• «اجا ناکام بوده است! دست از سند سازی و سند بازی کودکانه برداریم و در مصاحبه ها به خود و دیگران خیال پلو تعارف نفرماییم!» این فریاد مشترک کسانی که بیش از نیمی از اعضای هیت رییسه دو همایش اول و دوم «اجا» بوده اند، مرا ـ به مصداق آفتاب آمد دلیل آفتاب ـ از تلاش برای اثبات ناکامی «اجا» معاف کرد. پس اصل را بر این می گذارم و در حد بضاعتم، اشاره وار به بررسی علل آن می پردازم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲ خرداد ۱٣٨۶ -  ۲٣ می ۲۰۰۷

در جریان تدوین یادداشت حاضر بودم که یادداشت آقای علمداری و مفاله آقای ملک محمدی در سایت هماهنگی و مطلب در هم ریخته و با شتاب سر هم بندی شده آقایان مهران براتی، رضا چرندابی، رضا سیاوشی، حسن شریعتمداری، رامین صفی زاده، امیرحسین گنج بخش و مهرداد مشایخی در اخبار روز انتشار یافتند.
شاید وقتی دیگر به نقد این یاران، عملکرد و نظراتشان بپردازم. ولی امروز انتشار این سه نوشته را به فال نیک می گیرم چرا که جملگی درد مشترک را فریاد کرده اند:
«اجا ناکام بوده است! دست از سند سازی و سند بازی کودکانه برداریم و در مصاحبه ها به خود و دیگران خیال پلو تعارف نفرماییم!» و این فریاد مشترک کسانی که بیش از نیمی از اعضای هیت رییسه دو همایش اول و دوم «اجا» بوده اند، مرا ـ به مصداق آفتاب آمد دلیل آفتاب ـ از تلاش برای اثبات ناکامی «اجا» معاف کرد.
پس اصل را بر این می گذارم و در حد بضاعتم، اشاره وار به بررسی علل آن می پردازم:
۱ـ استقبال غیرمنتظره از بیانیه و حضور بیش از هفتصد نفر در همایش اول، گردانندگان را در بدو امر دچار شگفتی و در قدم بعدی دچار خوش خیالی کرد به گونه ای که در تشخیص نیاز واقعی لحظه در ماندند و خود را به موج سپردند.
۲ـ در شرایط «وادادگی» گردانندگان در مقابل تمایلات خودخواهانه خودشان، همایش اول مقهور دو گرایش نیرومند زیر شد:
الف) گرایش سیاسیون منفردی که در جستجوی موطن سیاسی جدیدی بودند و می خواستند «اجا» را به حزبی کمابیش سوسیال دموکراتیک بدل کنند و
ب) گرایش نیرومندتری که نگران حمله احتمالی آمریکا، سازماندهی ـ (سر هم بندی؟) سریع یک بدیل جمهوریخواه را نیاز مبرم روز می پنداشت. برای این گرایش تصویب یکی ـ دو سند، به مثابه «ابزار کار» البته لازم بود ولی مهم تر این بود که دستگاه رهبری برپا شود، تا در روز واقعه سرمان بی کلاه نمابد (داستان با مزه نصف کردن طرح اساسنامه و تلاش برای به تصویب رساندن فقط نصفه مربوط به رهبری را فراموش نکنیم.)
من هم مثل بسیاری از کوشندگان دیگر، تلاش کردم تا در مقابل این دو گرایش انحرافی ایستادگی کرده، پیشنهاد آلترناتیو ارایه کنم. بخشی از این تلاش را در دو یادداشت زیر ـ که حاوی جانمایه سند پیشنهادی «اتحاد جموریخواهان، اهداف، برنامه ها و ساختار آن» نیز هست ـ مشاهده میکنید. این یاداشت ها در آستانه همآیش اول در «اخبار روز» منتشر شدند:

www.iran-chabar.de
www.iran-chabar.de

متاسفانه نیروی مقاومت کافی نبود و دوستان کردند آنچه را که میخواستند و توهم «آلترناتیو در سه شماره، بیانیه ـ همایش ـ بدیل حکومت» همایش اول را تحت سلطه در آورد که حاصلش آغاز سقوط آزاد بلافاصله بعد از همایش بود: نه فقط بیش از ۴۰۰ کادر سیاسی زبده که برای نظارت از نزدیک جریان کار همایش به برلین آمده بودند، از پیوستن به «اجا» تن زدند بلکه حاضرین در همایش نیز اغلب با احساسی منفی و بعضا با این نتیجه گیری که نوزاد همایش برلین مرده به دنیا آمده است، سالن با شکوه دانشگاه برلین را ترک کردند تا چهار ماه بعد خبر میمنت اثر گزینش هیت های سیاسی و اجرایی در شورا را ـ موش زاییدن کوه را ـ بشنوند. و امروز پس از چهار سال سقوط آزاد، جمعی از گردانندگان اجا به صرافت طرح این سوال افتاده اند که «آیا موفق بوده ایم؟» و چون جایی برای پاسخ مثبت وجود ندارد، به جای برخورد جدی با علل ناکامی اجا به دادن پاسخ های ساده و به قول خودشان «الکی ـ پلکی» روی آورده اند.
سند پیشنهادی نیز با طرح سوال مذکور و پاسخ منفی به آن می کوشد تا بدوا به علل این ناکامی پی ببرد و ناروشنی و بعضا نادرستی در تعریف هویت اجا را دلیل اصلی این ناکامی میداند و بر این پایه میکوشد تا ابتدا تعریف روشنی از اجا بدست دهد.
از نظر سند، اجا نه حزب است، نه جبهه و نه اتحادیه و امثال اینها. بلکه تشکلی است آلترناتیو که برای پاسخ به امر مشخصی به وجود آمده است.
«آلترناتیو» نوعی تشکل شناخته شده در دنیای امروز است که عموما موقتی است و با اهداف خود تعریف می شود. در نتیجه میتواند فرا حزبی، بین حزبی و یا حتی درون حزبی باشد.
مردمی هم منفعت یا هم نظر گرد هم میآیند، تقسیم کار میکنند و در مقابل هم تعهد مالی و اخلاقی بر عهده میگیرند تا با کوشش مشترک مثلا مسیر اتوبانی را تغییر دهند، جلوی دفن زباله اتمی در جایی را بگیرند و یا برای یک مساله علمی پاسخی بیابند.
از نظر سند، اجا پاسخ به معضل تشکل در ایران نیست، بلکه وسیله ایست در خدمت آن و هم از این حکم پایه ای است که اهداف سه گانه و برنامه عمل چهار ماده ای استخراج شده است تا وظایف و جایگاه اجا در روندی که از پراکندگی موجود به حضور تشکل های حزبی و جبهه ای جمهوریخواهان راه میبرد، را مشخص سازد.
در رابطه با بند اول از اهداف و برنامه عمل اجا یعنی ضرورت کوشش برای دستیابی به ائتلاف بزرگ انتخاباتی دلایلم را در دو مطلب زیر تشریح کرده ام:

www.akhbar-rooz.com
www.akhbar-rooz.com

در رابطه با وظیفه و نقش اجا در تسریع روند شکل گیری احزاب مدرن جمهورخواه باور پایه ای این است که عمر تاریخی احزاب و گروه های به جا مانده از دوران جنگ سرد در ایران سالهاست که به سر آمده و جامعه ما به تحزبی مبتنی بر داده های امروز علم و فن نیاز دارد.   
چنین احزابی از درون بحث و گفتگو های اغلب کم مایه درون گروهی بیرون نخواهند آمد. ایجاد اتاق فکر الکترونیک که بتواند خرد جمعی متفکران ایرانی در داخل و خارج کشور را سازمان داده، در پیوند با داده های علمی جهان، تحزب در ایران را از پشتوانه فکری برخوردار سازد، اقدام عملی و مهمی است که اجا به مثابه تشکلی فرا حزبی، شانس زیادی برای به ثمر رساندن آن دارد.
سند گر چه اجا را تشکلی آلترناتیو و در خدمت دستیابی به دو هدف یاد شده تعریف می کند، ولی راه را برای آنکه اجا در حد مقدورات خود وظایف بر زمین مانده «جبهه جمهوری» را به انجام رسانده و در روند تکامل جنبش، خود به سطح چنین جبهه ای فرا بروید، نمی بندد.

در بخش مربوط به ساختار اجا، علاوه بر تلاش به منظور انطباق ساختار با وظایف، سه نکته کلیدی مورد نظر بوده است:
اول ـ ایجاد ساختاری دینامیک و مبتنی بر کار و نه بوروکراتیک و مبتنی بر حرافی، که از طریق تعریف گروههای کار به مثابه واحد های پایه، حضور اجباری اعضا در گروههای کار، حذف لایه های بیکار رهبری، کوچک کردن رهبری و بالا بردن وزن گروههای کار در آن عملیاتی مشود.
دوم ـ تعهدآور کردن روابط درونی از طریق اجباری کردن پرداخت حق عضویت ماهانه و حضور اجباری اعضا در یکی از گروههای کار.
با وظایفی که سند برای اجا پیشنهاد می کند، این تشکل نه به سیاهی لشکر نیاز دارد و نه به نیازمندان به انواع «گروه درمانی».
اجا میخواهد تشکل داوطلبانه و مبتنی بر تعهد متقابل زنان و مردانی باشد که به امر مشترکی باور دارند و برای تحقق آ ن میکوشند.
سوم ـ اجا سازمانی واحد در داخل و خارج کشور است.
از نظر من این مهمترین بند سند است که در پیوند با سایر مواد سند، راه را برای شکستن بن بست ها و رشد متوازن اجا و جنبش دموکراتیک هموار میکند.
در نتیجه دستیابی به امکانات علم و فن، حصاری که فعالین سیاسی داخل و خارج را از یکدیگر جدا میکرد فرو ریخته و میریزد و امروز میتوان با قطعیت گفت که ، مستقل از برخورد حکومت، وجود دو سازمان داخل و خارج میرود تا به تاریخ بپیوندد و ایجاد سازمان واحد نه که مطلوب بلکه ممکن نیز هست.
پذیرش این اصل اما، تبعات عملی بسیاری به دنبال دارد که بحث پیرامون آن، مطلب مستقلی را می طلبد.
اشاره وار می توان ضرورت نوسازی فنی اجا، حضور موثر فعالین داخل در رهبری و گروه های کار و سرانجام انتقال رهبری به داخل را به عنوان بخشی از این تبعات فهرست کرد.

دوستان گرامی!
هدف من از تنظیم این یادداشت، نه توضیح گره گاه ها ـ که شما از آن بی نیازید ـ بلکه تاکید بر این واقعیت است که سند پیشنهادی نه کاری خلق الساعه، بلکه حاصل سالها کار و تجربه است.
امیدوارم که این نکته بویژه مورد توجه یاران امضا کننده بیانیه ضرورت فراکسیون سازی قرار گیرد تا بجای ارایه طرح های نادقیق، به بحث وگفتگوی متمرکز کمک کنند.

با آرزوی برگزاری همایشی مسولانه و موفق
مونیخ ۱۷ مای ۲۰۰۷

apurmandi@yahoo.de

برای خواندن سند «اتحاد جمهوری خواهان ایران، اهداف، ساختار و برنامه آن» به آدرس زیر مراجعه کنید:
hamahangi.net