• شاید بزرگترین جفا در حق ماندلا فروکاستن وی در حد یک مداراجوی بی آرمان و ذبح او در برش های تاریخی حیات سیاسی – اجتماعی وی است که مادیبای جوان معترض، رهبر جنبش مسلحانه ضدنژادپرستی، اولین رئیس جمهوری دوران گذار آفریقای جنوبی و در دهه آخر عمر پشت کردن به قدرت و شروع دوران فعالیت اجتماعی اش را به نوعی در دگردیسی تاریخی وی تعریف می کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲٨ آذر ۱٣۹۲ -  ۱۹ دسامبر ۲۰۱٣

بیش از یک صد شخصیت بین المللی و رهبران سیاسی جهان در روز سه شنبه ۱۰ دسامبر در استادیوم "ساکر سیتی" شهر ژوهانسبورگ در مراسم بزرگداشت و یادبود "نلسون ماندلا" شرکت کردند. رهبر و اسطوره مبارزه با نژادپرستی در شرایطی آخرین ورق خود را بازی کرد که در مراسم یادبود وی از سراسر جهان رهبرانی با گرایشات متفاوت سیاسی در این مراسم منحصر به فرد در کنار هم قرار گرفتند. از سیاه تا سفید، از چپ تا راست، از محافظه کار تا رادیکال و از رقیب تا همکار بر صندلی هایی جای گرفتند که معلم تاریخ و مصلح اجتماعی بزرگ قرن بیستم سیاه مشق های بسیاری از آنان و اسلافشان را قبلا تصیح و داوری کرده بود. در این مراسم بسیاری از رهبران سیاسی که شاید قرابت بیشتری نیز با تفکرات ضدنژادپرستی، آزادیخواهی و برابری طلبی "مادیبا" داشتند یا به دلیل کبر سن و ناتوانی جسمی یا به دلیل رقابت و حسادت های سیاسی در درون ساخت سیاسی جوامع خود فرصت آخرین حضور برای وداع با مردی که مدارا را در تداوم مبارزه بی امان با پلیدی و پلشتی می دانست از غایبان سرشناس چنین مراسم باشکوهی بودند.
در طی چند روزی که از مرگ ماندلا گذشته است هزاران مطلب و سوگ نامه در مدح مردی نوشته شد که بیش از آنچه هویت واقعی وی را نمایان کند از وی کلیشه یی ساختند که با توجه به روحیه وی شاید اگر زنده بود از آن به عنوان بزرگترین کابوس زندگی خویش نام می برد. فارغ از این هیاهوها و تحسین های کلیشه یی در مدح یک "اسطوره مرده" شاید بزرگترین جفا در حق ماندلا فروکاستن وی در حد یک مداراجوی بی آرمان و ذبح او در برش های تاریخی حیات سیاسی – اجتماعی وی است که مادیبای جوان معترض، رهبر جنبش مسلحانه ضدنژادپرستی، اولین رئیس جمهوری دوران گذار آفریقای جنوبی و در دهه آخر عمر پشت کردن به قدرت و شروع دوران فعالیت اجتماعی اش را به نوعی در دگردیسی تاریخی وی تعریف می کند. بدون شک ماندلا هم چون یک موجود ارگانیک و به مقتضای شرایط اجتماعی آفریقای جنوبی و جهان تمام این مراحل را طی کرده است اما نه به عنوان یک پازل با قطعات در هم ریخته که بیشتر در طول یک تکوین و تکامل اجتماعی با فرض شرایط عینی و درک نسبی و احتمالا اجتناب ناپذیر وضعیت زشت و زیبای محیط کنشگری خود، که توان و ناتوانی یا قدرت و ضعف در واقعیت تقابل بین آرمانگرایی و پراگماتیسم را تداعی می کند. در وهله اول اینکه آنان که از ماندلای جوان و رادیکال تا ماندلای پیر و مصالحه جو یک مرزکشی سیاسی و پایان یک نقطه در آغاز یک جمله قائلند هرگز به میراث واقعی وی و درک شرایط خاص آفریقای جنوبی توجه نمی کنند و به جای مادیبا، خود را در موضع ارزش گذاری جهت قضاوت در خصوص دوره های تکوینی وی قرار می دهند. در صورتی که ماندلا تا پایان عمر خود و تا روزی که می توانست بگوید و بنویسد همواره از کلیت میراث سیاسی – اجتماعی خود از ابتدا تا پایان دفاع کرده و هرگز از گذشته خویش دچار تاسف نشد و همیشه ضمن دفاع از آن دوران در توجیه "تغییر" در نوع مبارزه به تغییر شرایط و تمکین دشمن به مصلحت "آشتی ملی" استناد می کرد. در وهله دوم مادیبا خود بهتر از هر کس دیگر به صخره سخت شرایط عینی آفریقای جنوبی و ناتوانی در تغییرات بنیادین در ساخت سیاسی – اقتصادی کشور و محیط بین المللی آگاه بود و به همین دلیل بعد از اینکه فاز اول مبارزه برای لغو نظام "آپارتاید" را به سرانجام رساند با کناره گیری از هرم قدرت سیاسی نخواست تا آرمان های رهایبخش و برابری طلب خود را در پای پراگماتیسم سیاسی قربانی کند.
به یقین بزرگترین دستاورد ماندلا پیروزی در لغو نظام آپارتاید و هر گونه معیار سنجش بر اساس رنگ پوست بود که از آفریقای جنوبی سفید یک کشور فراتر از رنگ ساخت. مادیبا هم چنین در رهبری کشور در بزرگترین گردنه تاریخ خود نیز نقش بی بدیلی بازی کرد و مبارزه سیاسی – اجتماعی را به یک انتقامجویی کور فرو نکاست. یک بدآموزی از میراث مادیبا که در طی سال های اخیر در جهان رواج یافته اینکه بدون لحاظ پروسه تاریخی تحولات آفریقای جنوبی مرتب از واژه "ببخش اما فراموش نکن" استفاده می شود در حالی که این مصالحه سیاسی در آفریقای جنوبی یک معامله سیاسی بین سفیدپوستان حاکم در زمان حاکمیت و تسلیم خودخواسته یا ضروری آنان به اراده اکثریت سیاه در ازای افشای حقایق توسط آنان بود. وقتی به واقعیت ها رجوع شود در کنار این دستاوردها و حداقل هایی از عدالت اجتماعی در نظام بعد از آپارتاید هم زمان می بایست به وضعیتی که امروز آفریقای جنوبی را در راس هرم شکاف های طبقاتی و اجتماعی در جهان قرار می دهد هم توجه کرد. میراث سیاسی ماندلا در بدیل نظام آپارتاید حداقل در نوع ایجاد نظام اقتصادی تنها دستاوردهای حداقلی داشت و هم اکنون فاصله بین فرودستان و فرادستان در این کشور عمیق تر شده است. زمانی که "جاکوب زوما" رئیس جمهوری و رهبر کنگره ملی در مراسم یادبود مادیبا سخنرانی خود را آغاز کرد بزرگترین قضاوت تاریخ درست در همان موقع با هو کشیدن و سوت زدن جمعیت حاضر واقعیت عینی خود را نشان داد تا دنیا شاهد باشد که در آفریقای جنوبی برای اکثریت مردم هنوز مبارزه عدالت طلبانه در غیاب رهبر کاریزماتیک خود هم چنان ادامه خواهد داشت. ماندلا رفت اما مبارزه رهایبخش وی برای نبرد با هرگونه نژادپرستی که این روزها دامنه های آن حتی جوامع مدرن اروپایی را در چنبره خود گرفته است ادامه داشته و میراث مادیبا به زعم عده یی "پایان تاریخ" در هیچ فازی از مبارزه نخواهد بود.