اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۲ فروردين ۱٣۹۴ -  ۱ آوريل ۲۰۱۵

به نوعی طنزآمیز است که شورای حقوق بشر سازمان ملل، که نشست بیست و هشتم آن امروز به پایان رسید، به عنوان نهاد اصلی بین المللی حقوق بشر موضوعیت خود را تنها در ارتباط با موضوع ها و کشورهایی ـ مراقبت اطلاعاتی، رابطه بین آزادی بیان و دین و تا حدودی سوریه ـ نشان داده که جامعه بین المللی در رویارویی با آنها به ظاهر با بن بست روبرو است. به عکس، این شورا در اجرای وظیفه خود برای واکنش قاطع به بحران های حقوق بشری، از آذربایجان تا سودان جنوبی و مصر، شکست خورده یا به روشی نامتوازن و یک جانبه ـ همچون مورد عراق ـ عمل کرده است.

Half-Relevant? The Human Rights Council's Responses to Unfolding Crises
شورای حقوق بشر با پرداختن به حمله علیه حقوق بشر فردی و مشکلات آن، از فرصت برای به نمایش گذاشتن موضوعیت خود استفاده کرده است. اول، همچنان که در مورد برنامه پریزم آژانس امنیت ملی آمریکا روشن شد، مراقبت اطلاعاتی موضوع مهم حقوق بشری در سطح جهانی است. شورا با ایجاد ماموریت گزارشگر ویژه برای حق حریم خصوصی به کمبود نظارت مشخص و گزارش دهی در باره این حق در سطح بین المللی توجه نشان داده است. گزارشگر تازه تمام موضوع های مربوط به حق حریم خصوصی از جمله مراقبت اطلاعاتی را زیر پوشش قرار خواهد داد.

دوم، همچنان که پیامدهای حمله های پاریس، کپنهاگ و تونس نشان داد، کسانی که می خواهند آزادی بیان را بر اساس «احترام به دین» یا «نمادهای دینی» محدود کنند آن را تهدید می کنند. در این چارچوب، شورای حقوق بشر با تصویب دو قطعنامه با توافق آرا وجود موازین بین المللی را دوباره مورد تایید قرار داد و از بازگشایی بحث زیان آوری در باره «اهانت به دین» که چند سال پیش شورا را به چند پاره تقسیم کرده بود، جلوگیری کرد.

این تلاش ها را باید پیگیری کرد تا کشورهایی از جمله کشورهای عضو شورای حقوق بشر که برای سرکوب مخالفت یا توجیه نقض حقوق بشر و بدرفتاری به دین استناد می کنند، زیر نظارت بیشتر قرار بگیرند.

شورای حقوق بشر، با وجود بن بست سیاسی و نظامی در سوریه، قطعنامه ای را به تصویب رسانید که با نام بردن از دادگاه بین المللی جزایی خواهان پاسخ گویی در باره فجایع ارتکابی دولت و نیروهای مسلح مخالف شد و به جامعه بین المللی محورّیت حقوق بشر را در درگیری و در هر چشم انداز صلح یادآوری کرد.

عبدالکریم لاهیجی، رییس فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر، گفت: «در حالی که شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک با وتوی دوگانه روسیه و چین فلج شده است، صدای جامعه بین المللی در ژنو از شورای حقوق بشر شنیده می شود که هیچ کشوری قدرت ممانعت از قطعنامه ای را ندارد. با وجود این، شورا باید بیش از این در باره سوریه فعالیت کند و این کار را با فراخوان روشنی برای ارجاع وضع به دادگاه بین المللی جزایی و آزادی تمام فعالان صلح جو از حبس دولت و گروه های مسلح مخالف آغاز کند.»

با تمدید ماموریت گزارشگران ویژه سازمان ملل در مورد ایران و برمه، شورای حقوق بشر موفق شد با یادآوری این که کارنامه وحشتناک حقوق بشری این کشورها بهبود نیافته و توجه بین المللی به حقوق بشر نباید با گفتگوهای هسته ای ایران و داستان گشایش وضع در برمه منحرف شود، مسوولیت خود را انجام دهد.

با وجود این، شورای حقوق بشر باید وظیفه خود را در ارتباط با بحران های حقوق بشری از جمله در آذربایجان، بحرین، مصر، عراق و سودان جنوبی انجام دهد. در مورد سودان جنوبی که جنایت های جنگی و جنایت های علیه بشریت با معافیت کامل از مجازات رخ داده است، شورای حقوق بشر در زمینه نیاز به عدالت و پاسخگویی فلج مانده است. پس از ناکامی ابتکار منطقه ای آفریقا در تلاش برای خاتمه دادن به بحران، و با وجود آن، شورای حقوق بشر نیز از واکنش به درخواست تعیین گزارشگر ویژه با وظیفه نظارت و گزارش دهی در باره این کشور ناکام مانده است. پل نساپو، دبیر کل فدراسیون، گفت: «شورای حقوق بشر دیگر نمی تواند مردم سودان جنوبی را واگذارد. بی توجهی گزینه نیست.»

تولکان اسماعیلوا، نایب رییس فدراسیون، نیز گفت: «شورای حقوق بشر به طور کلی باز هم در مورد آذربایجان، بحرین و مصر سکوت کرده و از نشان دادن واکنش به نقض فاحش و گسترده حقوق بشر و آزار جامعه مدنی مستقل در این سه کشور کوتاهی کرده است.»

و سرانجام، قطعنامه شورای حقوق بشر در باره عراق (A/HRC/۲٨/L.۲۹) ضعیف، کوتاه و به کلّی نامتوازن است، چون بر فجایع داعش تمرکز کرده و از درخواست صریح از دولت برای پایان دادن به جنایت های نیروهای امنیتی و شبه نظامیان وابسته آن قصور کرده است. قربانیان فجایع، صرفنظر از مرتکبان آنها، شایسته رفتار برابر هستند و شورای حقوق بشر نباید رهیافت یک جانبه خود به بحران های حقوق بشری را، مشابه افغانستان و عراق، تکرار کند.

پیش زمینه:

شورای حقوق بشر، نهادی وابسته به مجمع عمومی، نهاد اصلی مسوول سازمان ملل برای ترویج و حمایت از حقوق بشر است. این شورا سه بار در سال در ژنو تشکیل جلسه می دهد. بیست و هشتمین نشست منظم آن ظرف چهار هفته، ۲۷ـ۲ مارس ۲۰۱۵ (۱۱ اسفند ۱۳۹۳ـ ۷ فروردین ۱۳۹۴) برگزار شد و طی آن، این شورا ۳۷ سند شامل ۳۴ قطعنامه (در باره کشورها و موضوع ها) و سه بیانیه هیات رییسه را به تصویب رسانید. نشست بیست و نهم در تاریخ ۱۵ ژوئن ـ ۳ ژوئیه ۲۰۱۵ (۲۵ خرداد ـ ۱۲ تیر ۱۳۹۴) برگزار خواهد شد.

فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر در نشست بیست و هشتم، چهار جلسه جانبی (در باره ایران، برمه، سودان جنوبی و رابطه بین آزادی بیان و آزادی دین یا اعتقاد) برگزار کرد. فدراسیون همچنین پشتیبان مشترک ۱۴ جلسه جانبی از جمله در مورد مدافعان حقوق بشر، اقتصاد و حقوق بشر، آذربایجان، بحرین، کشورهای خلیج، اتحادیه اروپا و فلسطین بود.

فدراسیون در نشست های عمومی شورا، ۱۰ بیانیه شفاهی مستقل و ۶ بیانیه شفاهی مشترک با دیگر سازمان های غیردولتی ابراز کرد. آلس بیالیاتسکی، نایب رییس فدراسیون (که رییس مرکز حقوق بشر «ویاسنا» است)، در پی «بخش بلندپایه» که مختص روسای کشورها و دولت ها و وزراست، در «بخش عمومی» سخنرانی کرد.