  ۲۲ می ۲۰۰۷

گفتگو با آمریکـا متـرادف با اتحـاد و دوستی نیست
دکترین روابط خارجی باید براساس عزت، حکمت و مصلحت تنظیم شود
واکنش اعراب به سخنان متکی
حساسیت جامعه در اجرای طرح امنیت اجتماعی

روزنامه همشهری با عنوان: مذاکره ای فارغ از پیمان دوستی نوشته است:
ارزیابی مثبت یا منفی نتایج یک مذاکره و یا حتی تعبیر به مثبت یا منفی انجام کار تا قبل از مشخص نشدن نتایج نهایی آن به نظر کمی غیر معمول و غیرمعقول می رسد. آنچه ما را در این ارزیابی می تواند رهنمون باشد توجه به فضای سیاسی حاکم بر دو کشور در کنار فاکتورهای بین المللی است. اگر بحث مذاکره با آمریکا تا شش ماه پیش و قبل تر از آن پیش می آمد ـ کما این که پیش آمد و امتناع کردیم ـ باید به خاطر سیاست های سنگ اندازانه ایالات متحده از انجام مذاکره با این کشور سرباز می زدیم، چون در آن مقطع زمانی حضور آمریکا در طرف دیگر میز مذاکره نه تنها نمی توانست مفید باشد، بلکه خرابکارانه جلوه می کرد اما این قانونی نیست که برای همیشه ثابت بوده باشد.در بررسی های شش ماهه اخیر به این نتیجه می رسیم که ایالات متحده امروز به بن بستی رسیده که خروج از آن بن بست را تنها در مذاکره جستجو می کند. اگر آمریکا تلاش داشت با صدور قطعنامه های مختلف و کشاندن پرونده ما به شورای امنیت، ایران را به بن بست برساند و اگر با متهم کردن ایران به مداخله در امور عراق قصد داشت تا از زیربار وظایف اشغالگرانه خود شانه تهی کند اما سیاست های وی نشان از آن دارد که تمام این ترفندها را امروز ناکارآمد دانسته و گام به مسیر مذاکره نهاده است.اما ذکر ۲ نکته در این رابطه خالی از لطف نیست: اول این که عده ای انجام مذاکره را مترادف با اتحاد و پیمان دوستی می دانند و این فرضیه کاملاً غلط است. ما با اتحادیه اروپا نیز نه برای بهبود روابط بلکه تنها برای حل مشکلات مذاکره می کنیم پس گفت وگوی ما با آمریکا نیز به معنای اتحاد با این کشور نیست و تنها به منظور حل مسائل صورت می گیرد. ما هنوز فضا را برای دوستی با این کشور مناسب نمی دانیم.
دوم این که به یاد داشته باشیم که با عراق هیچ مشکلی نداریم و اگر برای مذاکره می رویم به خاطر مردم عراق و به خاطر کمک به آمریکا برای بیرون آمدن از باتلاق عراق است و بالاخره این که باید به آمریکائیان گوشزد کنیم که این مشکلی است که خودتان با دستان خودتان درست کرده اید و اشتباهاتشان در حوزه های دیگر را هم تذکر دهیم برای اینکه بدانند جنگ راه حل همه مشکلات نیست.

ابتکارات دیپلماتیک
روزنامه اطلاعات در ستون یادداشت به قلم جاوید قربان اوغلی با عنوان ایران و مصر نوشت: ۱ـ ۲٨ سال قبل امام خمینی(ره) با نگارش نامه ای به دکتر ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت، دستور قطع رابطه با دولت مصر را صادر کردند. در این نامه که یکی از افتخارات انقلاب اسلامی و رهبری آن در حوزه سیاست خارجی است، امام(ره) چنین مرقوم فرموده بودند:
بسم الله الرحمن الرحیم.
جناب آقای دکتر یزدی وزیر امور خارجه با در نظر گرفتن پیمان خائنانه مصر و اسرائیل و اطاعت بی چون و چرای دولت مصر از آمریکا و صهیونیست، دولت موقت جمهوری اسلامی ایران قطع روابط دیپلماتیک خود را با دولت مصر بنماید.
روح الله الموسوی الخمینی
۱٣۵٨,۲/۱۱
متعاقب این نامه، حضرت امام(ره) در پاسخ به پیام سرهنگ قذافی رهبر لیبی در پیامی به ایشان در ۱٣۵٨,۲/۱۷ یعنی به فاصله یک هفته از نامه قبلی، چنین مرقوم فرمودند:
دولت های اسلامی باید دولت مصر را در این خیانت بزرگ که به اسلام و مسلمین نموده است به جای خود بنشانند و با آن قطع رابطه کنند. ملت مصر باید دست این خیانتکار را از کشور خود قطع کنند و ننگ سرسپردگی به آمریکا و صهیونیسم را از ملت بزدایند.
من به دولت دستور دادم که با مصر قطع رابطه نماید. ما دست برادری به تمام ملت های اسلامی می دهیم و از تمام آنان برای رسیدن به هدف های اسلامی استمداد می کنیم.
(صحیفه نور چاپ مرکز مدارک انقلاب اسلامی ـ جلد ششم ـ صفحه۱۲۲).
دلایلی که امام در این دو نامه و پیام برای قطع رابطه با مصر اعلام کردند کاملا واضح و دور از هرگونه شائبه ای مساله امضای پیمان خائنانه کمپ دیوید از سوی رژیم وقت مصر با رژیم صهیونیستی است. امام(ره) در پیام به سرهنگ قذافی نیز ضمن تاکید مجدد بر قطع رابطه با مصر از سوی دولت ایران از دولتهای اسلامی نیز می خواهند با مصر قطع رابطه کنند. ایشان همچنین از ملت مصر خواسته اند که دست این خیانتکار (یعنی سادات) را از کشور خود قطع کنند و ننگ سرسپردگی به آمریکا و صهیونیسم را از ملت بزدایند .
۲ـ این اولین بار نبود که روابط دو کشور قطع می شد. در تابستان ۱٣٣۹ (۱۹۶۰میلادی) جمال عبدالناصر در یک سخنرانی شدیداللحن علیه حکومت شاه، او را به همپیمانی با اشغالگران صهیونیست متهم و دستور قطع رابطه سیاسی با تهران را به این دلیل صادر کرد.جمال عبدالناصر در نطق خود، شاه را همدست صهیونیستها نامید و این همدستی را مغایر با آرمان کشورهای عربی و اسلامی اعلام کرد. در ۵مرداد همان سال (۱٣٣۹) شیخ شلتوت رئیس دانشگاه الازهر نیز طی تلگرامی به شاه، اقدام وی را در شناسایی سیاسی رژیم صهیونیستی و ایجاد رابطه سیاسی با این رژیم، خیانت به مسلمین نامید و از وی انتقاد کرد.
روابط شاه با رژیم صهیونیستی در آن زمان از حساسیت فوق العاده ای در بین اعراب و مسلمانان برخوردار بود، زیرا بحران اعراب و اسرائیل در اوج خود قرار داشت و کشورهای عربی با اشغال سرزمینهای عربی و تاسیس کشور اسرائیل مخالفت می کردند و جریان سازش وجه غالب بحران خاورمیانه نشده بود. مضافا اینکه رژیم شاه پا را از برقراری روابط با رژیم صهیونیستی فراتر گذاشته بود، به گونه ای که گفته می شود در جنگ شش روزه (اکتبر۱۹۶۷ ـ مهر ماه ۱٣۴۶) به طور عملی از اسرائیل حمایت کرد.
ناصر علیرغم اقدامات خصمانه ای که علیه ایران و در ضدیت با مسلمانان کشورش انجام داد، یکی از چهره های ماندگار تاریخ جهان عرب است. او شناخت خوبی از ملت مسلمان ایران به عنوان یک پتانسیل عظیم در منازعه اعراب با اسرائیل داشت و به خوبی به خطرات همپیمانی ایران با رژیم صهیونیستی پی برده بود و علیرغم منافعی که در ادامه روابط دیپلماتیک با ایران داشت، به خاطر مصالح بزرگتری علم مخالفت با شاه را برداشت. البته ناصر در حمله به شاه و قطع رابطه با آن هدف هایی چون کسب محبوبیت بیشتر برای خود و انزجار از شاه در افکار عمومی مسلمانان و اعراب را در سرداشت. اقدام ناصر در ملی کردن کانال سوئز که منجر به جنگ آمریکا، فرانسه و اسرائیل با این کشور شد نیز ملهم از حرکت انقلابی ایران به رهبری دکتر محمد مصدق در ملی کردن صنعت نفت ایران بود.
٣ـ فصل مشترک هر دو تحول ـ قطع رابطه ایران و مصر ـ رژیم صهیونیستی است با این تفاوت که در رویداد اول مصر مبتکر قطع رابطه با ایران به خاطر آنچه که عبدالناصر همپیمانی شاه با اشغالگران صهیونیست نامیده است؛ اما در رویداد دوم، رهبر کبیر انقلاب اسلامی مبتکر قطع رابطه با مصر به خاطر امضای پیمان خائنانه مصر و اسرائیل و اطاعت بی چون و چرای دولت مصر از آمریکا و صهیونیست بودند. غرض مقایسه بین این دو رویداد نیست کمااینکه هیچ وجه تشابهی هم بین مبتکران و واضعان آن وجود ندارد. هدف تبیین شرایط و اتخاذ تصمیمات درست در شرایط سخت است. ناصر با اقدام خود در پی آن بود که صفوف دوستان و دشمنان رژیم صهیونیستی را از یکدیگر جدا کند. مصر در آن زمان در کانون بحران قرار داشت و به دلیل ویژگی های تاریخی، مسئولیت سنگینی را در حمایت از آرمان اعراب بر دوش خود احساس می کرد؛ اما با شکست اعراب در جنگ ۱۹۶۷ و فوت ناصر در سال ۱۹۷۰ و متعاقب آن امضای موافقتنامه ننگین کمپ دیوید در سال ۱۹۷٨ توسط خلف ناصر، جریان سازش وجه غالب بحران اعراب و اسرائیل شد. امام(ره) در چنین شرایطی با اعلام مخالفت با پیمان خائنانه مصر و اسرائیل و دستور قطع رابطه با مصر با سازش به مقابله برخاست. رشد و نمو جریان های مقاومت در فلسطین (انتفاضه) و لبنان (حزب الله) که امروز اسرائیل و آمریکا را کلافه کرده، محصول ابتکار امام در برافراشتن علم مخالفت با روند سازش است.
۴ـ از اواسط دهه گذشته موضوع تجدید روابط ایران و مصر از موضوعات مطرح در صحنه سیاسی ایران بود. ایران به تبعیت از دستور حضرت امام(ره) و علت موجده قطع روابط، همواره بر فاصله گرفتن مصر از کمپ دیوید و اعلام علنی آن به عنوان شرط اصلی در اعاده روابط پای می فشرد. دو کشور در زمان جناب آقای خاتمی تا مرحله اعلام از سرگیری روابط دیپلماتیک پیش رفتند و احمدماهر به گونه زیرکانه ای که نظرات ایران را تامین کند، مساله کمپ دیوید را در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد. آگاهان می دانند که علیرغم قبول برخی از شروط دولت مصر و تصمیم شورای شهر وقت در تغییر نام خیابان خالداسلامبولی (به عنوان مهمترین شرط) دولت مصر در آخرین ساعات بازی را ناتمام گذاشته و شروط جدیدی را مطرح کرد.
در ماراتن جدید این پرونده قطور، آقای احمدی نژاد رئیس جمهوری در جریان دیدار از امارات متحده عربی در پاسخ به سوال خبرنگار الاهرام در خصوص مصر گفت: ما به شکل قاطع در پی تجدید رابطه با مصر هستیم و اگر دولت مصر اعلام آمادگی کند، تا پایان وقت اداری همین امروز سفارت ایران در قاهره را برپا می کنیم. آقای احمد ابوالغیط، وزیر امور خارجه مصر هم در گفتگو با شبکه العربیه در پاسخ به این اظهارات گفت: اگر ایران هر دوی این نشانه های خالد اسلامبولی، قاتل انورسادات، رئیس جمهوری مصر در سال ۱۹٨۱ را حذف کند، ۹۰ درصد مشکل حل خواهد شد. وی افزود: پس از این مساله ما درباره شکل روابط آینده مان گفتگو خواهیم کرد. واضح است که ابوالغیط با این شروط در پی تثبیت درستی تصمیمی است که سادات گرفت و موافقتنامه صلح با اسرائیل را امضأ کرد. مشکل او خیابان و قبر سمبلیک خالد اسلامبولی نیست. خالد اسلامبولی به عنوان سمبل مخالفت با کمپ دیوید مدنظر حکومت
مصر است و با پاک کردن نام او از خیابان های تهران می خواهد این پیام را به تهران بدهد که قاهره از موضع خود عقب نشینی نکرده است.
۵ـ رهبر معظم انقلاب در تبیین دکترین روابط خارجی عزت، حکمت و مصلحت را به عنوان اصول مرجع در تنظیم روابط خارجی اعلام کرده اند. آنچه که در دوره جدید ابتکارات دیپلماتیک برای از سرگیری روابط ایران و مصر حائز اهمیت است، مغایرت آن با اصل اول اصول سه گانه رهبری است. در هر گونه اعلام موضعی در خصوص مصر از سوی مقامات رسمی کشورمان، باید این موضوع به عنوان یک ملاحظه جدی مدنظر گرفته شود. نکته بعد توجه به سابقه موضوع است. نمی توان بدون توجه به آنچه در گذشته رخ داده به اعلام نظر پرداخت. هزینه های اتخاذ چنین مواضعی از نظر کارشناسان پوشیده نیست. نظرات کارشناسی و تحلیل درست شرایط نکته مهم دیگر در بیان مواضع است. امروز مصر پرچمدار جریان به اصطلاح صلح و مخالف سرسخت جریانات مقاومت در خاورمیانه است. مواضع این کشور در جنگ ٣٣ روزه اسرائیل با حزب الله نشان و موید این نظر است.
یک دانشجوی سال اول علوم سیاسی نیز می داند که حتی تمایل به انجام کاری در حوزه دیپلماتیک نیازمند مقدماتی است که در صورت عدم تامین آن، طرح با شکست روبرو خواهد شد. ضمن اینکه فهم عامه از موضوع مصر و سابقه قطع روابط و دلایل آن به نکات ذیل معطوف است:
آیا مصر در قرارداد ننگین کمپ دیوید تجدید نظری کرده است. واضح است که پاسخ منفی است. پرچم اسرائیل همچنان در قاهره در اهتزاز است و مقامات دو کشور بدون هیچگونه ملاحظه ای نه فقط برای منافع مشترک بلکه برای آینده فلسطین و خاورمیانه به تبادل نظر پرداخته و نقشه مشترکی می کشند. نامه امام(ره) در مخالفت با کمپ دیوید از اسناد ارزشمند تاریخ خاورمیانه است. به راحتی این تصمیم تاریخی را از ذاکره ملتهای مسلمان خاورمیانه پاک نکنیم.
تاکید بر ملت بزرگ مصر نمی تواند مبنای تصمیم سیاسی برای برقراری روابط باشد. هیچ کس نافی عظمت و بزرگی ملت مصر نیست. امام(ره) هم که آن روز دستور قطع رابطه با دولت مصر را دادند، بر این مساله واقف بودند. در شرایط برقراری روابط با مصر چه تاثیری بر این ملت بزرگ می گذاریم که در شرایط کنونی نمی توانیم؟ ملت مصر با کمپ دیوید و رابطه با اسرائیل مخالف است. این سرمایه بزرگی برای ماست که سودای بزرگی را برای آینده منطقه در سر داریم.
در جهان سیاست دوستی و دشمنی دائمی بین کشورها وجود ندارد و منافع محور اصلی روابط کشورها و تعیین کننده میزان دوستی ها و دشمنی ها در بین آنان است. این مساله در موضوع ما و مصر نیز مصداق دارد و در صورتی که منافع کشور ایجاب کند نباید در آن درنگ کرد، ولی نباید به گونه ای عمل کرد که این شائبه در اذهان عمومی ایجاد شود که آنچه که تغییر کرد، موضع ایران بود نه پایبندی مصر به کمپ دیوید.

واکنش اعراب
روزنامه اعتماد ملی در یک گزارش خبری با عنوان: واکنش تند اعراب به سخنان متکی نوشته است:
جدال ایران و کشورهای عربی درباره روند صلح خاورمیانه در پست ترین مکان روی زمین اوج گرفت. نشست ویژه مجمع اقتصاد جهانی در ساحل بحرالمیت که ٣۹۲ متر پایین تر از دریاهای آزاد قرار دارد و از این لحاظ پست ترین نقطه روی زمین به شمار می رود عرصه رویارویی ایران و کشورهای عرب بود که آن را می توان نخستین نشانه های آشکار اختلاف نظر پیرامون طرح صلح عربی تعبیر کرد.
منوچهر متکی وزیر خارجه ایران در سخنرانی خود در این مجمع با اشاره به طرح صلح ارائه شده از سوی عربستان سعودی گفت: از آنجا که رژیم اسرائیل قصد پذیرش قرارداد صلح را ندارد این طرح با مشکل مواجه می شود.
وی با تاکید بر اینکه هدف ایران، کمک به حل بحران های کنونی خاورمیانه است، گفت: تهران همیشه بخشی از راه حل بحران در منطقه است زیرا با دولت های لبنان، عراق و افغانستان در ارتباط هستیم. متکی گفت: طی ٣۰ سال گذشته، ۱٣۰ طرح ارائه شده است اما به دلیل رویکرد رژیم اسرائیل هیچیک از آنها به رسمیت شناخته نشدند. علاوه بر این هیچ شانسی برای موفقیت ابتکار عمل صلح عربی نمی بینیم زیرا این طرح به مسائل سرنوشت ساز نظیر پایتخت فلسطین و حق بازگشت ۵میلیون آواره فلسطینی اشاره نکرده است. اظهارات متکی با واکنش تند برخی کشورهای عربی روبه رو شد؛ این کشورها از نفوذ فزاینده ایران در خاورمیانه انتقاد کردند و خواستار عدم دخالت ایران در منازعه اسرائیل ـ فلسطین و شفافیت بیشتر درباره برنامه هسته ای تهران شدند. به گزارش ایلنا، ترکی الفیصل سفیر سابق عربستان در آمریکا از ایران انتقاد کرد و گفت: طرح صلح اسرائیلی ـ فلسطینی به ایران ارتباطی ندارد. این مساله اعراب است و باید میان آنها حل و فصل شود. معروف البخیط نخست وزیر اردن با صراحت بیشتری این مساله را مطرح کرد و گفت: وزیر خارجه ایران اشتباه می کند زمانی که می گوید ۱٣۰ طرح صلح اسرائیلی ـ فلسطینی وجود داشته است. طرح صلح اعراب اولین طرح در نوع خود است که مسیر مشروح و شفاف به سوی صلح را نشان می دهد. شیخ سلمان بن حمد آل خلیفه ولیعهد بحرین خواستار شفافیت ایران درباره برنامه هسته ای خود شد و گفت: ایران می تواند به فناوری مسالمت آمیز هسته ای دست یابد اما این اقدام باید به روشی شفاف و روشن باشد. عبدالعزیز ساغر رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس در دبی هم ادعا کرد: با دولت ایران در منطقه مشکلات جدی داریم. وی با بیان اینکه بهبود روابط در آینده نزدیک پیش بینی نمی شود، گفت: ما خواستار برقراری روابط عادی با ایران هستیم اما متاسفانه از زمانی که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران بر سر کار آمده است ایرانی ها دائماً سیگنال های اشتباه ارسال می کنند. گرچه متکی در سخنرانی خود رسما اعلام کرد طرح صلح عربی با مشکل روبه رو خواهد شد اما در لابی های اجلاس بحرالمیت، صائب عریقات مذاکره کننده ارشد فلسطینی با محمدجواد لاریجانی مشاور قوه قضاییه دیدار و ابتکار صلح عربی را برای وی تشریح کرد و گفت لاریجانی به وی گفته است کشورش در مسیر اجرای طرح صلح عربی مانع تراشی نخواهد کرد و با آن مخالف نیست…

حساسیت اجرای طرح
روزنامه کارگزاران با عنوان: فضیلت پلیس نوشته است:
پلیس، پاسدار جان و مال وآبروی مردم است. ترکیب این سه، واژه معروف امنیت را می سازد که برقراری آن، مهمترین وظیفه حکومت هاست. پلیس ایران از هفته گذشته و در چارچوب مرحله دوم طرح امنیت اجتماعی، جمع آوری افراد مزاحم و دردسرساز محلات تهران را آغاز کرد وآنگونه که فرماندهان می گویند، قرار است اجرا این طرح به سراسر کشورتسری داده شود. اصل این طرح با استقبال همگانی روبه رو شد و حتی این پرسش را پیش آورد که چرا دستگاههای قضایی، امنیتی و انتظامی در سالیان اخیرآشوبگران را جمع آوری نکرده اند تا آنها روز به روز بر جسارت خود بیفزایند و امنیت مردم را به خطر اندازند. به هرحال اکنون طرح آغاز شده و موجبات آرامش خاطرهمگان بویژه قربانیان رفتار اراذل و اوباش را فراهم آورده است. اما هفته گذشته درنخستین روزهای اجرای این طرح حوادثی ناگوار درچند محله تهران رخ داد که تضعیف کننده طرح امنیت اجتماعی بود. انداختن آفتابه به گردن یکی از دستگیرشدگان و برپایی مراسم تحقیرآمیز در اطراف او در حضور خبرنگاران و عکاسان، بارزترین جلوه آن حوادث ناگوار بود. فرمانده پلیس تهران، دیروز در واکنش به این واقعه، اعلام کرد فرماندهی نیروی انتظامی آن را تایید نمی کندو دستور رسیدگی موضوع صادر شده است. این اقدام سردار احمدی مقدم، نشانه ای از اقتدار پلیس است که نشان می دهد انجام وظیفه ماموران نباید با روشهای غیرقانونی توام شود. روزنامه کارگزاران که وقایع تلخ روزهای نخست اجرای طرح را برای خوانندگان خود بازتاب داد و موجب افزایش حساسیت جامعه نسبت به رفتار پلیس شد، اکنون برخود فرض می داند از اقدام فرمانده پلیس کشور در زمینه پیگیری امور غیرقانونی، قدردانی کند. فضیلت پلیس در اجرای قانون با روشهای قانونی است و پیگیری تخلف پلیس، از فضایل بزرگ به شمار می رود.

منبع: روزنامه ی اطلاعات بین المللی