یادداشت سیاسی سیاسی دیدگاه ادبیات زنان جهان بخش خبر آرشیو  
  اجتماعی اقتصادی مساله ملی یادبود - تاریخ گفتگو کارگری گزارش حقوق بشر ورزش  
   

سازمان‌یابی کارگری ـ تذکری به چامسکی - محمد قراگوزلو

نظرات دیگران
اگر یکی از مطالبی که در این صفحه درج شده به نظر شما نوعی سوءاستفاده (تبلیغاتی یا هر نوع دیگر) از سیستم نظردهی سایت می‌باشد یا آن را توهینی آشکار به یک فرد، گروه، سازمان یا ... می‌دانید لطفا این مسئله را از طریق ایمیل abuse@akhbar-rooz.com و با ذکر شماره‌ای که در زیر مطلب (قبل از تاریخ انتشار) درج شده به ما اطلاع دهید. از همکاری شما متشکریم.
نظرات جدیدتر
    از : آرش عزتی

عنوان : در جواب دوست گرامی برزویه طبیب
متن زیر که در تاریخ ۱۴ نوامبر ۱۹۱۷ از سوی کمیته‍ی اجرایی مرکزی سراسر روسیه (Vtsik) پذیرفته شد، یک روز بعد به تصویب شورای کمیسریای خلق (Sovnarkum) رسید و نهایتاً در روز ۱۶ نوامبر تحت عنوان "فرمان کنترل کارگری" تدوین گردید. در این فرمان، محتوا و خطوط کلی متن ۸ بندی لنین با عنوان "پیش نویس آیین نامه‍ی کنترل کارگری" هم چنان حفظ، ولی با جزئیات و دقت بیش تری ارائه شد.

۱- در راستای برنامه ای به منظور تنظیم اقتصاد ملی، مقرر است تا کنترل کارگری بر تولید، خرید و فروش تولیدات و موادّ خام، انبارداری و منابع مالی بنگاه ها، در تمامی بخش های صنعت، بازرگانی، بانکداری، کشاورزی، حمل و نقل، تعاونی ها و هم چنین تمامی بخش هایی که در آن ها کارگران مزدبگیر یا شاغل به کارهای خانگی به استخدام درآمده اند، اجرا گردد.

۲- اعمال کنترل کارگری از سوی تمامی کارگران یک شرکت و با حمایت ارگان های منتخب آنان صورت می گیرد: کمیته های کارخانه، شورای بزرگان و غیره، که به طور برابر شامل نمایندگان متخصّصین و تکنسین ها نیز می گردد.

۳- در هر یک از شهرهای مهم، در هر استان یا منطقه‍ی صنعتی، یک شورای محلی کنترل کارگری- متشکل از نمایندگان اتحادیه ها، کمیته های کارخانه و سایر کمیته های کارگری و تعاونی های کارگری- ایجاد خواهد شد که هم چون ارگان شورای کارگران، سربازان و دهقانان عمل خواهد نمود.

۴- تا زمان تشکیل کنگره‍ی شوراهای کنترل کارگری، یک شورای سراسری کنترل کارگری روسیه در پتروگراد و با مشارکت نمایندگان سازمان های ذیل ایجاد خواهد شد:


۵ نماینده برای کمیته‍ی اجرایی مرکزی سراسر روسیه

۵ نماینده برای شورای سراسری اتحادیه های کارگری روسیه

۲ نماینده برای تعاونی های کارگری مرکزی

۵ نماینده برای شورای سراسری کمیته های کارخانه‍ی روسیه

۵ نماینده برای انجمن مهندسین و تکنسین ها

۲ نماینده برای انجمن کشاورزان

۱ نماینده از هر فدراسیون اتحادیه های روسیه به ازای هر ۱۰۰،۰۰۰ عضو

۲ نماینده از شورای اتحادیه‍ی پتروگراد

۵- در داخل ارگان های عالی تر کنترل کارگری، یک کمیسیون بازرسی متشکل از افراد متخصّص (مهندسین، حسابداران و غیره) وجود خواهد داشت که به ابتکار این ارگان ها و یا بنا بر درخواست ارگان های پایین تر کنترل کارگری، به بررسی فعّالیّت های مالی و فنی موسّسه خواهد پرداخت.

۶- ارگان های کنترل کارگری، حقّ نظارت بر تولید، تعیین حدّاقل تولید، و هم چنین تمامی اقدامات منطقی به منظور تعیین هزینه‍ی تولید محصولات را دارند.

۷- ارگان های کنترل کارگری حقّ نظارت بر تمامی ارتباطات تجاری موسّسه را دارند. در صورت وجود ارتباطات و مراسلات پنهانی، مالکین در دادگاه حاضر خواهند شد. اسرار تجاری ملغی می گردد. مالکین موظف اند تا تمامی دفاتر و حساب های سال جاری و سال های گذشته را در اختیار ارگان های کنترل کارگری قرار دهند.

۸- تصمیمات ارگان کنترل کارگری برای مالکین الزام آور بوده و لغو آن منوط به تصمیم هیئت عالی تر کنترل ]کارگری[ می باشد.

۹- مالک یا مدیر شرکت حق دارد تا ظرف سه سال نسبت به ارائه‍ی شکایات خود به یک هیئت عالی، علیه هر یک از تصمیمات اتخاذ شده از سوی یک ارگان پایین تر کنترل کارگری، اقدام نماید.

۱۰- در تمامی شرکت ها، مالکین و نمایندگان کارگران و کارمندان که به منظور اعمال کنترل کارگری انتخاب گردیده اند، نسبت به رعایت اکید قوانین، دیسیپلین و حفظ اموال مادّی در مقابل دولت مسئول هستند. پنهان نمودن ابزار آلات، تولیدات و لوازم، مخدوش و جعل نمودن حساب ها یا هرگونه تخظی از قانون، مستوجب مجازات خواهد بود.

۱۱- شوراهای محلی کنترل کارگری، به محض دریافت شکایات مالکین، به حلّ و فصل منازعات و اختلافات مابین ارگان های پایین تر کنترل ]کارگری[ خواهند پرداخت. به منظور خاتمه‍ی اختلافات، شوراهای مذکور می توانند تا بر پایه‍ی جزئیات مربوط به مورد مناقشه و هم چنین لحاظ نمودن تصمیمات شورای سراسری کنترل کارگری روسیه، به ارائه‍ی دستورالعمل هایی بپردازاند. به علاوه، آن ها مجاز به نظارت بر فعّالیّت ارگان های پایینی کنترل کارگری می باشند.

۱۲- شورای سراسری کنترل کارگری روسیه، مسئول ارائه‍ی طرح های کلی کنترل کارگری، ارائه‍ی دستورالعمل ها، اتخاذ تصمیمات الزام آور، تنظیم روابط مابین شوراهای منطقه ای کنترل کارگری است و عالی ترین مرجع در زمینه‍ی کلیه‍ی موضوعات مرتبط با کنترل کارگری محسوب می شود.

۱۳- شورای سراسری کنترل کارگری روسیه، فعّالیّت ارگان های کنترل کارگری را با سایر نهادهای مسئول در سازماندهی اقتصاد کشور هماهنگ می کند. دستورات خاص پیرامون روابط مابین شورای سراسری کنترل کارگری روسیه و سایر ارگان های درگیر سازماندهی و تنظیم اقتصاد کشور، متعاقباً منتشر خواهد شد.

۱۴- کلیه‍ی قوانین و بخشنامه های مانع فعّالیّت کمیته های کارخانه و سایر کمیته های کارگران و کارمندان، لغو می گردد.
۴۶۹۶۰ - تاریخ انتشار : ۱۵ مرداد ۱٣۹۱       

    از : الف باران

عنوان : ترتسکیسم ، ضد انقلاب در پوشش
نوشته : م. ج. اولژین

" غیر ممکن است بتوان با ترتسکی بر سر اصول بحٽ نمود، زیرا که وی از اصول بوئی نبرده است ... با فردی که فقط میکوشد اشتباهات خود را پنهان سازد نبایستی بحٽ نمود..... بلکه بایستی بلکه بایستی وی را به سان یک دیپلمات دون پایه افشاء کرد. (لنین، مجموعه آٽار،جلد ۱۵ ، صفحات ۳۰۴ - ۳۰۳ )

ترتسکیسم ابتدا از جهت سازمانی و سپس ازنظر ایدئولوژیک به کلی در هم کوبیده شد و سرانجام در کنگره‍ی پانزدهم حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی به سال ۱۹۲۷ به کلی طرد گردید . از آن پس جنبش بین المللی کمونیستی و در رأس آن انترناسیونال کمونیستی مبارزه‍ی خود را با این گرایش، به مٽابه‍ی یکی از جریانات ضد انقلابی و خارج از جنبش کارگری قاطع تر از پیش ادامه داد.
به درستی که جنبش کمونیستی توانست با مبارزات پیگیر خود بر این جریان ضد انقلابی کاملاً فائق آید و لاشه‍ی ناتوان آن را به گورستان ضد انقلاب بسپارد."
۴۶۹۵۹ - تاریخ انتشار : ۱۵ مرداد ۱٣۹۱       

    از : نیلوفر ک

عنوان : چرا نمی خوانی ؟
با سلام. دست آقای قراگوزلو درد نکند که چهرهایی بیجهت معروف و محبوب شده ، مثل نوام چامسکی را خوب افشائ کردند. ولی من یک سئوال از میم. نون دارم. چرا ایشان این مقاله را نمی خوانند ؟
۴۶۹۵٣ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : میم نون

عنوان : دیالک تیک اوتونومی و هیرارشی
برزویه طبیب عزیز
قصد هماندیشی داریم یا مغلطه و وقت گذرانی؟
می اندیشیم و می نویسیم؟
فقط برون را بنگریم و قال را؟
و یا درونی نیز هست و ماهیتی؟
ذکر نقل قولی و مقایسه آن با این و ان کار دشواری نیست.
هنر استدلال علمی ومنطقی است و اثبات نظر بر اساس فاکت های واقعی.
چیزها، پدیده ها و سیستم ها در روند، توسعه می یابند و نه در لحظه.
حتی حیوانات وحشی هیرارشی (سلسله مراتب) دارند، چه برسد به جامعه نوپدید بی نظیر که گام به گام باید بر اساس تجربه و تصحیح، تکوین یابد.
شعور انعکاس وجود است.
شعور فی نفسه و قائم به ذات وجود ندارد.
اتفاقا شیوه بحث شما یادآور شیوه های آخوندی است.
بهتر است به جای نقل قول از این و آن و مقایسه دلبخواه با این و آن، خود موضوع بحث مورد تحلیل قرار گیرد.
چون محتوای شناخت در خود موضوع شناخت است.
مثلا سطح آگاهی تئوریک کارگران، در این مورد بخصوص.
مثلا تأمل روی صحت و سقم این سطح توسعه فکری.
آنگاه بهتر می توان بحث کرد و از همدیگر اموخت.
شیوه بحث شما، نشاندهنده موضع پیشاپیش تعیین شده و لایتغیر شما ست.
نوعی دگماتیسم.
که تبادل نظر متقابل و رهگشا را تخریب می کند و فقط به درد اتلاف وقت می خورد.
چنین روش بحثی نه آموزش چیزی را امکان پذیر می سازد و نه آموختن چیزی را.
۴۶۹۵۰ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : alfbamdad

عنوان : افسانه "لنینیزم"
حداقل در زمان حیات لنین , هیچ گاه و هیچ جا نه واژه "لنینیزم" استفاده شد و نه مفهومی با این عنوان مطرح بود. درست پس از مرگ وی بوخارین برای اولین بار سعی در مطرح کردن چنین پدیده ی داشت، پدیده ی که خود بوخارین نیز اذعان میکرد لنین هیچ گاه به افکارش شکلی سیستماتیک نداده است.
جالب توجه است که لوکاچ (برجسته ترین فیلسوف مارکسیست قرن بیستم، که از گرامشی تا والتر بنجامین تحت تاثیر او بوده اند) در جزوه کوتاه خود در مورد افکار لنین ( که پس از مرگ لنین در ۱۹۲۴ به چاپ رسید) همواره از یگانگی و پیوستگی فکری لنین صحبت میکند و هیچ "لنینیزم"ی در کار نیست. به نظر لوکاچ دو مقوله حزب و امپریالیزم محتوی این یگانگی و پیوستگی فکری بودند.
متاسفانه پس از تقریبا یک قرن کامل روشنفکران چپ ایرانی به جای ساخت زدایی و اسطوره شکنی در مورد ساختگاه این کیش نظری، کماکان به افسانه بافی ادامه میدهند.

چند نکته مختصر و مفید
- لنین در کتاب "دولت و انقلاب" یکی از آنارشیست ترین نظریات دولت در دوران گذار را مطرح میکند: "امور دولت باید چنان ساده باشد که حتا یک آشپز هم بتواند زمام امور را در دست بگیرد."
- تکیه کلام لنین همواره عبارت و روش "تحلیل مشخص از اوضاع مشخص بود". برجسته ترین و محبوبترین آثار وی (منجمله "امپریالیزم: بمثابه آخرین مرحله..." نه بعنوان یک اثر نظری، بلکه در یک مداخله سیاسی و اثبات جنگ آوری این سیستم و مقابله با تحریفات کاوتسکی نبشته شد. زیر عنوان این کتاب "رساله برای فهم عام" میباشد. بر این روال یاد آوری های لنین در "چپ روی، بیماری کودکانه..." در مورد پیچیدگی و غامض بودن تاریخ، خصوصا تاریخ انقلابات، و برتری دیدگاهی جزم ناگرایانه و پویا، کماکان معتبر و راهگشا میباشد.

---------------------
برای برداشتی دیالکتیکی و اسطوره زدایانه در یگانگی و پیوستگی نظری لنین رجوع کنید به:

Lenin: A Study on the Unity of his Thought

http://www.marxists.org/archive/lukacs/works/۱۹۲۴/lenin/index.htm
----------------------
در مورد خاستگاه و فرایند شکل گیری اسطوره "لنییزم" پس از مرگ او رجوع کنید به:

Valentino Gerratana
Stalin, Lenin and ‘Leninism’
New Left Review, #۱۰۳, ۱۹۷۷

---------------------------

جنبش آنارشیستی در آمریکا طی قرن اخیر همواره پیشتاز و پیشگام مبارزات ضد-سرمایه داری و ضد-امپریالیستی در این قاره بوده است.
- از " کارگران صنعتی جهان" با رهبرانی مانند "جو هیل" و امثالهم، این جریان آنارکو-سندیکالیستی در دهه اول قرن بیستم پیش از یک میلیون کارگر در صفوف خود متشکل کرده بود. دست آوردی که تا به حال بی سابقه باقی مانده است.
- جنبش برای آزادی کارگران در بند "ساکو و ونزتی" کارگران مهاجر ایتالیایی که محکوم به مجازات مرگ شدند، در دهه ۳۰ از عظیمترین جنبشهای چپ ان دوره بود.
- "نبرد سیاتل" و مخالفت با قرداد تجارت آزاد "نفتا" عمدتا از سوی جنبش آنارشیستی رهبری و پیش برده میشد.
- جنبش " اشغال وال ستریت" نیز عمدتا از سوی جنبش آنارشیستی آغاز گشته، رهبری و پیش برده شده است.
- نوام چامسکی بیش از نیم قرن از پیشتازان و پیشگامان مبارزات ضد-امپریالیستی ، از جنگ ویتنام، تیمور-شرقی، آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی،... بوده است. نسبت دادنچامسکی به اوباما، و یا "سرمایه‌داری کنترل شده" تحریفی کودکانه بیش نیست. برای آگاهی از نظریات وی میتوانید به سایت مجله "زی" رجوع کنید.


http://www.zcommunications.org/znet

-----------------------------
پروژه گسترده و عظیم ضد سرمایه داری چپ در هماهنگی و اتلافی از تمامی سنتهای چپ: مارکسیستی، آنارشیستی، حفظ -محیط زیست، و غیره پدید می آید. و این بسیار نزدیک است به روایت ریموند ویلیامز

http://en.wikipedia.org/wiki/Raymond_Williams
۴۶۹۴٨ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : برزویه طبیب

عنوان : نتیجه تز اگاهی کارگران از تریدیونیسم بالاتر نمی رود
تروتسکی در خطابیه اش به کنگره ی دوم کمینترن در سال ۱۹۲۰ گفت:
«امروز از دولت لهستان پیشنهادی مبنی بر عقد صلح دریافت داشته ایم. چه کسی درباره ی این مسایل تصمیم می گیرد؟ ما شورای کمیساریای خلق را داریم، اما کار آن ها هم باید زیر کنترل باشد. اما کنترل از جانب کدام مرجع ؟ کنترل طبقه ی کارگر به مثابه یک توده ی بی شکل و شمایل؟ نه کمیته ی مرکزی حزب فرا خوانده شد تا راجع به این مسأله بحث و تصمیم گیری کند و به آن جواب مقتضی به دهد. وقتی ما در حال جنگ هستیم و باید دسته های تازه ای اعزام کنیم و بهترین نیروها را گرد آوریم، به کجا مراجعه می کنیم؟ به حزب. آن گاه کمیته ی مرکزی به کمیته های محلی رهنمود می دهد تا کمونیست ها را به جبهه ی جنگ اعزام دارند. همین شیوه را در مسائل دیگر نیز به کار می بندیم: در کشاورزی، در تدارکات و در همه عرصه های دیگر
....از شما میخواهم این سخنان را که حتی از استالین هم نیست با سخنان فلان اخوند که معتقد است ...مردم چه غلطی میکنند،ما شورای نگهبان داریم،حتی ان هم باید مطیع رهبر باشد...مقایسه کنید.ایا واقعا فرقی وجود دارد؟این است نتیجه تز اگاهی کارگران از تریدیونیسم بالاتر نمی رود.
۴۶۹۴٣ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : میم نون

عنوان : فرم هیا تبلور اراده فردی در اراده کلکتیف
برزویه طبیب عزیز
مسئله ای که شما طرح کرده بودید، عبارت بود از:
« من نمی دانم، اگر طبقه با حزب فرق دارد، چرا قبضه قدرت توسط حزب را همان تصرف قدرت توسط طبقه جا می زنیم و می خواهیم دیگران این شعبده را هضم کنند.»

میم نون هم به این مسئله پاسخی اندیشید و ارائه داد.
اکنون نقش و فونکسیون شوراهای کارگری را مطرح می کنید.
طبقه کارگر ـ هم قبل از قبضه قدرت و هم بویژه پس از آن ـ بسته به نیازهای مادی و معنوی خویش، مثل هر طبقه اجتماعی دیگر در فرم های مختلف تشکل، سازمان می یابد تا بتواند اراده فردی کارگران منفرد را در قالب اراده جمعی و کلکتیف بریزد و از آن اهرمی برای انجام وظایف طبقاتی خویش بسازد.
ما به تجربه پس از روی کار امدن ارتجاع فئودالی ـ فوندامنتالیستی در ایران شاهد تکوین فرم های مشابهی بوده ایم:
مثلا «کمیته های انقلاب» و غیره و غیره.
بدون این ارگان ها حزب حاکم نمی تواند طبقه کارگر را متشکل سازد، سازمان دهد، تربیت کند و برای اداره جامعه آماده سازد.
آگاهی مادرزادی نیست.
آگاهی طبقه کارگر نمی تواند از حد آگاهی ترید ـ یونیونیستی فراتر رود.
در حزب، طبقه آگاهی نظری (فلسفی و غیره) آموخته می شود و آموزش داده می شود.
طبقه کارگر بدون حزب طبقاتی خویش نمی تواند به عام دست یابد و به حل مسائل بغرنج ملی و بین المللی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و غیره نایل آید.
۴۶۹٣۵ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : کاوه ع

عنوان : حزب کارگران
سئوال من از نویسنده محترم آقای قراگوزلو این است
آمدیم و کارگران متشکل نشدند(حالا به هر دلیلی)
آمدیم و کارگران نتوانستن انقلاب کنن
......
آیا برای همیشه باید منتظر ماند تا طبقه کارگر بیاید؟چرا شما هرگز در مقالاتتان هیچ نقشی برای طبقه متوسط قائل نیستین؟
۴۶۹٣۰ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : سورنا بیانی

عنوان : کارگران زندانی را آزاد کنیئ
جلیل محمدی و علیرضا عسگری همچنان بلاتکلیف!

با گذشت حدود ۵۰ روز از بازداشت اعضای کمیته‌ی هماهنگی در کرج، هنوز ۲ تن از آنان در بازداشت به سر می‌برند. این در حالی است که بازپرس پرونده در ابتدا برای هر کدام از آن‌‌ها ۱۰۰ میلیون تومان وثیقه تعیین کرده بود و با وجودی که خانواده‌ی علیرضا عسگری و جلیل محمدی به صراحت اعلام کردند که توانایی پرداخت وثیقه را دارند، بازپرس از پذیرش وثیقه خودداری کرد و بعد از این که پرونده را به دادگاه فرستاد، عنوان کرد که «خانواده‌ها توانایی پرداخت وثیقه را نداشته‌اند» که سخنی خلاف واقع است!

کمیته‌ی هماهنگی بار دیگر اعلام می‌دارد که این دو عضوش به مانند دیگر اعضای کمیته هیچ جرمی مرتکب نشده‌اند و شعبه‌ی تعیین شده در دادگاه انقلاب اسلامی کرج باید در اسرع وقت آنان را آزاد کند. همچنین بنا بر اخبار رسیده مأموران قصد داشته‌اند به علیرضا عسگری نسبت دهند که ایشان فراخوان‌دهنده و برگزارکننده‌ی مجمع عمومی کمیته‌ی هماهنگی در کرج بوده است که حقیقت ندارد، زیرا کمیته‌ی هماهنگی از مدت‌ها قبل به دنبال پیدا کردن سالن مناسبی در تهران و حومه جهت برگزاری مجمع عمومی خود بود و پس از این که هیچ مکان مناسبی پیدا نشد از تمامی اعضا درخواست کرد که اگر مکان مناسبی سراغ دارند به کمیته معرفی کنند. در همین راستا علیرضا عسگری آدرس منزلی در کرج را در اختیار کمیته گذاشت و این کمیته نیز آدرس را به صورت گسترده به اعضای خود اعلام کرد تا در جمعه‌ی آخر خرداد ماه در این مکان گرد هم آیند و ایشان هیچ مسئولیت خاصی در برگزاری مجمع نداشته و اساساً برگزاری مجمع بر عهده‌ی تمام اعضا و به خصوص هیأت اجرایی کمیته‌ی هماهنگی است.

کمیته‌ی هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری

۱۳ مردادماه ۱۳۹۱
۴۶۹۲۹ - تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱٣۹۱       

    از : ناهید کشاورز

عنوان : ضد امپریالیزم یا ضد آمریکا
بنا به دلائلی قصد نداشتم دیگر در زیر مقالات رفیق قراگوزلو کامنت بگذارم اما خواندن نظرات دوستان گرامی من را مجبود از یاد آوری چند نکته کرد
یک. گویا در جهان ما مفهوم خیلی از پدیده ها مخدوش شده است. یکی از این خدشه ها به هم ریختن مرز امپریالیزم با آمریکاست. یعنی مساوی دانستن آمریکا با امپریالیزم.
دو . پروفسور نوام چامسکی شخصیت برجسته ای ذر زبان شناسی است. همان طور که در مقاله نوشته شده است. اما دوستی که می گوید نمردیم و .... و "خدا" ... باید این را هم توضیح می داد که چامسکی اگر مخالف امپریالیزم است با چه استدلالی در کنار باراک اوباما می ایسند به او رای میدهد و در تمام رسانه ها هم این را اعلم می کند
سوم. اگر ضد امریکا.ی بودن ملاک باشد فکر نمی کنم هیچ جریان سیاسی به اندازه حزب الله لبنان به آمریکا و منافع متحد آن (اسرائیل) ضربه زده باشد. با استدلال دوست عزیزمان لابد در این صف و در اول صف جناب آقای سید حسن تصرالله باید بایستد.
البته امیدوارم دوست عزیزمان هزار سال عمر کند و ضد امپریالیست های واقعی را ببیند
۴۶۹۲۷ - تاریخ انتشار : ۱٣ مرداد ۱٣۹۱       

نظرات قدیمی تر

 
چاپ کن

نظرات (۲۴)

نظر شما

اصل مطلب

   
بازگشت به صفحه نخست